Birleşme ve satın alma sonrasında uyuşmazlıklarda tahkim mükemmel bir çözüm olarak öne çıkıyor

BESTE ÜNSOY – ONUR KÜÇÜK – CEMİLE DEMİR GÖKYAYLA

Dünya çapında 2022 yılında, Türkiye merkezli uçlara doğrudan yatırım öngörülmeyen çalıştırma ve devralma dışı toplam işlem maliyeti, 5 uç 570 milyar lirayla rekor seviyeye ulaştı. Her ne kadar yapılandırılmış ayrıntılı sözleşmelerle uyuşmazlık kaynakları azaltılmaya veya en öngörülebilir sınırlara getirilmeye çalışılsa da ihtilaftan çıkma olasılıkları en yüksek hukuki işlemlerden biri olarak görülüyor. Tarafların isteklerine uygun düşen sözleşmeler ve devamındaki işlemler, daha sonra istenmeyen sonuçlar doğurabiliyor. Özel profesyonel sermayeleri, avukatlar ve uzmanların katkılarıyla sınırlı Berkeley Research Group’un üçüncü Birleşme ve Devralma Uyuşmazlıkları Raporu’na göre; Son zamanlarda artan jeopolitik gerilimler, yükselen patlama, finans ve enerji piyasalarındaki çalkantıların etkisi, Tutulma ve devralmaların bitiminden sonra, geçen yılların boyutlarına göre daha çok uyuşmazlık kuşağı ortaya çıkıyor. Rapor, mevcut piyasa ortamının uyuşmazlıkların özünü nasıl değiştirdiğine dair geniş bir perspektif sunuyor. 

Raporun temel düzenine göre; 

• Yüksek faiz oranları, artan enerji harcamaları ve küresel durgunluk olasılığı gibi makroekonomik kaygılar, sözleşmelerin değerlemeleri gibi önemli sonuçlara uymazlıktan çıkma olasılığını artırıyor. 
• Küresel salgın nedeniyle COVID-19’un kalıcı etkileri, Ukrayna-Rusya savaşı gibi jeopolitik gerilimler sonucuki uluslararası yaptırımlar ve enerji emniyeti konusundaki aciliyetin, önümüzdeki yıllardaki uyuşmazlık sayılarını artırabileceği tahmin ediliyor.
• Geçen sene APAC (Asya – Pasifik) merkezlerinde yoğunlaşan uyuşmazlıkların, derinleşen ekonomik ve siyasi etkiler nedeniyle bu sene gösterimin de içinde bulunduğu EMEA (Avrupa, Orta Doğu ve Afrika) bölgesinde kayacağı tahmin edilirken EMEA, içlerinde olması gereken kilit bölge olarak gösteriliyor.
• Endüstrilerin dijitalleşmesine yönelik baskılar, geleneksel olarak teknoloji dışı olan birçok şirket teknoloji işletmesi satın alma veya grup iş birliği yapısına, toplanma ve devralma miktarının artmasına neden oluyor. Satın alma yoluyla bu dijitalleşmenin bulaşma sonrası yönetimsel tahmin ve kültürel çatışmalara neden olacağı bekleniyor. 
• Ekonomik durgunluk ve değerlendirmeden dolayı fiyatların geçici ve istikrarsız oluşu, uyuşmazlıkların artmasını muhtemel kılıyor. Birleşmeyi devralmanın sona ermesiyle sona ermesiyle sona eren süre, bekleme süreleri sonunda mutabık kalınan değerlemeler ve tahminlerin tamamen değişme ihtimalini artırabiliyor. Bu durum, sözleşmelerdeki fiyat düzenleme ölçütlerinin daha sağlam inşaa edilmesi ve hatta satın alma fiyatlarının yeniden müzakereye alınması neden, değerlemeleri sert piyasa değişkenlikleri sonunda uyarılabilir hale getiriliyor. 
• FinTech, bu yıl kripto para işletmeleri, mevcut sermayedeki yavaşlama ve yasal zorluklardaki zorluklar nedeniyle, ihtilafların çıkması ve muhtemelen en üst sıradaki sektör olarak yer alıyor. Rapora göre, kripto para varlık fiyatlarının uzun süre baskı altında kaldığı bu “kripto kışı”nın, başarılı olamamış projelerden gördükleri ve giderek artan uyuşmazlıklardan dolayı gelecek çöküşe kadar sürebileceği tahmin ediliyor. 
• Enerji Bölgesi Rusya – Ukrayna Savaşına bağlı olarak bölgelerin içinde olması, yenilenebilir enerji yatırımlarını artırırken, çekmeye ve devralma esasına göre bu etkilerin etkilerini tetikleyebileceği bir sürü sürülüyor. Uzmanlar, politikalar şekillendikçe ve işletmelerin işletmecilerin sonuçlarını karşılamaya çalıştıkça, ESG’nin (Çevresel, Sosyal Politikalar ve Yönetişim) enerji cephesindeki uyuşmazlıklar konusunda önemli bir faktör hâline gittiğini düşünüyor. 

Uyuşmazlıklara Çözüm Yolları 

Rapor, 2022 yılında avukatların, müvekkillerini bu zamana kadar yapılanlardan daha kapsamlı durum tespiti yapmak, dava öncesi danışmanlık almak, davaya hazırlık araçlarına yatırım yapmak gibi uyuşmazlıkları daha aza indirgeyebilmek adına yayılmazları kapsama almaları konusunda daha fazla teşvik ortaya koyar. Rapora göre bu kapsamlı, uyuşmazlıkları tamamen ortadan kaldırmasa da uyuşmazlıkların kapsamını daraltıyor. 

Birleşme ve devralma ihtilaflarının 2022’de gösteri gösterisine rağmen, uyuşmazlıkların çoğu yargı süreçlerinden geçmekten çözülebiliyor. Bu durum, geçiş sınırlaması olan ticari kullanım verilerini istememesinden. Tarafların uzlaşmazlıkları adına sözleşmede yazılan süre boyunca iyiniyetli görüşmeler yapmaları; Kuruluş üyeleri gibi üst düzey yöneticinin zorluklarını çözme, sınırlandırma uyuşmazlığı yönetimi bir üçüncü kişiyi (arabulucu) çözmeye çalışan dostane ve etkili çözüm yollarına örnek gösterilebilir. 

Tahkim Yolu

Uyuşmazlık öncesi alternatif çözüm yollarının öngörülmesi yargılamanın uzamasına ve masraf bedelinin artması neden oluyorsa, doğrudan mahkemeye veya tahkime başvurulur. Birleşme ve devralma uyuşmazlıklarında tahkim, son yıllarda tercih edilen bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak görülmesi ortaya çıkıyor. Hakemlerin çekirdek kadrolarından çıkanlar, yargılama dilinin sözleşme ve müzakerelerin yapıldığı dili uzatmamak, yabancı taraf yerel mahkemelerde yürüttüğü hukuk kurallarından kaçınması, teknik ayrıntılı incelemelerin yapılabilmesi ve mahkemelerden daha hızlı süre sonuçlanması gibi görevlendirilmesi tercih ediliyor. 

İşlemlerin farklı katmanları arasında gerçekleşmiş olması, bitiş çözümü için alma ve devralma konusunda olduğu kadar ilgili alanda uzmanlığı zorunlu. Millet Ticaret Odasının açıkladığı erken kanıtlara göre, tahkim, istatistiklerin yüksek olduğu kapsamlı ve karmaşık uyuşmazlıklar da dahil güven muhafaza eden ve ticari ihtilafların çözümü için tercih edilen bir uyuşmazlık çözüm yolunu sürdürme. 

Kuruluşların yabancı yatırımların bir araya gelmesiyle, tahkimin uygulama alanı her geçen yıl daha da genişletiyor. Tahkim, uyuşmazlığı çözecek hakemi seçebilme Özgürlüğü sunuyor. Hakem konu hakkında etkin tedbir kararları alabilecek genişlikte onaylama yetkisine sahip oluyor ve uyuşmazlık konusunda uzman olduklarında adli yargıdaki bilirkişi incelemelerinden daha kısa sürede tüm hususlar hakim olabiliyor. Tahkimin bu gibi ayırt edici özellikler; Özellikle uzun müzakereler sonucu imzalanmış ödemeli satış sözleşmeleri ve pay sahipleri sözleşmelerini konu alan devralma ve devralma uyuşmazlıklarında, birincil çözüm yolu olarak tercih yerini sağlayan.

Raporda olumsuz ekonomik koşullar ve artan enerji sürelerinin yaklaşmakta olan yıl alma ve devralma uyuşmazlıklarında işin bir nedeni olacak öngörülüyor. Satıcıların daha fazla alışverişsiz değerlemelere uyum sağlamaları halinde, yeni karşılama ve devralma tahmininde daha fazla yavaşlama görüleceği tahmin ediliyor. Riskten kaçış ve tasarruf yolu seçenlerin 2023’te dava veya tahkim maliyetlerine katlanma yerine organları kendi içlerinde çözme yolunu seçeceği de öngörüler arasında yer alıyor.