IŞIK ÜNİVERSİTESİ BÜNYESİNDEKİ OPAM’DAN UZAY GÖZLEMLERİ İÇİN BÜYÜK BULUŞ

Işık Üniversitesi bünyesindeki Optomekatronik Uygulama ve Araştırma Merkezi (OPAM), geliştirdiği özgün ve dünyada ilk kez bir teleskopun ana yapısına entegre edilen Derotator Sistemi ile astronomlara bilimsel çalışmalarında büyük kolaylık sağlayacak. Uzay ve havacılık alanında kullanılan milli teknolojilerin geliştirilmesi açısından büyük önem taşıyan OPAM’ın ürettiği sistem, uzun pozlu görüntülerde imge sabitleme ve görüntü netliği sunmasının yanı sıra astronomlara birden fazla bilimsel ekipmanla aynı anda çalışma olanağı da sağlıyor.

Uzay gözlemleri için kullanılan optik teleskoplar, bilimsel çıktılar alabilmek için teleskopa bağlanan odak düzlemi ekipmanlarıyla birlikte çalışmak zorunda. Böylece teleskopa gelen görüntü ve veriler, bu ekipmanlarda toplanarak analiz ediliyor. Teleskoplar Derotator gibi sistemler ile kullanılmadıkları zaman gözlem sırasında aşağı ve yukarı yöndeki kendi hareketleri, dünyanın kendi etrafında dönüşü, gözlenen cismin yörünge hareketi ve teleskobun gözlemlenen cismin hassas takibi sırasında dönme hareketi gibi sebeplerle, teleskoptan alınan uzun pozlu görüntülerde gözlenen cismin sahip olması gereken dairesel formu, eliptik olarak gözlemleniyor ve cismin gerçek halini yansıtmıyor.

Bu sorunu çözmek için şimdiye dek kullanılan rotator ve derotator sistemlerinde ise; tek bilim ekipmanına hizmet verme, optik hizalama, mekanik hassasiyetinin yetersizliği ve belirli periyodlarda yenilenmesi gereken mekanik düzen ayarı ve kalibrasyon zorunluluğu doğuyor ve astronomların yüksek performansta gözlem yapmalarına olanak sağlamıyordu.

İşte tüm bu sorunları sahip olduğu akıllı optomekatronik yapıyla ortadan kaldıran OPAM’ın geliştirdiği Derotator sistemi, DAG teleskobuna entegre edilecek ve teleskobun odaklarında oluşan görüntüyü, daha önce dünya üzerindeki hiçbir teleskopta eşi görülmemiş hassasiyette sabitleyecek.

Daha önce bu amaç için kullanılan benzer sistemler teleskoplara haricen yerleştirilip, tek bir bilimsel ekipmanla çalışma zorunluluğu yaratırken, OPAM’ın sistemi doğrudan teleskopun içine entegre ediliyor ve astronomlara, teleskobun görüş alanı içerisinde birden çok bilimsel ekipmanla eşzamanlı çalışma olanağını yüksek çözünürlükte elde etme olanağı sağlıyor. Böylece kısıtlı gözlem süreleri içinde birden çok cihaz, birden çok görüntüyü ve veriyi analiz edebiliyor. Kalkınma Bakanlığı tarafından desteklenen ve Atatürk Üniversitesi bünyesinde kurulacak Doğu Anadolu Gözlemevi optik teleskopunda kullanılacak bu sistem için OPAM, Avrupa Patent Ofisi’ne başvurularda bulundu.

Tasarımı Tamamen Milli

Patent başvuruları hakkında bilgi veren OPAM Müdürü Dr. Onur Keskin; “Kurulduğumuz 2016’dan itibaren, Türkiye’de bir ilki gerçekleştirmek ve milli-yerli imkanlarla tasarımını yaptığımız DAG Teleskopu’nu dünya üzerinde kendi sınıfında en yüksek performansa sahip bir teleskop haline ulaştırmayı amaçladık. Bu amaç için, Atatürk Üniversitesi ile imzaladığımız tasarım ve üretim sözleşmesiyle tamamı özgün ve kendimize ait Adaptif Optik ve Derotator Sistemleri’nin çalışmalarına başladık. Bu kapsamdaki proje çıktılarından biri olan Derotator sistemimizle, daha önce dünyada üretilmiş ve mevcut teknolojilerle teleskoplara harici olarak takılan sistemlerdeki tüm eksiklikleri gidermiş olduk. Yüksek mekanik ve optik hassasiyete sahip olan ve mekanik düzen ayarına ihtiyaç duymayan sistemimizi, teleskopun ana yapısına entegre edilebilir hale getirdik” dedi.

Patent Geliri de Sağlayacak

Patent başvurusunda bulunulan sistemle, bu alanda milli teknolojik bağımsızlığı sağlamanın yanında patent gelirleriyle de Türkiye’ye ekonomik bir katkı sunacaklarını vurgulayan Keskin, “Haziran ayında Amerika’da katılacağımız, iki yılda bir tekrarlanan dünyanın en büyük ve prestijli konferans ve fuarlarından SPIE’de patentine başvurduğumuz sistemimiz ile geliştirdiğimiz diğer sistemleri dünya teknoloji devleri liginde tanıtacağız” diye konuştu.

OPAM’ın başarısının Işık Üniversitesi’nin bilime evrensel değerler çerçevesinde katkı sağlama amacını tam anlamıyla yansıttığını kaydeden Işık Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cemal İbiş; “Günümüz dünyasında uzay, havacılık ve bu alanlarda kullanılan teknolojiler konusunda büyük bir yarış yaşanıyor. Her bilimsel çalışma ve elde edilen gerek bilimsel gerekse ürün bazındaki çıktılar, bu yarışta ülkemizi hak ettiği yere taşıyacak önemli bir adımdır. OPAM’ın başarısı bu bağlamda büyük önem arz ediyor. Işık Üniversitesi olarak en ön saflarda yer aldığımız yüksek bilim, teknolojik eğitim ve araştırma konularındaki lider pozisyonumuzu sürdürürken, mevcut başarılarımıza yenilerini eklemeye devam edeceğiz” dedi.