Metro ve TÜBİTAK kayıpların haritasını çıkardı

15 milyar TL’lik sebze meyveyi çöpe gitmekten kurtaracak

Metro Toptancı Market, TÜBİTAK ile birlikte sebze ve meyvede tarladan sofraya kadar olan süreçte yaşanan kaybın izini sürdü, haritasını çıkardı. Metro’nun sebze meyvede kayıpların azaltılması projesi sayesinde 15 milyar TL’lik ürünün çöpe gitmesi önlenecek.

Türkiye’de üretilen 49 milyon ton meyve ve sebzenin yüzde 25 ila 40’ı; ya üretim, dağıtım ya da tüketim zincirinde kaybediliyor. Bu, yıllık yaş sebze-meyve ihracatımızın yaklaşık 4 katına karşılık geliyor.

Metro ve TÜBİTAK kayıpların haritasını çıkardı

Metro, TÜBİTAK ile bir araştırma yaparak meyve ve sebzenin tarladan sofraya yolculuğunda kayıp noktalarının haritasını çıkardı.

Düzenlenen basın toplantısında konuşan Metro Toptancı Market Genel Müdürü Kubilay Özerkan, “16 milyon ton sebze meyve çöpe gidiyor desek, bu 30 milyar TL’lik bir kayıptır. Biz gerekli çalışmalarla bu rakamın 15 milyar TL’ye düşürülebileceğine inanıyoruz” dedi.

Konuyu bakanlıklarla da görüştüklerini açıklayan Özerkan, üzerinde çalışılan ambalaj teşviki gibi desteklerin, iyileşmenin sağlanabilmesi açısından çok önemli olduğunu vurguladı.

Yaptıkları araştırmanın Türkiye’ye katkısının, bu çalışma için yapılan yatırımdan çok daha büyük olacağını vurgulayan Kubilay Özerkan, şunları kaydetti:

“TÜBİTAK ile marul, domates ve şeftali ürünlerini baz alan 8 ay süren bir araştırma yaptık. Ürünlerin iyi koşullarda ve kötü koşullarda tedarikini temel alan bu araştırma neticesinde kötü koşullarda tedarik edilen ürünün iyi koşulda tedarik edilene kıyasla 9 kat daha fazla atığa dönüştüğünü gözlemledik. Gördük ki, gıda kayıp ve atıklarında da sürece bütünleşik bakmak çok önemli. Zincirin tek bir halkası eksik kalırsa, bu halkanın tüm zincire olan etkisi çok daha büyük oluyor. Ürünü soğukta sergilemezsek yüzde 13’luk bir kayıp, soğuk zincirde taşımazsak yüzde 9,5’’luk bir kayıp ve uygun ambalajda satmazsak yüzde 9’luk bir kayıp oluşuyor.

“Ambalajla raf ömrü üç kat arttı”

Ambalaj, kayıpları azaltmada önemli bir kriter. Metro olarak, marulda nem önleyici ambalaj kullanarak raf ömrünü 3 kat artırdık. Marul araştırmasında ortaya çıkan çarpıcı bir sonuç var. Üretimin 6 aşamasında da marul olumsuz koşullara maruz kaldığı takdirde ürünün ağırlık kaybı yüzde 20 olurken, satılabilirlik oranı da yüzde 0 oluyor. Yani ürünlerin tamamı çöpe atılıyor.”

Ürünün çöpe atılması, kaynakların israf edilmesi anlamına geliyor. Örneğin 1 kg elma çöpe gidince 180 litre su, 1 kg domates çöpe atılınca onu üretmek için kullanılan 50 litre su da israf edilmiş oluyor.

Bunun bir verimlilik projesi olduğunu bildiren Metro Toptancı Market Genel Müdürü Özerkan, “Üreticilerin çeşitli zorluklarla ve kıt kaynaklarla ürettiği meyve ve sebzelerin çöpe atılmaması ve milli kaynakların israf olmaması için, atık ve kayıpların en aza indirilmesi amacıyla tedarik zinciri ve satış koşullarını geliştiriyor ve standartlara uygun yatırım yapıyoruz. Tüketim analizleri yaparak; doğru miktar, kalite ve özellikte planlı üretim yaptırma hedefiyle kayıpları en aza indiriyoruz” ifadelerini kullandı.

Kayıp ve atıkta elma örneği

Gıda kaybının yalnızca ürün olarak düşünülmemesi gerektiğini vurgulayan Özerkan, şu bilgileri paylaştı:

Bir ürünün üretimi sırasında oluşan kayıplar; gıdanın yanı sıra su, gübreleme, enerji, iş gücü, depolama, toprak, paketleme ve teslimat kayıplarına da yol açıyor. İyi elma ile kötü elmanın maliyeti aynı, ancak kötü şartlara maruz kalan elma çöpe gidiyor. 1 kilo elmanın toplam maliyet kaybına baktığımızda;

Suda 0,48 TL, Gübrelemede 0,10 TL, Enerjide 0,20 TL, İş gücünde 0,71 TL, Depolamada 0,25 TL, toprakta 0,21 TL, paketlemede 0,27 TL, teslimat sırasında da 0,21 TL olmak üzere toplam 2,43 TL’lik bir kayıp oluşuyor.

10 kiloluk elmanın çöpe gitmesi, bir elma işçisinin bir yıllık işgücünün boşa gitmesi demektir.

1 ton domates hasadı için yaklaşık 12,5 kg gübre kullanımı, 1 kg domates hasadı için yaklaşık 50 litre su kullanımı gerekmektedir.

Gıda atık ve kayıplarını önlemek için neler yapılmalı?

. Üretim, tedarik ve satış süreçlerinin iyileştirilmesi için teşvikler verilmesi.

. Tüketime dayalı planlı üretim yapılabilmesi için üreticilerin eğitilmesi ve teşvik edilmesi.

. Üretici Örgütlerinin teşviki

. Üreticilerin / Üretici örgütlerinin yetiştirme ve hasat teknikleri konusunda eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi.

. Uygun tohum ve ekim, hastalık ve zararlılarla doğru mücadele, doğru hasat ve derim, uygun muhafaza malzemeleri ve koşulları gibi konularda eğitim.

. Tedarik zincirindeki paydaşların bilinçlendirilmesi

. Hasat edilen sebze-meyveler uygun şekilde paketlenmeli, taşınmalı ve depolanmalı. Soğuk hava depolarının sayısı ve kapasitesi artırılmalı

. Ürünler uygun araçlarla ve özelliğine göre ayrı ayrı taşınmalı

. Paketleme tesisinde sınıflandırma iyi yapılmalı, havalandırma ve soğutma yeterli olmalı.

. Hijyen koşullarına dikkat edilmeli.

. Tüketici bilincinin oluşturulması.

. Tüketici ürünü, kayba ve israfa uğratmayacak miktarda ihtiyacı kadar satın almalı

. Sebze ve meyveye uygun saklama ve kullanma şartlarına uymalı

. Tarladan sofraya uzanan süreçte aracıların azaltılması

. Ürünlerin farklı aracılar arasında gidip gelmesi kayba ve israfa yol açmaktadır.