Türkiye’deki kadın yönetici oranlarında düşüş

Grant Thornton’un her sene Dünya Kadınlar Günü’nün hemen öncesinde yaptırdığı araştırmaya göre global ortalamada kadın yönetici oranlarında ciddi bir değişim olmazken Türkiye’de 5 puanlık bir düşüş var.

Dünya ortalamasında değişen birşey yok

Araştırmanın 2014 yılı sonuçlarına göre dünya genelinde, tepe yönetimlerin %24’ü kadınlara emanet edilmiş durumda. Bu oran 2013, 2009 ve 2007 ile aynı ve 2004’teki %19’luk orandan sadece 5 puan yukarda. Bölgesel olarak bakıldığında da çok az değişiklik var. Doğu Avrupa (%37), Güneydoğu Asya (%35) ve Çin (%38) başı çekerken, Japonya (%9), Birleşik Arap Emirlikleri (%14) ve Hindistan (%14) kadın yönetici oranlarının en düşük olduğu ülkeler. Türkiye 2013’te %30’luk bir oran yakalamışken 2014 sonuçlarında %25’lik bir sonuçla 5 puanlık bir düşüş sergiliyor. Türkiye bu ortalama ile Avrupa Birliği, G7, Kuzey Amerika ve global ortalamanın üzerindeyken; BRIC ve Doğu Avrupa’nın 7 ve 12 puan gerisinde.

Yönetimde kadın olmayan ülkeler

Grant Thornton’un yaptırdığı araştırmanın en şaşırtıcı sonucu şüphesiz yönetimde kadın olmayan ülkeler grubunda. Bu grubun özellikle ilk beşindeki dört ülke şaşırtıcı çünkü bunlar gelişmiş ve kadının iş yaşamındaki varlığını çeşitli pozitif ayrımcılık örnekleriyle destekleyen ülkeler. Danimarka’dan araştırmaya katılan şirketlerin %71’inde hiç kadın yönetici yok. Bu oranlar sırasıyla Almanya’da %67, İsviçre’de %64, Japonya’da %63 ve Hollanda’da %60.

Samurayların ülkesinde kadına yer yok

Araştırmanın her sene karşımıza çıkan en istikrarlı sonucu Japon’yadaki kadın yönetici oranının düşüklüğü. Ataerkil yapıya sahip dünyanın önde gelen ekonomisi Japonya, birçok uzak doğu ülkesinin aksine kadın yönetici konusunda en sonlardaki sıralamasından yıllardır ödün vermiyor.

Baltık ve Doğu Avrupa ülkelerinin sırrı ne?

Grant Thornton’un araştırmasının en dikkat çeken sonucu Baltık (Esyonya, Letonya, Litvanya) ve Doğu Avrupa ülkelerinin açık ara ile kadın yönetici konusunda lider olmaları. Bu ülkelerin birçoğunun en büyük ortak özelliği, eski Sovyetler Birliği ekolünden gelmeleri. Sovyetler Birliği’nin cinsiyet eşitliğine dayanan sosyo-ekonomik politikalarının uzantıları bu ülkelerde farklı şekillerde günümüzde bile kendini belli ediyor.

Grant Thornton Türkiye ortaklarından Jale Akkaş, şirketlerin karar alma mekanizmalarındaki cinsiyet çeşitliliğinin uzun vadeli sonuçlar açısından daha isabetli sonuçlar doğuracağına işaret ederek, daha doğru kararların daha büyük ve etkili büyüme anlamına geleceğine işaret etti.

Kadın yönetim kurulu üyesi sayısında kota olmalı mı?

Araştırma sonuçlarından bir diğeri, kadın yönetim kurulu üyesi sayısında kota uygulamasına bakışı ortaya koyuyor. Bilindiği üzere SPK Türkiye’deki halka açık şirketlere en az bir kadın yönetim kurulu üyesi olması zorunluluğu getirmiş durumda. Uygulamaya etkisi tartışılsa da pozitif ayrımcılık adına böyle bir madde kanunlara eklendi. Araştırmamızın ilgili bölümüne göre, araştırmaya Türkiye’den katılan temsilcilerin %71’i büyük halka açık şirketler için yönetim kurulunda kadın üye kotası olmasına olumlu bakıyor. Geçen sene bu soruya verilen pozitif cevapların oranı %76 idi. Araştırmanın global ortalalamasına göre olumlu bakanların oranı %45.

Kadın yöneticilerin en çok yer aldıkları pozisyon; satış

%23 ile satış direktörlüğü kadın yöneticilerin en çok  yer aldıkları pozisyon. Ardından %16 ile CFO pozisyonu ve %13’erlik oranlarla insan kaynakları ve pazarlama yöneticiliği rolleri geliyor.

Türkiye’nin zayıf olduğu destek konuları; kadın çalışanlara mentorluk olanakları ile iş yerinde çocuk bakım imkanı

Türkiye’den katılan yöneticilerin %76’sı, doğum iznine ayrılan kişinin pozisyonunun bir yıla kadar korunduğunu belirtirken, %74’ü ek tatil veya ücretsiz ek izin hakkı imkanı olduğunu belirtiyor. %57’si esnek çalışma koşulları sunulduğunu belirtirken, %38’i işe dönüşte maaş artışı veya diğer yan haklarda artış uygulamasını olduğunu belirtiyorlar. Türkiye’nin en zayıf olduğu destek başlıkları ise mentorluk/koçluk (%6) ve iş yerinde çocuk bakım imkanı (%6).

Araştırma sonuçlarından bir diğerine gore, araştırmaya Türkiye’den katılan yöneticilerin sadece %3’ü bir sonraki istihdam döneminde işe alınacak kadın sayısının erkek sayısına göre daha fazla olması yönünde özel bir planlama yapıyor. Global ortalamada bu oran %14.

‘Şirketiniz kadın çalışanlara yönelik özel bir destek/mentorluk programı uygulamayı planlıyor mu?’ sorusuna Türkiye’den verilen tüm cevaplar ‘hayır’. Global ortalamada ise %11’i evet cevabı veriyor.

Sektörler bazında incelendiğinde, global ortalamada kadın yönetici oranının en yüksek olduğu sektör %51 ile eğitim ve sosyal hizmetler. Bunu %37 ile turizm takip ediyor. Ardından %29’luk oranlarla finansal hizmetler ve sağlık sektörleri geliyor.

Yöntem ve katılan ülkeler :

Bu araştırma 44 ülkeden 6.700 üst düzey yöneticinin katılımı ile gerçekleştirildi. Katılan ülkelerin alfabetik sıralaması şöyle; Almanya, Amerika, Arjantin, Avustralya, BAE, Belçika, Botsvana, Brezilya, Çin, Danimarka, Ermenistan, Estonya, Filipinler, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Gürcistan, Hindistan, Hollanda, Hong Kong, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Letonya, Litvanya, Malezya, Meksika, Norveç, Peru, Polonya, Rusya, Singapur, Şili, Tayland, Tayvan, Türkiye, Vietnam, Yeni Zelanda, Yunanistan