Geleceğin Para Düzeni ve Merkez Bankası kontrollü dijital para tartışıldı

Dünya çapında 30’dan fazla ülkede örgütlenen, kar amacı gütmeyen ve uluslararası fikir koalisyonu olan International Movement for Monetary Reform -IMMR; banka sahipleri yerine topluma hizmet eden bir parasal sistem için özel projeler yürütmeye devam ediyor.

IMMR tarafından 2018 Kasım ayında Frankfurt’ta yapılan Uluslararası Para Zirvesi’nin ardından, “Dijital Dünyada Paranın Geleceği’ne” fokuslanan yeni zirve, 15 Haziran tarihinde İsveç’in başkenti Stockholm’de yapıldı.

Dijital Dünyada Mevcut Para Sistemi ile bir gelecek mümkün mü..

Nakit Para’nın sonu mu geliyor..

Dünyada uzun zamandır yoğun tartışmalarla gündeme gelen dijital para uygulamaları geleceğin yeni para düzeninin nasıl olacağı sorusunu da sıkça gündeme taşıyor.

Konusunda uzman pek çok ekonomi duayenini bir araya getiren bu zirvenin önemi, İsveç Merkez Bankası tarafından başlatılması gündeme gelen ilk dijital para uygulaması olan “e-krona” projesi.

Dünyanın en eski merkez bankalarından biri olan İsveç Merkez bankası-Riksbank’ın geçtiğimiz yıl parlamentodan kripto para birimlerini de içeren legal para tanımlamalarına açıklık getirilmesini talep etmesinin ardından başlatılan, devlet kontrolünde dijital para üretiminin tartışılacağı zirvede, dünyaca ünlü ekonomistler, bürokratlar ve para politikalarında çalışmış önemli insanlar bir araya geldi.

Geleceğin para düzeninin tartışıldığı zirve, üç farklı bölümle izleyicilerle buluştu. İlk bölümde, dünyada mevcut parasal gelişimin sorunları, ikinci bölümde, Merkez Bankası ve Dijital Nakit (CBDC-Central Bank Digital Currency-Merkez Bankası Dijital Para Birimi) ve son bölümde ise, merkez bankasının üreteceği dijital para birimi ile ilgili öngörüler, gelecek para politikaları için alternatif çözümler tartışıldı.

Mevcut Parasal Sistemin Dijital Çağa Uyumu, Dijitalleşen Paranın Bankacılık ve Para Politikasının Zorlukları Zirvede Masaya Yatırıldı

Uzunca süredir dünyanın tartıştığı kaydi ve nakdi para arasındaki dengesizlikler, bankalar tarafından üretilen kaydi paranın üzerinden gelişen Senyoraj gelirlerinden devletin alacağı payın ortadan kaybolması, dijital para kullanımındaki oranın artması ile gündeme gelen geleceğin para düzeni nasıl olacak sorularının irdelendiği ilk bölümde İngiltere Merkez Bankası Danışmanı ve IMF’de eski ekonomist Michael Kumhof  “Bankalar Kredi Verilebilir Fonların Aracı Değildir – Gerçekler, Teori ve Kanıtlar; Londra Kingston Üniversitesi’nde ekonomi profesörü olan Steve Keen: “Borç ve Kredi Tuzağı, Olof Palme Hükümetinde Dışişleri Bakanı ve LSE Ekonomi Profesörü Ulf Dahlsten “Parayı Yeniden Ulusallaştırmak İçin Alternatif Var mı? konuşmalarıyla yer aldı.

Merkez Bankası ve Dijital Nakit

Konferansın ikinci bölümünde, merkez bankalarının dijital kalkınmaya nasıl cevap vermesi gerektiği tartışıldı.

İsveç Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası temsilcileri tarafından, “Merkez Bankası Dijital Parası” konusunda yapılan araştırmalar, ödeme aracı olarak banka kredisi ile rekabet edecek duruma gelinmesi mümkün mü? gibi soruların konuşulduğu bu bölümde, İspanya eski merkez bankası başkanı Miguel Ordonez “İstikrar ve Rekabet”, İsveç Merkez Bankası-Riksbank Danışmanı Carl-Andreas Claussen “E-Krona Projesi” ve Lahey Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nde Finans ProfesörüMartijn van der Linden yer aldı.

Konferansın üçüncü bölümünde ise İsveç’te uzun süredir tartışılan ve çalışmaları başlatılan Merkez Bankası tarafından kontrol edilen ilk dijital para E-Krona mevcut para sisteminin sorunlarını çözebilecek mi?  yeni sorunlara neden olur mu?  reformların sakıncaları ve faydaları nelerdir? gibi konular gündeme getirildi.

Danimarka Merkez Bankası Danışmanı Morten Spange, Bern Üniversitesi İktisat Profesörü Dirk Niepelt, Stockholm Green Digital Finance Genel Müdürü Cecilia Repinski, Norveç Merkez Bankası denetleme kurulu üyesi ve Sparbank Gruptan Dr. Morten Søberg, Finlandiya Sendikalar Teşkilatında Ekonomist Dr. Patrizio Lainà ve IMMR Kurucusu, Ekonomik ve Çevresel Sosyoloji Profesörü Prof. Dr. Joseph Huber 3.bölümde yer alan önemli panelistler

Para Zirvesinde Türkiye’yi Temsilen Dr. Artuğ Çetin yer aldı.

Para algısının doğru tanımlanmasını sağlamak, paranın yaratılıp tahsis edilme şeklini değiştirmek, ülkeler arası farklılıkları da dikkate alarak IMMR fikirlerini ve dünyadaki gelişmeleri paylaşmak ve en iyi uygulamaları yaygınlaştırmak için çeşitli ulusal ve uluslararası üye örgütler desteklenerek yürütülen çalışmalarla; dünyaca ünlü ekonomistler, bürokratlar ve para politikalarında çalışmış önemli insanları bir araya getiren IMMR Türkiye temsilcisi, Nomisma Bağımsız ve Milli Para Kitabı yazarı Dr.Artuğ Çetin bu özel zirve ile ilgili yaptığı açıklamada “ Uzun süredir IMMR ile çalışmalar yürütüyoruz. Dünya’nın para konusunda geldiği nokta, gelecekte yeni bir para düzenine ihtiyaç duyacağımızı gösteriyor. IMMR vasıtasıyla, dünyada konusunda uzman pek çok akademisyen, merkez bankası başkanları ve ekonomi danışmanları ile uluslararası zirveler yaparak konuyu tartışmaya açıyoruz. Bugün var olan sistem hatalı işliyor, çünkü sistem bugün parayı üretip piyasaya sürerken kredi olarak sürüyor. Neden? Bugün araştırırsanız göreceksiniz ki, ülkelerdeki para hacmi ve kredi hacmi aynıdır. Çünkü paranın özünde kredi var artık. Borçlanılmadan para üretilmiyor. Sistemin yanlışı budur. Borcu siz piyasaya sürdüğünüz zaman, o borç ödenmek zorundadır. Eğer ödenmezse sistem çöker. Bu yüzden 1974 yılından bugüne 425 tane finansal kriz yaşanmış dünyada. Bunun da temel sebebi para sistemidir. Bu para sistemi ekonomilerdeki varlık fiyatlarını şişiriyor. Şişen varlık fiyatları da patlıyor. Dolayısıyla varlık hacmi, bir varlıktan başka varlığa geçiyor. Onun için bir gün bono krizleri, bir gün hisse senedi krizleri, bir gün de Mortgage krizleri yaşanıyor maalesef. Türkiye’de yazdığım “Nomisma Bağımsız ve Milli Para Sistemleri” kitabımda da açıkladığım gibi, her ülke para sisteminde değişimi teorik olarak yapabilir. Türkiye bu değişimi  yapabilme şansının yüksek olunduğu ülkelerden biri. Özelikle de günümüz Türkiyesi gibi aşırı borcun ve dövize aşırı bağımlılığın olduğu, parasının değersiz olduğu diğer ülkelerde yepyeni bir sistemle paranızı değerli hale getirebiliyorsunuz. Çünkü karşılıklı olan her şey değerlidir. Karşılıklı bir para yapısına geçildiğinde para değer kazanacaktır.” dedi.