Modern Türkiye tarihinin ilk siyasî darbesi tiyatro sahnesinde

Askerî darbeyle tahttan indirilen ve suikaste kurban giden Sultan Aziz’in öyküsü “Büyük Oyun / İLK DARBE” adıyla sahneleniyor. 1876’dan 15 Temmuz 2016’ya bu toprakların darbelerle imtihanı “vatan, sine-i milette mahfuzdur” sloganıyla oyunlaştırıldı. Son olarak 15 Temmuz’da sahnelenen “Büyük Oyun”un şifrelerinin çözüldüğü “İlk Darbe” oyunu, 12 Kasım Cumartesi günü seyirciyle buluşuyor. Esenyurt Belediyesi’nin darbeler tarihinin son bulması için bir ibret vesikası olarak sahnelenmesini üstlendiği oyun, 15 Temmuz kahramanlarının da katılacağı gala gösterimiyle seyirci karşısına çıkacak.  

Modern Türkiye tarihinin ilk siyasi darbesi olarak görülen Sultan Aziz’in tahttan indirilmesi ve ardından şüpheli ölümünü de kapsayan Osmanlı’nın çalkantılı dönemi “Büyük Oyun / İLK DARBE” adıyla oyunlaştırıldı. Esenyurt Belediyesi’nin tüm prodüksiyonunu üstlendiği tiyatro oyunu, Türkiye’nin darbeler tarihini ve 150 yıldır oynanan “Büyük Oyun”u sorguluyor.

1876’dan 15 Temmuz 2016’ya uzanan tam 140 yıllık darbeler tarihinin arka planındaki gerçekleri anlatmayı hedefleyen “İlk Darbe” 12 Kasım Cumartesi günü seyircisiyle buluşuyor. “Vatan, sine-i millette mahfuzdur” sloganıyla sahnelenen oyun, Mithat Paşa ve Hüseyin Avni Paşa’nın tertibiyle intihar süsü verilerek şehit edilen Halife’nin dramını gözler önüne seriyor.

Yönetmenliğini Kenan Korkmaz’ın yaptığı İlk Darbe’de Şenol Kara Abdülaziz Han’ı  Levent Aykul Hüseyin Avni Paşa’yı, Tayfun Sav Mithat Paşa’yı, Yavuz Çetin Süleyman Paşa’yı, Hüseyin Erkanlı ise Mahmut Nedim Paşa’yı canlandırıyor. Yılın en iddialı tiyatro yapımlarından biri olmaya aday oyunda Pertevniyal Valide Sultan’ı Tanya Aksu Gökdeniz, Nesteren Hanım’ı Deniz Koçhan ve Nazime Sultan rolünü ise Zeynep Atış üsteniyor. Müzikleri Ali Otyam tarafından hazırlanan oyunun dekor-kostüm tasarımında Mehmet Emin Kaplan’ın, ışık tasarımında ise Fatih Mehmet Haroğlu’nun imzası var. Oyundaki ağıtlar ise halk müziği sanatçısı Ebru Çiçek tarafından seslendirildi.

Tüm dünyayı tiyatro festivalleriyle gezecek

Dünya’daki pek çok tiyatro festivaline katılarak “Büyük Oyun / İLK DARBE”yi Türkiye dışındaki sanatseverlerle de buluşturacaklarını belirten yönetmen Kenan Korkmaz, 15 Temmuz darbe girişimine karşı koyan milli ruhu sanatsal etkinliklerle canlı ve diri tutmayı önemsediklerini vurguladı.

Oyunun seyirciyle ilk kez Cemal Reşit Rey’deki galada buluşacağı bilgisini veren Korkmaz, “Yaşanan toplumsal olaylara ve tarihsel kırılmalara sanatçılar olarak ilgisiz kalamayız. 15 Temmuz gibi bir milletin kaderinin şekillendiği olayların sanatsal etkinliklere daha fazla ilham olması gerekir. Biz de oyunumuzda tarihî bir dönemin tartışmalarını, olaylarını ve perde arkasındaki gerçeklerini anlatıyoruz. Ayrıca siyasi darbeler dönemini başlatan bu tarihi olaydan hareketle darbelerle ve darbeci gelenekle de hesaplaşıyoruz.” dedi.

15 Temmuz kahramanları da gala da olacak

15 Temmuz gecesi darbecilere karşı çok büyük bir direnişi örgütlediklerini ve on binlerce Esenyurtlunun sokaklara çıkarak darbeye karşı çıktığını hatırlatan Esenyurt Belediye Başkanı Necmi Kadıoğlu, “Büyük Oyun / İLK DARBE” adlı tiyatro oyununu hayata geçirmede bu tavrın etkili olduğunu söyledi. 15 Temmuz gecesinin kahramanlarının da 12 Kasım’daki galada olacağı bilgisini veren Kadıoğlu, “Esenyurt Belediyesi olarak tarihimizin ilk darbesine maruz kalan ve darbeciler tarafından şehit edilen Sultan Abdülaziz’i bu oyun ile yeniden hatırlamayı, bu vesileyle genç nesillerimizi tarihimizin gerçekleriyle buluşturmayı arzu ediyoruz. Mithat Paşa ve Hüseyin Avni Paşa’nın tertibiyle tahtından edilen Sultan Aziz, tarih kitaplarında intihar ederek hayatına son veren bir halife olarak anlatılmıştır. Bu oyun ile suikast sonucu şehit edilen Sultan Aziz’in hatırasını yâd etmeyi ve tarihî gerçekleri gençlere doğrudan ulaştırmayı hedefliyoruz.” dedi.

“Tarihimizi devamlı surette tekrar eden bir hikâyenin parçası olarak değil, aksine bir ibret levhası olarak okumayı arzu ediyoruz” diyen Esenyurt Belediye Başkanı Kadıoğlu, “15 Temmuz darbe girişimi gecesi tanklara ve kurşunlara karşı yürüyen milletimiz tıpkı Çanakkale’de, Kût’ul Amâre’de, İstiklâl Harbi’nde olduğu gibi yeniden kıyâma kalkmış, kılık değiştirmiş işgal kuvvetlerine karşı salâlarla, duâlarla yeniden bir tarih yazmıştır. 15 Temmuz darbe girişimi ırkçı emperyalizmin ülkemiz üzerinde oynadığı  Büyük Oyun’un bir parçasıydı. İsimler değişse de hedef hiç değişmemişti. Hedef vatanımızdı, hedef Cumhurbaşkanımızdı, hedef milletimizdi. Biz bu büyük oyunu Allah’ın izni ile bozduk” diye konuştu.                          .

Yazan

Yusuf AKÇAY

Yönetmen

Kenan KORKMAZ

Dekor-Kostüm Tasarım

Mehmet Emin Kaplan

Işık Tasarım

Fatih Mehmet Haroğlu

Müzik

Ali Otyam

Oyuncular

Şenol KARA (Abdülaziz Han)

Levent AYKUL ( Hüseyin Avni Paşa)

Tayfun SAV ( Mithat Paşa)

Yavuz ÇETİN (Süleyman Paşa)

Hüseyin ERKANLI (Mahmut Nedim Paşa)

Yaşar BÜKER (V. Murat)

Rıdvan  ULUDAŞDEMİR (Çerkes Hasan)

Alper BANKO (Ahmet Cevdet Paşa)

Fehmi GÖKDENİZ (Mütercim Rüştü Paşa)

Tanya Aksu GÖKDENİZ (Pertevniyal Valide Sultan)

Deniz KOÇHAN (Nesteren Hanım)

Zeynep ATIŞ (Nâzime Sultan)

Deniz SALMAN (Büyükelçi Henry Elliot)

Serdar TÜRK (Vasilaki Kargopulo )

Serkan BİLGİLİ (Jöntürk)

Ali POYRAZ (Jöntürk)

Anıl ACAR (Asker)

Hasan Can TURKKANI (Yaver)

Sebahat ADALAR (Kalfa)

Yusuf EKŞİ (Beybaba)

Fatih AKSÜT (Tabip Binbaşı)

Sultan Aziz’in hal’i ve ölümü…

1870’li yıllarda Meşrutiyet’in ilan edilmesi için Sultan Abdülaziz’e büyük baskı yapılmaya başlanmıştı. Fakat milliyetçiliğin artan olumsuz etkisi dolayısıyla Sultan Abdülaziz, Meşrutiyet’e sıcak bakmıyordu. Bu politikayı fırsat bilen Yeni Osmanlılar, Mithat Paşa ve Hüseyin Avni Paşa başta olmak üzere, Sultan Aziz’e şahsî kin ve düşmanlık besleyen kişilerden oluşan bir cunta oluşturdu. Sultan Abdülaziz’in politikalarından ve güçlü bir donanma kurmasından rahatsız olan İngiltere de bu cuntaya destek verdi. Ülkemizde modern darbenin ilk örneği kabul edilen bu teşebbüs, 1876 yılında Sultan Aziz’in öldürüldüğü hunharca bir cinayetle sonuçlandı.