Yerli şirketlerin patent başvuruları 10 yılda 8 kat arttı

“Milli Siber Güvenlik Zirvesi” kapsamında düzenlenen Türkiye Dijital Güvenlik Patentleşme Hareketi panelinde bir konuşma yapan Prof. Dr. Oğuz Bayat, “Türkiye’de son 10 yıl içerisinde yerli şirketlerin patent başvuruları yaklaşık 8 kat, yabancı şirketlerin ise 2.5 kat arttı. Yılda yaklaşık 20 bin patent başvurusu yapılıyor ancak yine de patent üretimi konusunda olmamız gereken konumda değiliz” dedi.

“Milli Siber Güvenlik Zirvesi” kapsamında düzenlenen Türkiye Dijital Güvenlik Patentleşme Hareketi paneline katılan Altınbaş Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Oğuz Bayat, son 10 yılda patent mevzuatının hızla değişip geliştiğini belirtti. Bununla birlikte Türk şirketlerinin prototip ortaya çıkmadan yeni ürünlere gerekli ilgiyi göstermediklerini vurgulayan Bayat, “Firmalar ancak bitmeye yakın, demo aşamasında ürünü beğenirlerse kontrat yapıyor ve ürün pazara hazırlanıyor” dedi. Oğuz Bayat, patent ve ürün geliştirme alanlarındaki zorlu aşamaların kolaylaştırılması gereğine da vurgu yaptı.

Yılda 20 bin başvuru

Çin, ABD, Japonya Güney Kore, ve Almanya’nın dünyada patent başvurularında önde bulunduğunu belirten Prof. Dr. Oğuz Bayat, Türkiye’nin patent başvurusunda 23’üncü, marka tescilde 9’uncu ve tasarımda 6’ncı sırada bulunduğu bilgisini verdi. Bayat’ın aktardığı verilere göre Türkiye’de yerli şirketlerin patent başvuruları son 10 yıl içerisinde yaklaşık 8 kat, yabancı şirketlerin ise 2.5 kat arttı. Bayat, “Yılda yaklaşık 20 bin patent başvurusu yapılıyor ancak yine de patent üretimi konusunda olmamız gereken konumda değiliz” dedi.

Küresel şirketlerden Samsung’un son 10 yılda 463 bin, Qualcomm’un ise 106 binin üzerinde patent başvurusu yaptığına dikkat çeken Bayat şunları söyledi: “Bu iki şirketin kabul oranları ise sırasıyla yüzde 72 ve yüzde 43’tür. Qualcomm kazancının yüzde 30’unu telif haklarında sağlıyor; telif geliri 8 milyar dolar civarında. Türkiye’de Qualcomm’la karşılaştırabileceğimiz firma ise yılda yaklaşık 120 patent başvurusu yapmakta; telif hakları kazancı ise çok sınırlıdır.”

Oğuz Bayat, 2020 yılında Türkiye’de yapılan patent başvurularıyla ilgili de şu bilgileri verdi: “2020 yılında en çok patent başvurusu yapan şirketler, sırasıyla Arçelik (3 bin üstü), Vestel (1.900 üstü), Turkcell (1.700), Ford (1000), Tofaş (495), Türk Telekom (492) ve Aselsan’dır (392). Uluslararası ölçekte sadece Arçelik 65 patent ile dikkat çekmektedir. 400-500 başvuru bandında iki üniversitemiz mevcuttur.” Bayat, Türkiye’deki patent başvurularında dijital veri işleme, TIP, kablosuz haberleşme, resimli iletişim ve mutfak ürün teknolojilerinin öne çıktığını kaydetti.

“Stratejik plan gerekli”

Patent konusunda ulusal ve şirketler bazında stratejik gelişme planı yapılması gerektiğini ifade eden Bayat, şu önerileri yaptı: “Ekosistem eksikleri olan risk sermayesi şirketleri, teknoloji transfer ofisleri çoğaltılmalıdır. Rakip stratejileri ve piyasa araştırmaları izlenmeli, uluslararası rekabet hedeflenmelidir. Patent geliştirme amaçlı işgücü ve insan kaynakları üretilmelidir. Yurtdışı ve yurt içi teşviklerden fayda elde edilmelidir. Sürdürülebilir ve sağlıklı bir büyüme için firmalar patent stratejisini yıllık oluşturmalı; startup firmalar patent başvurusu konusunda bir yol haritasıyla faaliyete başlamalıdır.”

Özellikle telekomünikasyon sektöründe temel patentlerin (SEP) standartların temelini oluşturduğuna dikkat çeken Oğuz Bayat, “Sonradan kurulan girişimler ciddi miktarda patent kullanım hakları ödeyerek bu alana girebiliyor. Ulusal çalışmaları ön fazlarda yaparak uluslararası standartlardan pay almamız gerekmektedir” uyarısında bulundu.

“Startup’ların patent başvuruları yetersiz”

Startup’ların patent konusunda yetersiz kaldığını belirten Prof. Dr. Oğuz Bayat, şu bilgileri verdi: “Türkiye’de 5 bin 100 Startup firma bulunuyor. Bunların yaklaşık yüzde 7’si, yani 370 firma patent başvurusu yapmıştır. Startup firmaları, telif sorunları ile karşılaşmamak için daha yola çıkarken patent stratejilerini netleştirmelidir. Yatırımcılar da patent kriterini dikkate almalıdır. Böyle yaparlarsa ekosisteme daha faydalı olacaklardır.”