ABD İLAVE GÜMRÜK VERGİLERİNİN DÜNYA TİCARETİNE VE ÜLKEMİZE ETKİLERİ

TABA-AmCham (Türk Amerikan İş Adamları Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Ecevit Sanlı, Dr. Metin Gürler TABA-AmCham Genel Başkanı, Dr. Metin Gürler liderliğinde hazırlanan “TABA-AmCham ‘ABD İlave Gümrük Vergilerinin Dünya Ticaretine ve Ülkemize etkileri’ raporunu kamuoyuyla paylaştı.

1987’de kurulan TABA-AmCham’nın Türk-Amerikan ticari ve ekonomik ilişkilerinin geliştirilmesini, Türkiye’ye Amerikan yatırımının çekilmesi ve artırılmasını hedeflediğini belirten Başkan Sanlı açıklamasında, “TABA-AmCham, Amerika’ya yatırım yapmak isteyen veya Amerika ile dış ticaret yapmayı arzu eden üyelerine, merkezi Washington DC’ de olan 3 milyonu aşkın üyesi bulunan Amerikan Ticaret Odaları Birlikleri (US Chamber of Commerce) ile işbirliği yaparak Türkiye ile ortak projeler geliştirilmesi, Türkiye ve Amerika´da kurulu diğer sivil toplum kuruluşları ve kamu otoriteleriyle ortak çalışmalar yapılması, sorunların teşhisi, çözüm önerileri üretilmesi misyonlarını üstlendi. Ayrıca başta derneğe üye şirketler olmak üzere, üye firmaların kurumsal altyapılarının güçlendirilmesi, rekabet güçlerinin artırılması yönünde rehberlik yapılması konularında da çalışmalar yürütüyor” diye hatırlattı.

ABD ilave gümrük vergilerinin dünya ticaretine ve ülkemize etkilerinin ele alındığı TABA-AmCham raporunda öne çıkan tespitler şöyle:

ABD, 2024 yılında 29,2 trilyon dolarlık GSYİH, 2,06 trilyon dolarlık ihracat ve 3,36 trilyon dolarlık ithalat ile dünyanın en büyük ekonomisi ve pazarıdır. Açıkça görülmektedir ki ABD pazarına erişim bir ayrıcalıktır. ABD dünyanın en açık ekonomilerinden birine ve dünyanın en düşük ortalama tarif ABD’nin 20 ülkeyle kapsamlı serbest ticaret anlaşmaları yürürlükte. Bunlar: Avustralya, Bahreyn, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala, Honduras, İsrail, Ürdün, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Fas, Nikaragua, Umman, Panama, Peru ve Singapur. ABD’nin, Japonya ile kritik minerallerin serbest ticaretine odaklanan bir anlaşması yürürlükte, Ukrayna ile de müzakereler kesintiye uğrasa da devam etmektedir. Ayrıca 119 gelişmekte olan ülkeye Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi kapsamında bazı ürünlerde tarife indirimi uygulamaktadır. ABD, 2024 yılında toplam dış ticaretinin yaklaşık yüzde 41’ini (ihracatın yüzde 46,5’ini ithalatın da yüzde 37,4’ü) ticaret anlaşması yaptığı ülkelerle gerçekleştirmiştir.

Başkan Trump, uzun yıllar ABD ticaret politikasının “karşılıklı” ticaret vaadi üzerine inşa edildiğini, ancak günümüzde bunun hiç de böyle karşılıklı olmadığını ve ABD’nin küresel ticarette kaybettiğini ifade etmiştir. Başkan Trump ABD’nin rekabet gücünü artırmak, egemenliğini korumak ve ulusal ve ekonomik güvenliğini güçlendirmek İçin Ulusal Acil Durum ilan etmiştir. Bu kapsamda 185 ülkeye tarife artırımına gitmiş, bunlardan 60 tanesi için tarifeleri yüzde 11-50 aralığında arıtırken, 125 tanesine ise yüzde 10’luk temel bir tarife oranı hedefe koymuştur. Böylece ABD dış ticaret açığı azalacak (ithalat azalacak ve karşı taraf bu tariflerin azalması için ABD ihraç ürünlerine karşı kolaylaştırıcı bir eylem izlerse de ABD ihracatı artacaktır), yurt dışında faaliyette bulanan ABD’li firmalar yurtiçinde imalata başlayacak, orta vade de işsizlik ve enflasyon azalacak.

ABD, 2024 yılında 3,36 trilyon dolarlık ithalat yaparken, bunun yüzde 15,2’sine denk gelen 510 milyar dolarını Meksika’dan, yüzde 13,8’lik kısmına denk gelen 462,6 milyar dolarını Çin’den ve yüzde 12,6’lık kısmına denk gelen 422,2 milyar dolarlık kısmını ise Kanada’dan yapmıştır. ABD, 2024 yılında Türkiye’den 17,8 milyar dolarlık ithalat yaparken bu ithalat toplam küresel ithalatının yaklaşık yüzde 0,53’üne denk gelmiştir. ABD’nin en çok ithalat yaptığı ilk üç ülke toplam mal ithalatının yaklaşık yüzde 41,5’ini oluşturmuştur. ABD, 2024 yılında 2,06 trilyon dolarlık ihracat yaparken, bunun yüzde 16,9’una denk gelen 348,5 milyar dolarını Kanada’ya, yüzde 16,2’lik kısmına denk gelen 334 milyar dolarını Meksika’ya ve yüzde 7’lik kısmına denk gelen 143,5 milyar dolarlık kısmını ise Çin’e yapmıştır. ABD, 2024 yılında Türkiye’ye 15,3 milyar dolarlık ihracat yaparken bu ihracat toplam küresel ihracatının yaklaşık yüzde 0,7’sine denk gelmiştir. ABD’nin en çok ihracat yaptığı ilk üç ülke toplam mal ihracatının yaklaşık yüzde 40’ını oluşturmuştur.

ABD 2024 yılında 18 ülkeye karşı dış ticaret açığı vermiştir. Bu ülkelerden toplamda 2,7 trilyon dolarlık ithalat yapılırken, 1,35 trilyon dolarlık ihracat yapılmış ve toplamda 1,33 trilyon dolarlık dış ticaret açığı verilmiştir. ABD, 2024 yılında en çok dış ticaret açığını 319,1 milyar dolar ile Çin’e karşı verirken, bu ülkeyi 176 milyar dolarlık açık ile Meksika ve 129,4 milyar dolarlık açık ile Vietnam izlemiştir. ABD ile Türkiye’ye karşı 2,5 milyar dolarlık dış ticaret açığı vermiştir. Tabloda yer alan ülkeler içinde Türkiye, ABD’nin en fazla dış ticaret açığı verdiği 17. ülke olmuştur. ABD, 2024 yılında AB ile olan dış ticaretinde 246,8 milyar dolarlık açık vermiştir.

Başkan Trump, diğer ülkelerin ABD’ye karşı uyguladığı haksız tarife farklılıklarına ve tarife dışı engellere karşı koyarak Amerikan şirketleri ve çalışanları için eşit şartlar oluşturmaya çalıştığını belirtmiştir. Başkana göre, tarifeler ulusal çıkarları korumak için güçlü ve kanıtlanmış bir kaldıraç kaynağıdır. Başkan Trump elindeki araçları kullanarak Amerikalıların güvenliğini ve ulusal güvenliğini ön planda tutan kararlı adımlar atmaya başlayacağını belirtmiştir. Trump öncesi yönetimlerin, Amerika’nın olağanüstü gücünü ve dünya ticaretindeki eşsiz rolünü, Amerikan halkının güvenlik çıkarlarını ilerletmek için kullanmada başarısız olduğunu, onların aksine Başkan Trump’ın bunu tersine çevirmeye çalıştığı ileri sürülmektedir.

ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan Çarşamba açıkladığı karşılıklı tarife listesinde ticaret ortaklarının mevcutta ABD ihracatçılarına uyguladığı tarifeleri, tarife dışı engelleri ve yerel paralarını ABD dolarına karşı düşük tutarak (düşük reel efektif döviz kuru) ABD’den ithalatı azaltıcı ABD’ye ihracatlarını ise arttırıcı bir politika izlediğini düşünerek ticaret açığı verdiği ülkelere bu hesaplanan oranların yarısına kadar bir tarife oranı uygulayacağını tüm dünyaya beyan etmiştir.

Başkan Donald Trump azalan imalat sanayi endeks değerleri ve artan işsizlik karşısında ABD ekonomisinde acil durum ilan etmiştir. Tüm ülkelere karşı en az %10 oranında temel gümrük vergisi uygulanacağını duyurmuş, ABD’nin yüksek ticaret açığı verdiği 60 ülkeye ve ticaret anlaşması yaptığı bazı ülkeler için tarife oranlarını arttırmıştır. Yabancı otomobillere de gümrük tarifesi getirilmiştir. Türkiye yüzde 10’luk tarife uygulanacak ülkeler listesinde yer almıştır. Bu yüksek tarife oranı ile karşılaşacak AB ve Çin firmaları karşısında ABD pazarında Türk ihracatçılarına önemli bir fırsat yaratacaktır.

ABD, 2024 yılında Türkiye’den ithalatında yaklaşık 576,9 milyon dolarlık tarife geliri elde ederken ortalama ticaret ağırlıklı tarife oranı ise yüzde 3,24 olmuştur. ABD, 2024 yılında Çin’den ithalatında yaklaşık 11,7 milyar dolarlık tarife geliri elde ederken ortalama ticaret ağırlıklı tarife oranı ise yüzde 2,52 olmuştur.

ABD, 2024 yılında Türkiye’den yaptığı ithalata en yüksek tarife oranını yüzde 28,8 ile ‘Tütün” mamulleri sektöründe uygularken, bu sektörü yüzde 11,7 ile ‘Hazırgiyim ve Konfeksiyon’, yüzde 6,6 ile ‘Deri ve Deri Mamulleri’, yüzde 5,6 ile ‘Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri’, yüzde 5,54 ile ‘Tekstil ve Hammaddeleri’ ve yüzde 5,46 tarife oranı ile ‘Mücevher’ sektörü izlemiştir.

ABD’nin Çin’e karşı tarifeleri yaklaşık yüzde 54 arttıracağı düşünülürse Türk ihracatçılarının başta ‘Hazırgiyim ve Konfeksiyon’ sektörü olmak üzere birçok sektörde Çinli firmalara karşı ABD pazarında fiyat avantajı yakalayacağı açıkça görülmektedir.