İMKB’de sağlıklı bir ikincil piyasa oluşumu için SPK harekete geçti, yeni tedbirler aldı

Sermaye Piyasası Kurulu?nun (SPK) 23 Temmuz 2010 tarihli toplantısında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Hisse Senedi Piyasası işlem kurallarına dair değişiklikler yapıldı. Söz konusu değişiklikler; kurulun, aynı tarihli Haftalık Bülteni ile kamuoyuna duyuruldu. SPK’dan yapılan açıklamada şunlara yer verildi:

“Bilindiği üzere, Kurulumuzca yürütülen gözetim faaliyetleri kapsamında, piyasalar yakından izlenmekte ve gerektiğinde yatırımcıları ve piyasayı koruyucu tedbirler alınmaktadır. Kurulumuzca bir taraftan piyasalar yakından izlenirken, öbür taraftan piyasada yatırımcıların kötü niyetli oyuncuların tuzağına düşmesinin önüne geçilmesi ve alım satım kurallarının yanıltıcı etkilerinden korunmasına yönelik konular üzerinde çalışılmaktadır.

Bu kapsamda, yatırımcıların etkin korunması ve istikrarlı piyasa oluşumunu engelleyen unsurların ortadan kaldırılması amacıyla detaylı çalışmalar başlatılmıştır. Bu çalışmalardan biri, 23.07.2010 tarihli Haftalık Bülten ile kamuya duyurulan İMKB Hisse Senedi Piyasası?nda işlem kurallarının farklılaştırılması çalışması ve kararıdır. Söz konusu Kurul Kararına dayanak olan çalışmalar, yurt içindeki ve yurt dışındaki tecrübeler de dikkate alınarak yaklaşık 3 aydan beri süren teknik analizler sonucu ortaya konulmuştur.

İMKB Hisse Senedi Piyasası?nda, şirketlerin faaliyetlerinden bağımsız ve şirketlerin temel göstergeleri ile bağlantısı kurulamayan, bulunduğu pazardaki işlem kuralları ile sağlıksız ve yatırımcıları yanıltıcı fiyat hareketleri sergileyen şirketlerin paylarının bu tür sorunlu fiyat hareketlerinin sebebi olan şartların ortadan kaldırılması bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu kapsamdaki fiyat hareketleri, çoğunlukla yapay fiyat veya piyasa içeriğinde olmamakla birlikte, sağlıksız olması itibarıyla piyasa istikrarı ve yatırımcıların korunması anlamında sorun teşkil ettiğinden yeni kurallara tabi tutulmuştur. Bu bağlamda vurgulamak gerekir ki, getirilen yeni kurallar ile Kurulumuz, fiyatın ne olması gerektiği konusu ile ilgili bir yorum yapmamakta, sadece, fiyat oluşum platformunun sağlıklı olup olmadığı üzerinde durmakta ve bu platformun sağlıklı hale getirilmesi üzerinde yoğunlaşmakta, dolayısıyla sağlıklı fiyat oluşumuna zemin hazırlamaktadır. ”

İMKB’de sağlıklı bir ikincil piyasanın oluşması hedefleniyor

SPK tarafından alınan tedbirlerin payları işlem gören şirketlerin faaliyetleri ya da yöneticileri ya da ortaklarıyla ilgili olmadığı özellikle belirtilirken, tamamıyla ikincil piyasadaki alım satımla ilgili olduğu belirtildi. Açıklamanın devamı şu şekilde oldu:

“İMKB Hisse Senedi Piyasasında, uzun yıllardan beri süregelen yapay fiyat ve yapay piyasa oluşumuna zemin hazırlayan bazı pay piyasalarında, yatırımcıları koruma amaçlı yeni işlem kuralları belirlenmesi zorunlu hale gelmiştir. Kurulumuzca belirlenen yeni kriterler ve alınan tedbirler, İMKB?de payları işlem gören şirketlerin faaliyetleri ya da yöneticileri ya da ortakları ile ilgili olmayıp tamamıyla ikincil piyasadaki alım satımlarla ilgilidir. Ancak Kurulumuzca piyasanın daha sağlıklı işlemesi için alınan tedbirlere, ilgili şirket ortakları ve yöneticilerinin kendi çalışmaları ile katkıda bulunması da mümkündür. Bu bağlamda, istikrarlı temettü politikası, kurumsal yönetime ağırlık verilmesi ve etkin yatırımcı ilişkileri, şirketlerin İMKB?de daha sağlıklı bir ikincil piyasaya sahip olmasında büyük öneme sahiptir.

Öte yandan, anormal fiyat yükselişlerinde, şirket ortaklarının İMKB?de pay satışı yapmaları ve anormal fiyat düşüşlerinde İMKB kanalı ile pay satın almaları meşru bir yatırımcı davranışıdır. Şirket hakim ortaklarının ya da küçük pay sahibi olanların anormal fiyat hareketlerinin avantajlarından yararlanma amaçlı alım ya da satımları, Borsa fiyatlarının istikrarlı seyretmesine katkı sağlayacaktır. Ancak fiyat yükseltme, sabit tutma ya da düşürme amaçlı alım satımlar, meşru ve yasal değildir.

Kurulumuz ne birincil piyasa ne de ikincil piyasa işlemlerinde, fiyat konusunda bir yönlendirmesi veya kararı bulunmamakta olup fiyat tespiti ve oluşumu, piyasa taraflarına bırakılmaktadır. Ancak Kurulumuz tarafından ikincil piyasada fiyat oluşumunu etkileyebilecek kuralların belirlenmesinde öncelikle ilgili borsaların kendi piyasalarında, sağlıklı fiyat oluşumunu sağlayacak kurallar koyması ve kötü niyetli yatırımcıların iyi niyetli yatırımcıları aldatacak bir düzene izin vermemesi yönünde çalışmalar yapması beklenmektedir. Öte yandan, Sermaye Piyasası Kanunu?nun 1?nci maddesi ve 22?nci maddesi ile muhtelif mevzuat hükümleri çerçevesinde Kurulumuz, piyasa istikrarını artıracak ve yatırımcıların etkin korunmasını sağlayacak düzenlemeler yapmaya yetkilidir ve bu yetkilerini kullanmaktadır.

Kurulumuzca yürütülen gözetim faaliyetleri, suç oluştuktan, zarar doğduktan, yatırımcı hakları zedelendikten sonra fiili ve olayı tespit etme yaklaşımı yerine; suç oluşumunu önleyecek, yatırımcı haklarının zedelenmesinin önüne geçecek çalışmalara odaklanmıştır. Bu yöndeki çalışmalardan sadece birisi olan İMKB Hisse Senedi Piyasası işlem kurallarının farklılaştırması, diğer çalışmalarımızla desteklenecek ve Hisse Senedi Piyasası, yatırımcılar için daha güvenli bir yatırım alanı, şirketler için de daha sağlıklı bir finansman platformuna dönüştürülecektir. Zira, Kurulumuzun işlem farklılaştırılması kapsamına dâhil şirketlerin İMKB işlem hacmindeki payları toplamı yüzde 4 dolayında olup etki analizi yapıldığında, Kurulumuz düzenlemelerinin olumsuz değil, artan güven ve istikrar nedeniyle net olumlu etkileri olacağı görülmektedir.

Kurulumuz, bir yandan, halka arz seferberliği kapsamında halka arzları kolaylaştırıcı düzenlemeler ve çalışmalar yaparken, diğer yandan ikincil piyasanın daha sağlıklı işlemesi için yeni kurallar getirmektedir. Her iki alandaki çalışmalar, piyasanın kısa, orta ve uzun vadede sağlıklı büyümesini sağlayacak düzenlemeler içermektedir.”

Haftalık bültende yayımlanan kurul kararı

SPK’nın haftalık bülteninde yayımlanan karar ise şöyle:

‘1. Kurulumuzun 23.07.2010 tarih ve 21/640 sayılı Kararı;

Emeklilik yatırım fonlarının, Kurulumuzun 16.12.2005 tarih ve 52/1488 sayılı ilke kararının ?Menkul Kıymet Yatırım Fonları, Emeklilik Yatırım Fonları ve Yatırım Ortaklıklarınca İMKB Tahvil Bono Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı’nda İleri Valörlü Olarak İşlem Gerçekleştirilmesine İlişkin Genel Kurallar ve Değerleme Esasları? başlıklı V. bölümünün (B) bendi kapsamından çıkartılmasına ve aynı bölümün (A) bendi kapsamına alınmasına karar verilmiştir.

2. Kurulumuzun 23.07.2010 tarih ve 21/655 sayılı Kararı;

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB, Borsa) Hisse Senetleri Piyasası?nda işlem gören şirketlere ilişkin fiili dolaşımdaki pay oranı kavramının ve bu kavramın kullanım alanlarının belirlenmesine yönelik olarak; 4

a) Fiili dolaşımdaki pay oranı teriminin, İMKB hisse senetleri piyasalarında payları işlem gören şirketlerin halka açıklık oranlarını gösterir bir kavram olarak tanımlanmasına ve

i. Kamu tüzel kişiliğinin mülkiyetindeki,

ii. Şirket kurucuları ve yakın aile üyeleri (kurucu veya eşlerin üstsoy ve altsoyu, ikinci derece dahil yan soy hısımları) ile ilişkili kuruluşların (bağlı ortaklıklar, iş ortaklıkları, grup şirketleri, iştirakler vb.) sahip olduğu,

iii. Şirket sermayesinin %5 ve daha fazlasına sahip olan gerçek ve tüzel kişi ortakların sahip olduğu,

iv. Şirket Yönetim Kurulu üyeleri, üst düzey yöneticilerin ve yakın aile üyelerinin (üye ve yöneticilerin veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu, ikinci derece dahil yan soy hısımları) sahip olduğu,

v. Şirketlerin sandık ve vakıflarının mülkiyetindeki,

vi. Teminat olarak verilen,

vii. Hukuken kısıtlı olan ve alım satıma konu edilemeyen,

viii. Yasaklı,

ix. Hacizli,

payların, fiili dolaşımdaki pay oranı tanımı dışında tutulmasına,

b) Borsa?da payları işlem gören tüm şirketlerin, fiili dolaşımdaki pay oranı kriterleri kapsamına giren tüzel ve gerçek kişilerin kimlik ve unvan bilgilerini, sicil numaraları ile birlikte her ayın ilk işlem günü Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK)?na bildirmesine,

c) Şirketlerin fiili dolaşımdaki pay oranlarının, MKK tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformu üzerinden kamuya duyurulmasına, karar verilmiştir.

3. Kurulumuzun 23.07.2010 tarih ve 21/657 sayılı Kararı;

İMKB?de payları işlem gören şirketlerin paylarının alım satım esaslarının farklılaştırılmasına yönelik olarak;

i) a) Halka açık piyasa değeri 10 Milyon TL?nin ve dolaşımdaki pay sayısı 10.000.000 adetin altında olan şirketlerin

b) Halka açık piyasa değeri 45 milyon TL ve fiili dolaşımdaki pay oranı % 5?in altında olan şirketlerin

paylarının B listesi kapsamında değerlendirilmesine,

ii) Halka açık piyasa değeri için alt ve üst sınır belirlenmeksizin Gözaltı Pazarı?nda işlem gören payların C listesi kapsamında değerlendirilmesine,

iii) Fiili dolaşımdaki pay sayısı 250.000?in altında yer alan şirketlerin C listesi kapsamında değerlendirilmesine,

iv) Borsa fiyatı birim pay değerinin 1,5 katı ve üzeri olan yatırım ortaklıklarının paylarının B listesi kapsamında değerlendirilmesine,

v) Borsa fiyatı birim pay değerinin 2 katı ve üzeri olan yatırım ortaklıklarının paylarının C listesi kapsamında değerlendirilmesine (İlgili yatırım ortaklığının piyasa yapıcısı bulunması durumunda tek fiyat sisteminin uygulanmayarak piyasa yapıcılı sürekli müzayede sisteminde işlem görmesine)

vi) Yukarıda yer alan şirketler dışındaki şirketlerin A listesi kapsamında değerlendirilmesine,

vii) A, B ve C listeleri kapsamında uygulanacak tedbirlerin aşağıdaki gibi belirlenmesine,

viii) Belirlenen kriterler ve tedbirler kapsamında uygulamaya 01.10.2010 tarihi itibarıyla başlanması hususunun İMKB?ye bildirilmesine, karar verilmiştir.”