Türkiye’nin Canı Yanmasın

WWF-Türkiye’nin, Garanti BBVA desteği ile yürüttüğü, sebepleri ve sonuçlarıyla orman yangınlarına odaklanan “Türkiye’nin Canı Yanmasın Destek Programı” devam ediyor. Yerel sivil gruplar tarafından yürütülen projelere maddi ve teknik destek sağlanan program kapsamında tasarlanan ilk dört proje, Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki ormanları yangınlara karşı korumayı amaçlıyor. Türkiye’nin Canı Yanmasın Destek Programı’na yeni proje başvuruları 31 Aralık’a kadar sürecek.

Doğal hayata ve insana büyük zarar veren orman yangını riskini azaltmak ve olası yangınlara karşı daha hazırlıklı olmak için WWF-Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı tarafından Garanti BBVA desteğiyle yürütülen Türkiye’nin Canı Yanmasın Destek Programı kapsamında “Orman Yangınlarına Dirençli Yerleşimler”, “Yangına Dirençli Üretim Modelleri – Öğrenme ve Yaygınlaştırma”, Karakulakların Canı Yanmasın” ve “Orman Yangınlarını Önlemek İçin  Eko-Kit: Köyceğiz – Gökova Hattında Doğal Ormanları Korumanın ve Orman Yangınları ile Mücadelenin Yerel Bilgi ve Pratikleri” projelerinin uygulanmasına başlandı. 

Türkiye’de her yıl ortalama 2-3 bin orman yangını çıkarken, 7-8 bin hektar (yaklaşık 11 bin futbol sahası büyüklüğünde) orman yanıyor ya da zarar görüyor. İklim değişikliğinin de etkisiyle sayısı, şiddeti ve ölçeği artan orman yangınları özellikle Akdeniz ülkelerini olumsuz etkiliyor. Gezegenimizin akciğerleri ve binlerce canlının yuvası olan ormanların yanmasıyla birlikte değer biçilemez ekosistem hizmetlerinin yanı sıra doğrudan ekonomik kaybın dahi milyarlarca TL civarında olduğu tahmin ediliyor. 

WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) tarafından 2010 yılından bu yana yerel sivil toplum kuruluşlarının biyoçeşitliliği koruma girişimlerini desteklemek amacıyla yürütülen Türkiye’nin Canı Küçük Destek Programı, başarıyla tamamlanan dört dönemin ardından orman yangınları için harekete geçti. Garanti BBVA’nın desteği ile yürütülen beşinci döneminde orman yangınlarına odaklanan program kapsamında 2023 yılında hayata geçirilmekte olan ve yangın öncesinde, sırasında ve sonrasında daha etkili olmaya odaklanan dört yerel proje, faaliyetlerine devam ediyor. 

Türkiye’nin Canı Yanmasın Destek Programı kapsamında yürütülmekte olan projeler:
“Orman Yangınlarına Dirençli Yerleşimler”

Türkiye Ormancılar Derneği’nin, Karabük Üniversitesi Orman Fakültesi ve Muğla Büyükşehir Belediyesi ile işbirliğiyle yürüttüğü “Orman Yangınlarına Dirençli Yerleşimler” projesiyle, toplumun orman yangınlarına karşı uyumu katılımcı bir şekilde geliştirilerek ormana komşu ve orman içi yerleşim yerlerinin yangına dirençli hale getirilmesi amaçlanıyor. 
Muğla ilindeki üç farklı yükseltide yangın görmemiş köylerin yangın riski taşıyan alanları belirlenerek yangın öncesinde ve yangın sırasında yapılması gereken bir dizi hazırlık çalışmasının yürütüldüğü proje kapsamında olası bir yangına karşı mahalli (yerel) müdahale ekibinin kurulması da sağlanıyor. Ekip bir yandan yangına müdahale gereçleri ile güçlendirilirken bir yandan da eğitimler ile olası bir yangına karşı güvenli müdahale yöntemleri aktarılıyor. Ayrıca, yangın sonrasındaki kaotik ortamda karşılaşabilecekleri sosyo-ekonomik ve çevresel sorunlarla daha etkin bir şekilde baş etmelerinin sağlanması da projenin hedefleri arasında yer alıyor. 

“Yangına Dirençli Üretim Modelleri – Öğrenme ve Yaygınlaştırma”

Türetim Ekonomisi Derneği tarafından yürütülmekte olan “Yangına Dirençli Üretim Modelleri – Öğrenme ve Yaygınlaştırma” projesiyle, yangın öncesi önleyici faaliyetlerle birlikte üreticilerin sosyo-ekonomik olarak güçlendirilmesi hedefleniyor. 
Proje kapsamında Türkiye’nin orman yangını riskiyle karşı karşıya olan bölgelerinde, “doğaya ve insana dost” üretim yapan üreticiler ile yöre halkının birlikte güçlenerek yangına karşı dayanıklı hale getirilmesi için gerekli araştırma ve yaygınlaştırma çalışmaları yapılıyor. Projeyle birlikte farklı üreticilerin kullanabilecekleri teknikler ve yöntemler derleniyor, üreticilerin maruz kaldığı riskler belirleniyor ve farklı coğrafyalardaki üreticilerin yangına dirençli hale getirilebilmesi için yol gösterici rehberler hazırlanıyor. Projenin ikinci fazında yürütülecek kamuoyu bilgilendirme çalışmaları ve savunuculuk faaliyetleri ile mikro ve makro ölçekli politika dönüşümlerinin hızlandırılması da projenin önemli amaçlarından biri olarak öne çıkıyor. 

“Karakulakların Canı Yanmasın”

Natura Doğa ve Kültür Derneği tarafından yürütülmekte olan “Karakulakların Canı Yanmasın” projesiyle, türün korunmasındaki en önemli adımlardan biri olan tanıtımına yönelik eğitimler ile yerel ve uluslararası ölçekte farkındalık yaratılması hedefleniyor. 
Proje kapsamında, Marmaris ve yakın çevresi ile Bördübet YHGS’da etkili olan yangınlar sonrasında yaban hayatının sembolü olan karakulakların bölgedeki mevcut popülasyon durumları tespit ediliyor.  Bununla birlikte tür açısından şu an ve gelecekte önem arz eden olası yaban hayatı koridorları da test edilerek Asya popülasyonu tehlike altında olan karakulakların korunması amaçlanıyor. 

“Orman Yangınlarını Önlemek İçin Eko-Kit: Köyceğiz – Gökova Hattında Doğal Ormanları Korumanın ve Orman Yangınları ile Mücadelenin Yerel Bilgi ve Pratikleri”

Fırsat eşitliği ve Sürdürülebilir Gelecek Derneği tarafından yürütülen “Orman Yangınlarını Önlemek İçin Eko-Kit: Köyceğiz – Gökova Hattında Doğal Ormanları Korumanın ve Orman Yangınları ile Mücadelenin Yerel Bilgi ve Pratikleri” projesiyle, 2010 sonrasındaki büyük orman yangınlarından etkilenmemiş bölgenin yerlisi olan köylülerin sahip olduğu orman yangınlarına ve ekosisteme dair sürdürülebilir etnoekolojik bilginin derlenip geleceğe aktarılması hedefleniyor. 
Proje kapsamında sosyal medya, basılı harita-rehber ve oluşturulacak web sitesinden bir e-harita-rehber olarak paylaşılacak bir eko-kit hazırlanıyor. Böylece orman yangınları ile mücadelede yerel bilginin sürece dahil edilmesi sağlanarak orman varlığının korunması ve orman yangınlarının önlenmesine katkıda bulunulması amaçlanıyor. 

Türkiye’nin Canı Yanmasın Destek Programı’na başvurular devam ediyor

Türkiye’nin canına can katmak için yola çıkan yukarıdaki dört projenin ardından Türkiye’nin Canı Yanmasın Destek Programı, orman yangınlarıyla mücadele için yeni yerel proje başvurularını bekliyor. 31 Aralık 2023 tarihine kadar yapılabilecek proje başvuruları, şu üç başlık altındaki faaliyetleri içerebilir: I) yangın öncesi süreçte önleyici çalışmalar ve hazırlıklar, II) yangın sırasında söndürme çalışmalarına ve afet yönetimine etkin katılım III) yangın sonrası doğal/ekolojik kayıpların restorasyonu ve sosyo-ekonomik kayıpların iyileştirilmesi.  
Türkiye’nin orman yangınlarına maruz kalmaya aday tüm coğrafi bölgelerinden başvurusu yapılabilecek projelerin 6 aydan kısa, 24 aydan uzun olmaması gerekiyor. Program çerçevesinde proje başına en az 50.000 TL ve en çok 500.000 TL veriliyor. Ayrıca verilecek desteğe ek olarak proje sahibi ya da ortağı tarafından projenin toplam bütçesinin en az yüzde 10’u oranında eş katkı sağlanması gerekiyor. Eş katkı, projeyle ilgili genel idari giderler, personel ücreti, kiralama, malzeme, vb. uygun maliyetler olmak kaydıyla ayni ya da nakdi olabiliyor.