EN BÜYÜK KÖMÜR FİNANSÖRLERİ AÇIKLANDI

Kısa süre önce yayınlanan IPCC 1,5°C Özel Raporu ve BM Emisyon Açığı Raporu’nun kömürden çıkışın hızlandırılmasına dair sert uyarılarına rağmen, küresel kömürlü termik santral filosu büyümeye devam ediyor. Urgewald, BankTrack ve 26 STK tarafından bugün Katowice’deki BM İklim Zirvesi’nde kamuoyuyla paylaşılan bir araştırma, planlama aşamasındaki çok sayıda yeni kömür projesini destekleyen banka ve yatırımcıların isimlerini gün ışığına çıkarıyor.
Araştırma sonuçlarına göre, finans sektörü Ocak 2016 ve Eylül 2018 arasında dünyanın en büyük 120 yeni kömürlü termik santral projesi sahibine 478 milyar doların üzerinde yatırım yaptı. BankTrack İklim Kampanyası Sorumlusu Greig Aitken, “Bankalar ve yatırımcılar kömürlü termik santral işletmecilerine sağladıkları finansmanı hızlı bir şekilde durdurmadıkları takdirde, iklim kriziyle başa çıkılması imkansız olacaktır. 1,5°C derece eşiğini aşmaya şimdiden çok yaklaştık ve vaktimiz daralıyor” dedi.
Urgewald ve Banktrack tarafından yapılan çalışmada, yeni kömürlü termik santral projelerinin %68’sine sahip olan 120 kömürlü termik santral işletmecisine sağlanan finansman ve aracılık yüklenimi faaliyetleri ile kurumsal yatırımlar incelendi.
Kömürlü termik santral işletmecilerinin en büyük finansörleri ve yatırımcılarının genel bir değerlendirmesinin yanı sıra, bu şirketlere verilen maddi desteklerin coğrafi dağılımını aynı bağlantıda bulabilirsiniz.

Küresel Kömürlü Termik Santral Planları Kredi Finansörleri 
1 Ocak 2016’dan bu yana, 235 ticari banka en büyük 120 kömürlü termik santral işletmecisine 101 milyar ABD dolarının üzerinde direkt finansman sağladı. En büyük kredi finansörleri 12,8 milyar dolar ile Mizuho Financial ve 9,9 milyar dolar ile Mitsubishi UFJ Financial isimli Japon bankaları oldu.
Verilerin coğrafi dağılımına göre, Ocak 2016- Eylül 2018 döneminde en büyük kömürlü termik santral projelerine sağlanan kredi finansmanın %30’u Japon bankaları tarafından sağlandı. Japonya’dan Kiko Network sivil toplum örgütünden Kimiko Hirata’ya göre “Japonya gelişmiş ülkeler arasında en fazla kömürlü termik santral kurulu gücü projesine sahip ülke. Birçok Japon şirketi de denizaşırı kömürlü termik santral projelerinin başını çekiyor. Dolayısıyla, Japon bankaları kömürlü termik santrallerin küresel ölçekte daha da yaygınlaşmasının ana sürükleyicileri oluyorlar.”
Heffa Schuecking ise bu konuda “Burada şaşırtıcı olan en büyük kömürlü santral projelerine verilen finansmanın %25’inin, birçoğu kömürü sınırlandıran politikalar izlemesine rağmen, hâlâ Avrupa bankaları tarafından veriliyor olması,” açıklamasında bulundu.
Kömürlü santral işletmecilerinin en büyük 10 kredi finansörü listesinde ABD’den Citigroup (3,4 milyar ABD doları) ve Avrupa’dan HSBC (3,2 milyar ABD doları), Standard Chartered (2,2 milyar ABD doları)ile ING (1,9 milyar ABD doları) yer alıyor. Bankaların sıralamasını ekte bulabilirsiniz.
BankTrack’ten Greig Aitken ise şu yorumda bulundu: “HSBC her ne kadar bu yılın Nisan ayında yeni bir kömür politikası izlemeye başlamış olsa da, özellikle Vietnam, Endonezya ve Bangladeş’te yeni kömürlü termik santral projelerinin finansmanı konusunda açık kapı bıraktı. Sadece bu üç ülkede 103.000 MW’ın üzerinde ek kömür kurulu gücü planlanıyor ve bu projeler, planlama aşamasındaki küresel kömürlü termik santral kurulu gücünün yaklaşık altıda birini teşkil ediyor.” 
Kömürlü termik santral işletmecilerine sağlanan finansmanın büyük kısmı kurumsal kredi finansmanı şeklinde ve bu tür finansman çoğu zaman bankaların sürdürülebilirlik vb. politikalarına tabii değil. Örneğin, Standard Chartered, 2018 yılında “Hiçbir yeni kömürlü termik santral projesine doğrudan finansman sağlamayacağız” ifadesinin geçtiği yeni bir kömür politikası izlemeye başladı. İngiltere merkezli banka, her ne kadar 2017 ya da 2018’de hiçbir kömürlü termik santralin doğrudan finansmanında yer almamış olsa bile, Çin, Endonezya, Japonya ve Filipinler’deki büyük kömürlü termik santral işletmecilerine sağladığı kurumsal finansman miktarını 2017’deki 373 milyon dolardan 2018 yılının ilk üç çeyreğinde 1,18 milyar dolara çıkardı.
2017 politikasında tüm kömür şirketi finansmanlarını 2025 itibarıyla sonlandırmayı taahhüt eden Hollandalı ING bankası bile, 2018 yılında finansman ve aracılık yüklenimi faaliyetleri aracılığıyla kömürlü termik santral projesi sahibi şirketlere yaklaşık 500 milyon ABD doları civarında para akışı sağladı.
Schuecking, “Bu örnekler, bankaların kömür politikalarında hala birçok boşluk olduğuna işaret ediyor. Büyük bankalar kömürlü termik santral işletmecilerine sağladıkları kurumsal kredi ve aracılık yüklenimi faaliyetlerini yakın zamanda sonlandırmadıkları takdirde, Paris iklim hedeflerini tutturmak imkânsız olacak,” dedi.

Küresel kömürlü termik santraller projelerinin en büyük aracıları
Her ne kadar kömürlü termik santral projelerine sağlanan direkt finansmanın sadece %12’si Çin bankalarından kaynaklansa da, bu bankalar hisse ve tahvil aracılık yüklenimi faaliyetleriyle çok büyük rol üstleniyor.
Ocak 2016’dan bu yana, 238 uluslararası banka aracılık yüklenimi faaliyetleri aracılığıyla kömürlü termik santrali projelerine 377 milyar doların üzerinde finansman sağladı.1 Çin’den Industrial and Commercial Bank of China (ICBC) 24,5 milyar ABD doları ile dünyanın bir numaralı kömür santrali aracılık yüklenicisi konumunda. İkinci sırada, 19 miyar dolar ile yine Çin’den China International Trust and Investment Corporation (CITIC Bankası) yer alırken, Bank of China 18,2 milyar dolarla üçüncü sırada yer alıyor. Aracılık yüklenimi faaliyetlerinin %73’ü Çin bankaları tarafından gerçekleştiriliyor.
Kömürlü termik santrallere kredi finansmanı sağlayan birçok ABD, Avrupa ve Japon Bankası aynı zamanda aracılık yüklenim faaliyetlerinde de önemli ölçüde rollere sahipler. Bunlardan bazıları Citigroup (6 milyar ABD doları), HSBC (5,2 milyar ABD doları), ve Mizuho Financial (5,2 milyar ABD doları). Toplamda, termik santral proje sahiplerine akan paranın %7,5’i Avrupa bankaları, %5,2’si Japon bankaları ve %4,7’si ABD bankaları tarafından aracılık yüklenim faaliyetleri vasıtasıyla sağlanıyor.

Küresel kömürlü termik santral projelerinde yer alan en büyük kurumsal yatırımcılar
Bankalar, kömür santrallerinin hisse ve tahvillerinin aracılık yüklenim faaliyetleriyle sermaye edinmelerini sağlayarak merkezi bir rol oynarken, bu menkul değerlerin nihai alıcıları yatırımcımlar. Araştırma, 2018 yılında en büyük 120 kömürlü termik santral proje sahibine toplam 139 milyar dolarlık yatırım yapan 1206 kurumsal yatırımcıyı da ortaya koyuyor.
En büyük yatırımcı, 56 kömür santrali operatörünün 11 milyar dolar değerinde hisse senedi ve tahviline sahip olan ABD’li yatırım devi BlackRock. İki numarada ise, 41 kömürlü termik santral işletmecisinde 7,3 milyar dolar yatırımı bulunan Japonya Hükümeti Emeklilik Fonu yer alıyor. Üçüncü sırada Malezya’dan Khazanaj Nasional (6,7 milyar ABD doları), ve ardından ABD’li yatırım yönetim şirketi Vanguard (6,2 milyar ABD doları) ve Güney Kore Ulusal Emeklilik Hizmeti (4,5 milyar ABD doları) yer alıyor.
Heffa Schuecking konu hakkında: “Çalışmamızda ismi geçen küresel yatırımcı ve bankaların büyük kısmı sorumluluk sahibi iklim aktörleri olduklarını öne sürüyor. Ancak, hükümetler Katowice’de gezegenimizin geleceğini müzakere ederken, bu yatırımcılardan kaynaklanan para akışı gezegenimiz tam anlamıyla yakıyor,” dedi.
Kömür santrali işletmecilerine en fazla para yatıranlar ABD’li yatırımcılar. ABD’li yatırımcılar kömür santrali operatörlerine yapılan toplam kurumsal yatırımların %35’ini teşkil ediyor. Avrupalı yatırımcılar %16, Japon yatırımcılar %14’lük paylarla ABD’li yatırımcıları takip ederken, Çin ve Hindistanlı yatırımcılar sırasıyla kömürlü termik santral operatörlerinin hisse senetleri ve tahvillerine yapılan kurumsal yatırımların sadece %6 ve %7’sini teşkil ediyor.

Bundan sonrası
Bütün bunlara rağmen, haberler çok da kötü değil. Bazı kurumsal yatırımcılar kömürden çıkış için harekete geçmeye başladılar: 2017 ve 2018 yıllarında, dünyanın en büyük sigorta şirketinden üçü – Axa, Generali ve Allianz– büyük kömür santrali işletmecilerinin portföylerinde yer almasını engelleyen politikalar uygulamaya başladılar. Allianz ayrıca, 2040 yılı itibarıyla tüm kömür yatırımlarını sonlandıracağını açıkladı.
Greig Aitken:”Finans sektörünün tamamının bu politikaları tekrarlaması gerekiyor. Büyük banka ve yatırımcıların, iş planları iklim değişikliği felaketine yol açacak şirketlerle hâla işbirliği yapıyor olması utanç verici” dedi.