Umut Oran: 9. Kalkınma Planı lafta kaldı, kısmet 10’uncuya

CHP Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran’ın 9. Kalkınma Planına dair saptamaları ve 10. planda olması gereken unsurları içeren açıklamasında, “Hayali ?2023 Hedefleri? ile halkın gözünü boyamaya devam eden AKP hükümeti, bir yandan da mevzuat gereği hazırlamak zorunda olduğu yeni beş yıllık kalkınma planının çalışmalarını sürdürüyor. Çalışmaları 5 Haziran 2012 tarihli Başbakanlık Genelgesi?yle başlayan 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı, 2014-2018?i kapsayacak. Kalkınma Bakanlığı, planın hazırlık çalışmalarını yürütmek amacıyla özel ihtisas komisyonları ve çalışma grupları oluşturdu. Plan?ın bu yıl içinde tamamlanarak TBMM?ye gönderilmesi ve gelecek yıldan itibaren uygulamaya konulması gerekiyor” dedi.

Gerçekte AKP’nin, sosyoekonomik bir amaç olarak kalkınma ve sanayileşmeden vazgeçmiş durumda olduğunu savunan Umut Oran, “On yılı aşkın süredir Türkiye ekonomisini küresel finansal sermayeye peşkeş çeken, sıcak paranın istismarına maruz bırakan, borçla, ithal girdiyle yaşanan tüketim artışına dayalı biçimde kağıt üzerinde büyüten AKP, ?2023?te 2 trilyon dolar GSYH, 500 milyar dolar ihracat ve 25 bin dolar kişi başı milli gelir? hayalini pompalamaya devam ediyor” diye uyardı.

“Muhtemelen yeni kalkınma planı da medya aracılığıyla bu iddialı tema üzerine kurgulanarak, propaganda malzemesi olarak kullanılacak. Halka, hayal pompalanacak” diyen Umut Oran’ın görüşleri şöyle:

2023?e on yıllık bir süre var ve yeni plan, bunun ilk beş yıllık dönemini kapsayacak. Yani önümüzdeki 5 yılda bu iddialı hedeflere yakınsama açısından ne kadar mesafe kaydedilecek, 2023?te sözü edilen hedeflere ulaşılabilecek mi? Bunu anlamak için önceki plan dönemi için ortaya konulan hedeflerin ne ölçüde tutturulduğuna bakmak yeterince fikir veriyor?

Perşembenin gelişi Çarşambadan bellidir?

Halen yürürlükteki 9. kalkınma planına bakıldığında hedeflerin kağıt üzerinde kaldığı, dönem için hedeflenen yıllık ortalama GSYH büyüme hızının yarısı düzeyine dahi ulaşılamadığı görülüyor.

7 yıllık bir süre için hazırlanan 9. Plan 2007-2013 dönemini kapsıyor. Bu dönemde yıllık ortalama yüzde 7 büyüme hedeflenmişti. Bu 7 yıllık dönemin ilk altı yılında, yani 2007-2012 arasında gerçekleşen yıllık ortalama büyüme oranı sadece yüzde 3.3?te kaldı.

2012 için hedeflenen yüzde 4?lük büyüme, tüm istatistik oyunlarına rağmen yüzde 2.2?de kalırken, hükümet 2013 için de yüzde 4?lük bir büyüme hedefledi. Bu yılın tümünde öngörüldüğü gibi yüzde 4?lük büyüme yakalansa bile plan dönemi olan 2007-2013 itibariyle yıllık ortalama büyüme yüzde 3.4?te kalacak.

Yıllık ortalama yüzde 7 nere, yüzde 3.4 nere?

Plan dönemi için tarımda yüzde 3.6 öngörülen yıllık ortalama büyüme, yüzde 2.2, sanayide yüzde 7.8 öngörülen oran yüzde 3.8?de, hizmetlerde ise yüzde 7.3 öngörülürken yüzde 4?te kalacak.

AKP ekonomi yönetiminin 2013 hedeflerini tutturacağını varsaysak bile sabit sermaye yatırımlarında 9. Plan dönemi için yüzde 9.1 olarak öngörülen yıllık ortalama büyüme yüzde 3?lerde, mal ve hizmet ihracatında yüzde 11.2 olarak öngörülen yıllık ortalama artış yüzde 5 dolayında kalıyor.

9. Plan dönemindeki temel büyüme hedefleri ve gerçekleşmeler

9. Plan dönemine işsizlik damgasını vurdu

İstatistiklerin manipülatif, yanıltıcı kullanımıyla ekonomideki kötü tablo bir ölçüde gizlenebilir. Ancak her şey bir yana bir ekonomide gelişme ve kalkınmanın şaşmaz bir göstergesi vardır: işgücü göstergeleri ve asıl olarak işsizlik düzeyi?

9. Plan?da 2013 itibariyle yüzde 7.7?ye düşmesi hedeflenen işsizlik oranı, bu yılın Şubat sonu itibariyle yüzde 10.5 oldu. 2013?te yüzde 50?yi aşması ve dönem ortalamasında yüzde 49.8 olması öngörülen işgücüne katılım oranı Şubat sonu itibariyle yüzde 49.6?de; 2013 sonunda yüzde 46.8?e ulaşması öngörülen istihdam oranı da yüzde 44.4?te kaldı.

Anketle belirlenen işgücü göstergelerinde, o sırada iş aramıyor olanların sayıya dahil edilmemesi, tabela üniversitesi enflasyonuyla genç işsizliğinin gizlenmesi gibi faktörlere rağmen resmi istatistiklerin de gösterdiği gerçek, 9. Plan döneminde AKP?nin işsizlik sorununu çözmek bir yana daha da büyüttüğüdür. Nüfus artış hızındaki yavaşlama, genç nüfus oranındaki düşmeye rağmen, genel işsizlik ve genç işsizliği büyümüştür. Yüzde 20?yi aşan genç işsizliği oranıyla Türkiye, ağır ekonomik kriz yaşayan ülkeleri bile geride bırakıyor.

Kişi başı milli gelirdeki yanılsama

Resmi verilere göre 2002 yılında 3 bin 492 olan kişi başına milli gelir, 2006?da 7 bin 586 ve 2012 yılında 10 bin 504 dolara yükseldi. Ancak bu rakamlar, halkın gelirindeki, yaşam kalitesindeki artıştan çok kağıt üzerinde istatistiki verileri oluşturuyor. Kişi başına milli gelirdeki bu hızlı büyümenin kaynağında bu dönemde Borsa?ya ve Türk tahvillerine yatırım yaparak yüksek kazanç elde etme iştahıyla gelen devasa boyutlardaki sıcak para girişlerinin, reel döviz kurunu düşürmesi-TL?yi değerlendirmesinin yatıyor. Bu tablo, Türkiye?nin ithalatını patlatan, açıklarını büyüten ?düşük kur-yüksek faiz? politikasının yol açtığı başka bir aritmetik sonucu ifade ediyor sadece. Son on yılda nominal kurların enflasyon kadar artmaması nedeniyle dolar cinsinden ifade edildiğinde milli gelir düzeyi yanıltıcı bir sonuç veriyor. Sabit kurla yapılan hesaplama ise 2002?de 4 bin 225 dolar, 9. Plan öncesi 2006?da  olan 5 bin 361 olan kişi başına GSYH?nin, 2012 itibariyle 6 bin dolar dolayında gerçekleştiğini gösteriyor. Yani kişi başına milli gelirde son on yılda üç kat falan değil gerçekte yüzde 44 dolayında bir artış var.

Kağıt üzerindeki kişi başına GSYH baz alındığında bile Türkiye?nin 2012 itibariyle ülkeler sıralamasında bir basamak düşerek 63?üncülüğe gerilediği, 2000 yılındaki sırasının bile altına indiği görülüyor.

AKP, 2023?te kişi başına milli geliri 25 bin dolara çıkaracağını iddia ediyor. Kağıt üzerindeki 10.5 bin dolarlık kişi başı geliri baz alsak bile kalan on yılda 25 bin dolar hayali bir hedef olarak kalıyor. Gelişmiş batı ülkelerinin geçmişine bakıldığında 10 bin dolarlık kişi başı gelir düzeyine ulaşma sürecinin kısa olduğu, 10-25 bin dolar arası için ise on yıllar gerektiği görülüyor. Buna da ?Orta gelir tuzağı? deniyor.

Milli gelirin düzeyinden daha önemlisi ise adil dağılım durumu? Zengini daha zengin, yoksulu daha yoksul yapan AKP politikaları yüzünden, son on yılda milyarder sayısı artarken, yoksulluk sınırındaki nüfus daha da hızlı büyüdü.

İhracattaki ?Pirus zaferi?

2013?te 210 milyar dolara ulaşması hedeflenen ihracat (fob) 2012 itibariyle 152.5 milyar dolarda kaldı, 2013 Programında ise bu yılın tümünde 158 milyar dolarlık ihracat hedeflendi. Yani yıllık 210 milyar dolarlık ihracat hedefi Plan döneminin ilk 6 yılında erişilemedi, son yıl için de bu iddiadan vazgeçildi.

Bu tablo, AKP?nin ?2023?te 500 milyar dolar ihracat? hedefinin ne kadar gerçekçi olduğunu ortaya koyuyor.

2006 yılında 139 milyar dolar olan ithalat, 2011?de 240 milyar doları aştı, 2012?de ekonomideki yavaşlama sonucu 236.5 milyar dolara geriledi. Plan dönemi öncesi 2006?da 54 milyar dolar düzeyinde bulunan dış ticaret açığı 2011?de 106 milyar dolara ulaştı, 2012?de 84.1 milyar dolar oldu.

Öte yandan AKP, sürekli bozuk plak gibi ?İhracatı şuraya çıkardık? söylemiyle halkın algısını çarpıtıyor, işin ithalat ayağından hiç söz etmiyor. AKP?nin ?yüksek faiz-düşük kur? politikası, sanayide tamamen ithal girdiye bağımlılık yarattı. ?Montaj sanayicilik? aldı başını gitti. İç piyasaya ve ihracata yönelik üretim, büyük oranda ithal girdiyle yapılıyor. Bu yapıda ihracat artışı demek, ithalatın daha fazla artması, dış ticaret açığı ve cari işlemler açığının büyümesi anlamına geliyor. Üretim-ihracat ilişkisi böyle olunca, 2023?te 500 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşılsa bile bu durumda ithalatın 800 milyar dolara, dış ticaret açığının 300 milyar dolara çıkacağı görülüyor. Bu koşullarda Türkiye?nin ihracatı,bumerang gibi dönüp kendisini vuruyor ve ihracatta kağıt üzerindeki ?başarı? gerçekte bir ?Pirus zaferi? olmaktan öte gitmiyor.

2002?de sadece 626 milyon, 2006?da 31 milyar dolar olan cari açık, 9. Plan döneminin beşinci yılı olan 2011?de 75 milyar doları aşıp GSYH?nin yüzde 10?una ulaşarak rekor kırdı, 2012?de de 50 milyar dolara yakın gerçekleşti. Ekonomide iç talep canlandığı anda bu, tüketim malı ve daha da önemlisi sanayiye girdi şeklinde ithalata yansıyor, dış ticaret ve cari işlemler açığı büyüyor.

Yüzde 3?lük enflasyon hedefi de havada kaldı

AKP, 9. Plan döneminin son yıl olan 2013?te yıllık enflasyonu (TÜFE) yüzde 3?e düşürmeyi hedeflemişti. Ancak bunun da gerçekçi olmadığı ortaya çıktı; 2012?de yüzde 6.2 çıkan yıllık enflasyon için en son hedef yüzde 5.3…

2006 yılında 23 milyon olan turist sayısının Plan döneminin son yılı 2013?te 38 milyona çıkması hedeflendi; 2012 itibariyle 31 milyona ulaşılabildi. 2006?da 19.6 milyar dolar olan turizm gelirinin 2013?te 36.4 milyar dolara çıkması hedeflenirken, 2012 itibariyle gerçekleşme 25 miyar dolar dolayında kaldı.

Plan öncesi 20 milyar dolara yakın seyreden yıllık doğrudan yabancı sermaye girişi, 2012?de 10 milyar dolar dolayına geriledi. Aynı dönemde yıllık sıcak para girişi 7.4 milyar dolardan 41 milyar dolara ulaştı.

AKP hükümeti ve bürokratları, yaptıkları kalkınma planında Türkiye?nin nüfusunu dahi doğru tahmin edemediler. Planda, nüfusun 2013 ortalamasında 79 milyona ulaşacağı öngörülmüştü. Son projeksiyonlarda ise 2012?de 74.9 olan nüfusun 2013?te 75.8 milyon düzeyinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Yeni plan döneminde;

• Geçen hafta Avrupa?da özellikle sıcak para, kayıt dışı para ve vergi kaçakçılığı ile ilgili önemli toplantı yapıldı ciddi önlemler tartışıldı ve 27 ülke ortak tavır için harekete geçti. AB?de kaçırılan verginin 1 trilyon euro?luk zarar olduğu belirtiliyor bu AB?nin batmak üzere olan ülke ekonomilere bugüne kadar verilen paranın iki katına denk düşüyor. Ayrıca 7 yıllık AB bütçesine denk düşen bir meblağ, dolayısıyla AB?de 17 ülke şu anda Finansal Geçiş Vergisini (FTT) kabul ederken diğer 10?u ise halen tartışıyor. Türkiye de bu konuyu ciddi biçimde düşünmeli planlamalı.
• Türkiye?yi bir tatlı kâr ve ?vur-kaç? alanı olarak kullanan spekülatif kısa vadeli yabancı sermaye girişini ve daha da önemlisi mali istikrarı tehdit edebilecek çıkışları kontrol altına almak için FTT benzeri mekanizmalarla, ülke sıcak para istismarından kurtarılmalıdır.
• Sıcak para yerine Türkiye?de sıfırdan tesis kurmaya gelecek, katma değer ve istihdam yaratacak, kalıcı nitelikteki ?doğrudan yabancı sermaye? yatırımları teşvik edilmelidir.
• Yerli girişimcilerin yatırım maliyetleri azaltılmalı (yatırım indirimi yeniden masaya yatırılmalı), teşvik sistemi gözden geçirilerek daha işlevsel hale getirilmelidir.
• İstihdamı artırıcı-işsizliği azaltıcı etkin programlar uygulamaya konulmalı, özellikle genç istihdamı ve kadın istihdamına özel teşvik programları uygulanmalı..
• Yıllık ortalama yüzde 7 büyüme hedefi korunmalı, bu oran doğu ve güneydoğu için yüzde 9 olarak belirlenmeli, ancak hedef kâğıt üzerinde unutulmamalı, buna ulaşmak için gerçekçi politikalar geliştirilmelidir. Artık GAP tam olarak uygulanmalı ve meyveleri alınmalı.
• AB ile Gümrük Birliği anlaşması revize edilmeli ve ABD ile AB arasındaki serbest ticaret anlaşması karşısında Türkiye her iki tarafla avantaj yakalayacak bir pozisyon almalı.
• Tarımda yeniden dış ticaret fazlası veren üreten bir ülke haline gelmek için uygun politikaların önü açılmalı.
• Ürün geliştirme, AR-GE, yenilikçilik ve bilim-teknoloji yatırımlarına özel önem verilmelidir.