TZOB Başkanı Bayraktar: Tarımdaki sorunları çözümü için her türlü çabanın gösterilmesini bekliyoruz

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 2021’e girerken, pandaminin etkisinde tarımsal ürün üreten çiftçilerin sorunları hazırladığı video ile anlattı. Bayraktar’ın konuşması şöyle:

Koronavirüsle mücadele ettiğimiz bu süreçte tarımın önemi daha iyi anlaşıldı. Ülkemiz, çiftçilerimizin gayretiyle bu süreci en başarılı şekilde yürüttü.

Fedakar çiftçilerimiz, bu süreçte tüm zorluklara göğüs gererek, tarlasında, bağında, bahçesinde, ahırında, ağılında çalışmaya ve üretmeye devam etmiştir, etmektedir.

Sizlerin huzurunda ülke insanımızı bu süreçte kimseye muhtaç etmeyen emektar çiftçilerimize bir kez daha teşekkür etmek istiyorum. Çiftçilerimiz, hem insanlarımıza gıdanın ulaşmasını sağlayarak daha büyük bir krizi önledi. Hem de, 2. Çeyrekte tek büyüyen sektör olarak bu süreçte ekonomiyi ayakta tuttu.

2.çeyrek rakamlarına baktığımızda, sanayi, inşaat ve hizmetler sektörleri küçülürken, tarım sektörü büyüme gösterdi. Bu dönemde tarım sektörü üretim, istihdam ve dış ticaret açısından ekonomiye önemli katkıda bulundu. Bu süreçte çiftçilerimizin karşılaştığı her sorunda yanlarında olduk, üretime devam edebilmeleri için büyük çaba sarf ettik. Sorunlarla ilgili hazırladığımız raporları Sayın Cumhurbaşkanı ve ilgili Bakanlarımıza gönderdik.

Çiftçilerimizden yasakların kalkması ve tarlada kalabilmeleri için büyük mücadele verdik.

Tarımsal üretimde, yeni bir üretim sezonuna başlamış bulunuyoruz. Koronavirüs süreci devam ederken, çiftçilerimiz sezona başta kredi borçları olmak üzere, hayvansal üretimde de önemli sorunlarla başladı. Patateste ise pazarlama sorunu hala devam etmektedir.

Bunların yanında, sözleşmeli üretimde hazırlanması düşünülen mevzuat değişikliği konusunu da  üreticilerimiz açısından fevkalade önemli buluyoruz.

Çiftçinin biriken borçlarının faizsiz yapılandırılması, süt hayvanlarının kesime gitmesinin önlenmesi, besicilerimizin maliyet ve pazarlama sorunları,patates pazarlama sorunları, ve sözleşmeli üretim ile ilgili görüşlerimizi Sayın Cumhurbaşkanımıza, Hazine ve Maliye Bakanımıza ve Ticaret Bakanımıza birer mektupla ilettik Ayrıca, Tarım ve Orman Bakanımızla da bu sorunları görüştük. Son yıllarda artan girdi fiyatları, pazarlama sorunları ve yaşanan doğal afetler nedeniyle krediye daha fazla ihtiyaç duyan tarım sektöründe Koronavirüs ile birlikte çiftçilerin kredi borçları da buna paralel olarak arttı.

Çiftçinin toplam borç bakiyesi, 2019’da 106 milyar 307 milyon lira olarak gerçekleşirken, 2019 yılı sonundan 2020 Eylül ayına kadar,

tarımda kredi kullanımı 122 milyar 941 milyon liraya ulaştı.

9 aylık süreçte bankalardan kredi kullanımı yüzde 15,6 oranında artış gösterdi. Bu dönemde, Tarım Kredi Kooperatiflerinin kullandırdığı kredi miktarı ise 7,7 milyar lira oldu.

Koronavirüs nedeniyle alınan çeşitli kararlar çerçevesinde bankalar vadesi gelen kredilerde erteleme ve yapılandırma yaptı, ayrıca Temmuz ayı sonuna kadar icra işlemleri durduruldu. Ancak, süre bitiminden sonra, Tarım Kredi Kooperatifleri ve Bankalar tarafından icra işlemleri başlatıldı.

Bankalar, mevzuatları çerçevesinde yapılandırma kolaylıkları sağlasa da, yüksek faiz oranları ile yapılan yapılandırma çiftçilere daha çok zarar vermektedir. Çiftçinin geleceğe yönelik borcu katlanarak artmaktadır. Aslında, çiftçimiz borcunu tamamen ödemek istemektedir.

Çiftçilerin bunu yapabilmesi için de, tüm bankalara ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan borçları yapılandırılarak faizsiz olarak uzun vadeye yayılarak  taksitlendirilmesi önem arz etmektedir.

Süt ve et üreticilerinin en büyük girdisi yemdir.

2020 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre besi yemi yüzde 41,98,  süt yemi ise yüzde 41,88 saman fiyatı yüzde 27,16, mısır silajı yüzde 24,24, kuru yonca otu yüzde 24,48 arttı.

Buna karşılık, üreticinin sattığı çiğ süt fiyatı Ulusal Süt Konseyi’nin belirlediği tavsiye fiyata göre 15 Kasım 2019 yılından bu yana brüt 2 lira 30 kuruş olarak Aralık 2020 tarihine kadar sabitlenmişti.

Üretimde bütün girdiler artarken çiğ süt fiyatları artırılmamaktadır. Kesintilerle birlikte üreticinin eline geçen fiyat 2 lira 17 kuruştur.

Bilim adamları sürdürülebilir bir süt hayvancılığı için süt/yem paritesinin en az 1,5 olması gerektiğini ifade etmektedirler. Çiftçilerin alım gücü 2015 yılından bu yana sürekli düşmektedir.

2015 yılında 1,16 olan parite, 2016 yılında 1,12, 2017 yılında 1,03, 2018 yılında 1,00, 2019 yılında ise 1,05 olmuştur. 2020 yılı Ocak ayında 1,23 olan parite, bu aydan itibaren sürekli düşmüş, yem fiyatlarında yaşanan hızlı artışlarla birlikte Kasım ayında 0,94’lere kadar gerilemiştir.

Ulusal Süt Konseyi bir an önce toplanarak, 1,5 pariteye göre bir fiyat açıklayarak, damızlık süt hayvanlarının kesime gitmesini önlemelidir.

Beklentimiz, fiyatın sürdürülebilir seviyeye getirilmesi ve süt priminin de Ekim-Kasım-Aralık aylarında da 40 kuruş olarak ödenmeye devam edilmesidir.

Diğer taraftan kırmızı et yetiştiricilerimiz bir kilogram karkas sattığında; 2016 yılında 28,2 kilogram, 2017 yılında 26,1 kilogram, 2018 yılında 21,6 kilogram 2019 yılında ise 19,1 kilogram yem alabilmiştir.

Görüldüğü gibi yetiştiricilerin alım gücü 2016 yılından itibaren sürekli azalmıştır. 2020 yılına gelindiğinde alım gücündeki azalma devam etmiş, 

Kasım ayında yem fiyatlarının da yükselmesiyle birlikte alım gücü 16 kilograma kadar düşmüştür. Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, besi yem fiyatları yüzde 42 oranında arttı.

Besicilerimizin alım gücünün artırılması, üretimden vazgeçmemeleri için üreticilerimize mazot ve gübrede yapıldığı gibi yem desteği verilmelidir. Ayrıca Et ve Süt Kurumu düşen et fiyatlarına karşı, makul bir fiyatla piyasaya girerek üreticimizin maliyeti üzerinde, onu memnun edecek bir fiyatla et kesim fiyatlarına müdahale etmelidir. Bütün bu nedenlerle süt ve besi üreticilerimiz sıkıntı içindedir.

Hayvancılıkta yaşanan bu sorunlar, yüksek maliyeti karşılayamayan üreticilerin damızlık hayvanlarının kesime gönderilmesine, et fiyatlarının düşerek üretici gelirinin azalmasına, üretimden çekilmesine neden olmaktadır.

Hayvansal üretimde sürdürülebilirliğin ve et ve süt üretiminde kendine yeterliliğin sağlanması, koronavirüs ve kurların artması sürecinde daha da önem kazandı.

Çünkü kesilen hayvanları yerine koymak, eskisinden daha pahalı hale geldi. Bu hayvanlar bizim geleceğimizdir.

Hayvancılık sektöründe ithalata bağımlı olmaktan kurtarmalıyız. Çünkü artık yurt dışından ucuz et ve ucuz hayvan bulma imkanı yoktur.

Yapacağımız her ithalat bağımlı ülke insanımızın daha pahalı et yemesinedaha pahalı süt tüketmesine neden olacaktır.

İthalatla sadece et ve hayvan değil enflasyon da ithal etmiş olursunuz. Bütün bitkisel üretim için de bu böyledir. Üretemezsek enflasyon ithal ederiz. Bunu, bugün ithal ettiğimiz bitkisel ve hayvansal ürünlerde görüyoruz. Ülkemizin gıda güvencesinin sağlanmasında yerli ve milli üretimden başka çıkış yolu yoktur.

Patates pazarlamasında da sıkıntı devam etmektedir.

Pandemi tedbirleri kapsamında lokanta ve otellerin önceleri kapalı olması sonrasında ise tam kapasite çalışmaması nedeniyle patateste pazarlama sorunları meydan geldi. 

Bu sürecin sıkıntıları hala devam ederken 2020 yılında patates rekoltesinin bir önceki yıla göre 5 milyon tondan 5 milyon 200 bin tona çıkması sorunu daha da derinleştirdi.

Türkşeker ve Atatürk Orman Çiftliğinin erkenci ürünlerin sonuna gelindiği Ağustos ayında alım yapması ile fiyatları biraz hareketlendirse de, Türkşeker ve AOÇ’nin piyasadan çekilmesi ile birlikte fiyatlar tekrar gerilemiştir.

Bu nedenle kışlık patateste, pazarlama ve düşük fiyat sorunları devam etmektedir. Halihazırda, üreticilerimiz 90 kuruşa mal ettiği patatesi depodan 80 kuruşa, maliyetin altında bir fiyata satmak zorunda kalmaktadır.

Türkşeker, TKK’nin acilen piyasaya girerek doğrudan üreticiyi mağdur etmeyecek, piyasa istikrarı sağlayacak bir fiyatla alım yapmasını, patates ihracatına teşvik verilerek artan üretimin ihracata yönlendirilmesini talep ediyoruz. Sağlık Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı kurumlar tarafından alımlar artırılarak, menülerde patatese daha fazla yer verilmesi; belediyelerce patates alımı yapılarak, sosyal yardımlar kapsamında dağıtılan ürünlere patatesin de eklenmesi, pazarlama sorunlarını çözmede katkı sağlayacaktır.

Sözleşmeli üretimin yeniden yapılandırılması ile ilgili, mevzuat değişikliğine esas olmak üzere, TZOB olarak görüşlerimizi Sayın Cumhurbaşkanımıza sunduk.

Ülkemiz için stratejik öneme sahip toprak ve su kaynaklarımızın etkin bir şekilde kullanılması ve çiftçilerimizin düzenli bir gelire, tüketicilerimizin de makul bir fiyattan ürünlere ulaşabilmesi için tarımda üretim planlamasına ihtiyaç vardır.

Üretim planlamasının en önemli araçlarından birisi de tarım ve sanayi entegrasyonunu da sağlayacak sözleşmeli üretim modelidir. Sözleşmeli üretim halen ülkemizde belli alanlarda ve ürünlerde uzun yıllardan bu yana yapılmaktadır. Ancak uygulamada bazı sorunlar da yaşanmaktadır.

Bu sorunların aşılabilmesi ve sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılabilmesi için, üreticinin hakkını koruyacak düzenlemelerin yapılması, üreticinin gelirlerinin garanti altına alınması, Sözleşmenin üretici ile firma arasında yapılması yerine, birlik, kooperatif ve benzeri çiftçi örgütleri ile yapılması ve bu yolla üretim yapan üreticilerin desteklenmesi, Devletin firmaları ve örgütleri destekleme ve denetlemede etkin olması, Sözleşme şartlarına uymayan çiftçi veya firmalar için yaptırımların sözleşmede yer alması, Uyuşmazlık durumlarında, Bakanlık, TZOB, firma temsilcileri ve STK gibi kurumların yer aldığı tarafsız Tahkim Kurulunun oluşturulması, Sözleşmede yer alacak ürün fiyatlarının maliyetler de dikkate alınarak, iki tarafı da koruyacak şekilde tarafsız bir komisyon tarafından belirlenmesi önem arz etmektedir. Ayrıca yasa tasarısı hazırlıklarında üretici örgütlerinin görüş ve önerilerinin alınmasını müdahil olmasını talep etmekteyiz. Mart ayından beri koronavirüsle mücadele ederken, zor bir süreçten geçiyoruz.

Bu süreçte yaşananlar,kendine yeterli miktarda gıda üretebilen ülkelerin bu süreci daha rahat atlatabileceğini gösterdi.

Tarımda kendine yeten ülke olmanın önemini her zaman gündemimizde tuttuk. Türk tarımının ülke ekonomisindeki payına ve hasıla olarak dünyadaki yerine baktığımızda,

Türkiye’nin hala bir tarım ülkesi olduğunu görmekteyiz.Ancak bu potansiyelimizi yeterince değerlendirmemiz gerekmektedir.

Bu nedenle, Gayri safi Yurtiçi hasılamızın yüzde 1’inin destek olarak, üreticilerimize verilmesini ve üreticilerimizin sorunlarının çözümü için her türlü çabanın gösterilmesini bekliyoruz.