Perakende sektörü yasasına kavuşacak mı?

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, perakende sektörünün merakla beklediği Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı’nın bugün itibariyle ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sektörün görüşüne açıldığını bildirdi.
Yazıcı, Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektöründe alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağaza sayılarının artışıyla yaşanan dönüşüm sürecinin bir yandan ülke ekonomisine ciddi katkı sağladığını bir yandan da birtakım ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlara neden olduğunu ifade etti.
İşletmelerin açılışında standardı bulunmayan karmaşık işlemleri, ödeme süreleri ve markalaşmada karşılaşılan sıkıntılar ile haksız ticari uygulamaların bu sorunların önde gelenleri olduğunu belirten Yazıcı, ayrıca yaşanan bu sürecin, perakende sektöründeki esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile küçük ölçekli ticari işletmeler için pazar kaybı ve piyasada tutunma sorunlarını da beraberinde getirdiğini vurguladı.
Serbest piyasa ve rekabet ilkelerinden vazgeçmeden, tüketici tercihleri de gözetilerek, yaşanan bu sorunların giderilmesini ve perakende işletmelerin dengeli bir şekilde gelişmesi için 640 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin verdiği görev ve yetki çerçevesinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı hazırlandığını anımsatan Yazıcı, yeni bir bakış açısıyla hazırlanan taslağın, organize perakendeciler olarak nitelendirilen alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların yanı sıra geleneksel perakendeciler olarak tabir edilen esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile diğer ticari işletmeleri kapsadığını ve sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları düzenlediğini ifade etti.
Taslağın hazırlık aşamasında, kamu kurumları ve meslek kuruluşları ile esnaf ve sanatkar, üretici ve tedarikçi, alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaları temsil eden dernek ve federasyonlarla çok sayıda toplantı düzenlendiğini, ayrıca perakende sektörüne yönelik yurtiçi ve yurtdışı uygulamaların incelendiğini belirten Yazıcı, “Ülkemizin 2023 vizyonuna uygun olarak ticaretin kolay ve güvenli bir şekilde yapılmasına ve gelişmesine katkı sağlamasını hedeflediğimiz bu tasarı, bugün itibariyle ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sektörün görüşüne açılmıştır. Gelen görüşler doğrultusunda nihai şekli verilecek tasarı, TBMM’ye sevk edilmek üzere Bakanlar Kuruluna sunulacak”ifadelerine yer verdi.
Taslaktaki Yenilikler 
Bakan Yazıcı, taslakta yer alan yenilikleri şöyle sıraladı.
– Perakende sektöründeki kavram karmaşası giderilecek. Perakende sektöründe sıklıkla kullanılan alışveriş merkezi, büyük mağaza, zincir mağaza, özel markalı ürün, franchise, bayi gibi kavramlar tanımlanarak yasal bir niteliğe kavuşturulacak ve uygulamada yaşanan kavram karmaşasının önüne geçilecek.
– İller bazında stratejik ticari planlar hazırlanacak ve bu planlar zaman içinde bir nevi perakende sektörünün haritası niteliğine kavuşacak. Bu planlarda, ticaret bölgeler tespit edilecek, bu bölgeler ile sokak, cadde, mahalle ve ilçe bazında azami fayda sağlayacak perakende işletmelerin sayısı ve konusu belirlenecek. Böylelikle, perakende işletmelerin kuruluş yeri için adeta “ücretsiz bir fizibilite imkanı” sunulacak, bu işletmelerin yanlış yer seçimi sebebiyle kapanmalarının ve muhtemel kaynak israfının önüne geçilmiş olacak.
– Stratejik ticari planlar, esnaf ve sanatkar işletmeleri ile küçük ölçekli ticari işletmeler için bağlayıcı nitelikte olmayacak ancak bu planlara uygun iş yeri seçiminde bulunmayanlar hiçbir teşvik ve destekten yararlanamayacak.
– İş yeri açılış izinleri “tek kapı”dan alınacak. İş yeri açılış süreçleri kolaylaştırılacak ve bürokrasi azaltılacak. Bu kapsamda, bakanlık bünyesinde elektronik ortamda Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) kurulacak. Belediyeler veya il özel idarelerinin vereceği izinle açılan ve yalnızca bu izinle kalmayıp pek çok kurum ve kuruluşa ayrı ayrı başvuruda bulunmak zorunda kalan bütün perakende işletmeler, artık bu sistem üzerinden adeta tek bir kapıya başvurarak izinlerini tek elden alacak. Basitleştirilen izin süreci ile zaman ve maliyet kaybı önlenecek, sektöre yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı girişimciler teşvik edilmiş olacak.
– Esnaf ve sanatkârlar malların tedarik ve dağıtımında organize hale gelebilecek. Bakanlığın gözetim ve denetiminde, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları eliyle tedarik ve dağıtım şirketleri kurulabilecek. Bu sayede, esnaf ve sanatkâr işletmeleri etkin bir organizasyon yapısı altında daha düşük maliyetlerle mal tedarik edebilecekler ve ölçek ekonomilerinden yararlanarak daha rekabetçi fiyatlarla mal ve hizmet sunumu yapabilecekler.
– Üretici ve tedarikçilerin perakende işletmelerle ilişkileri daha tanımlı hale gelecek. Perakende işletmelerce talep edilen prim ve bedeller kurala bağlanacak, üretici ve tedarikçiden temin edilen malların talebini doğrudan etkilemeyen prim ve bedellerin alınmasının önüne geçilmiş olacak. Alım satım işlemleri nedeniyle üretici ve tedarikçilere yapılacak ödemeler, kural olarak 60 gün içinde gerçekleştirilecek, bu süre üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen gıda, temizlik ve kişisel bakım ürünlerinde 20 günü geçemeyecek. Perakende işletmelerin üretici ve tedarikçilerden temin ederek iş yerinde kendi ad veya markasıyla sattığı ürünlerin ambalajında, artık üretici ve tedarikçinin markasına tanınırlığını artıracak şekilde yer verilecek.
– Alışveriş merkezlerinde esnaf ve sanatkâr işletmelerine belirli oranda yer ayrılacak. Esnaf ve sanatkar işletmelerinin alışveriş merkezlerinde faaliyet gösterebilmelerine imkan sağlanacak, ayrıca kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerin yaşatılmasını teminen bu meslek erbabının alışveriş merkezlerinde faaliyet göstermeleri mümkün hale gelebilecek.
– Kampanyalı  satışlar kurala bağlanacak. İndirimli ve promosyonlu satış kampanyalarının özellikle süresine ilişkin esaslar belirlenerek, bunlar disiplin altına alınacak. Böylelikle, haksız ticari uygulamaların önüne geçilecek ve tüketicilerin doğru bilgilendirilmesi sağlanacak. Tüketiciler, kampanyalı satışları  PERBİS veya işletmelerin internet sayfası üzerinden güncel olarak takip edebilecek.