‘İklim mültecileri’ veya ‘çevre mültecileri’ dönemi geliyor

İklim, göç ve kalkınma konularında küresel ortak eyleme geçilmeli!

2050 yılına kadar en az 1,2 milyar insanın iklim göçü yapacağı tahmini var!

Üsküdar Üniversitesi İnsan Hakları Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi  Müdürü Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, dijital dünyada göçmenlerin köklerinden koparılmış bireylerden, bir topluluğa entegre olmuş, ağ bağlantılı bireylere dönüştüğünü söyledi.

Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Çok yakın gelecekte iklim değişikliğinin tetikleyebileceği afetlerden dolayı  meydana gelebilecek milyonlarca insanın göçünü yavaşlatmak için insanlık olarak acilen küresel ölçekte iklim, göç ve kalkınma konularında ortak eyleme geçmemiz gerekiyor.”dedi.

Üsküdar Üniversitesi İnsan Hakları Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi  Müdürü Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, 18 Aralık Uluslararası Göçmenler Günü dolayısıyla, iklim değişikliğinin göç üzerine etkilerini değerlendirdi.

Göç alan ülkelerde toplumsal uyum  sorunlarının derinleşmesi gibi problemler yaşanabiliyor

Toplumun pek çok yönünü etkileyen göç sürecinin karmaşık ve çok yönlü doğası bulunduğunu dile getiren Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Bu sürecin göç alan ve veren bölgeler açısından nüfus yapısı, ekonomisi, kültürü, eğitimi gibi sosyo-ekonomik etkileri bulunmaktadır. Göç alan ülkelerde  ekonomik maliyetlere ek olarak,  bazı toplumsal ve kültürel uyum  sorunlarının derinleşmesi gibi problemler yaşanabilmektedir. Göç veren ülkelerde ise nüfusun azalmasıyla birlikte doğum oranlarının düşmesi, tek tip sosyo-kültürel yapının öne çıkması ve bazı iş kollarında boşluklar yaşanması gözlenmektedir.” dedi.

Göçmenlerin ucuz iş gücü niteliğinde çalıştırılması işsizliğin bir sebebi olarak görülüyor

Günümüzde kitlesel ve düzensiz mülteci akımları, göç  alan ülkeler açısından ciddi sonuçlar doğurduğu için bu durumun hem kültürel hem ekonomik hem de toplumsal anlamda  bir tehdit olarak görülmeye başlandığını anlatan Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Toplumsal olarak bakıldığında göçün bireylerin dolaylı olarak ekonomik yaşamlarını da etkilemesiyle bir tehdit olarak algılanmasına yönelik çeşitli görüşler ortaya çıkmıştır. Örneğin, göçmenler içerisinde de yaşanan işsizlik problemlerinden dolayı ülkelerin bu göçmenlere ödenek vermesi halk üzerinde tepkiye yol açmıştır. Ayrıca göçmenlerin ucuz iş gücü niteliğinde çalıştırılması toplum tarafından işsizliğin bir sebebi olarak da görülmektedir.” diye konuştu. 

Düzensiz göç sürecinde göçmenlerin uyum sağlamakta karşılaştıkları güçlükler nelere yol açıyor?

Sosyolojik ve psikolojik yönleriyle göçün, hem bireyin kişisel yaşantısında hem de toplumsal yaşamda geniş bir etki alanına sahip olduğunu da kaydeden Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Özellikle düzensiz göç sürecinde göçmenlerin uyum sağlamakta karşılaştıkları güçlükler ve sıkıntılar toplumsal düzen ve bizzat göçmenin kendi yaşamı üzerinde sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. Öte yandan yoğun göç akımlarıyla birlikte, kentlerdeki nüfus artışının çevre kirliliğini arttırdığı gözlenmektedir. Bundaki en büyük sebep kaynakların azalması, çarpık kentleşme, alt yapı sorunları, işsizlik, trafik, eşitsizlikler ve sosyal uyumsuzlukların çevreye yansıması olarak görülmektedir.” ifadesinde bulundu.

Dijital dünyada göçmenler bir topluluğa entegre olmuş, ağ bağlantılı bireylere dönüşüyorlar

Bu süreçte göçmenlerin uyum konusunun sorunların aza indirilmesi bakımından önem arzettiğini ifade eden Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, şöyle devam etti:

“Toplumsal uyumun sağlanamadığı durumlarda ise yaşanılacak sıkıntılar tüm ülkeyi etkisi altına almaktadır. Bu bağlamda  devletlerin göçmenlere yönelik toplumsal uyum politikaları ve uygulamalar büyük önem arz etmektedir. Göç olgusunu yönlendiren devletlerin göç politikaları kadar göç edilen toplumun özellikleri ve göçmenler karşısındaki tutumları da bu süreçte önemli bir rol oynamaktadır.

Dijital teknolojiler niteliksel olarak farklı bir bilgi ortamı sağlayarak göçün birçok yönünü değiştiriyor. Gerçek ve potansiyel göçmenler sosyal ağlara bağlanma, terk ettikleri kendi ülkeleri ile yerleştikleri yeni ülkelerdeki göçmenler ve göçmen olmayan diğer kişiler arasında sürdürme fırsatına sahip olmaktadırlar. Bu teknolojiler ile göçmenlere yönelik hizmetlerdeki aksaklıkların giderilmesi ve hizmetlerin iyileştirilmesi de  sağlanmaktadır. Dijital dünyada göçmenler köklerinden koparılmış bireylerden, bir topluluğa entegre olmuş, ağ bağlantılı bireylere dönüşüyorlar.”

Göçmenler ve yerel halk arasında zaman zaman görülen çatışmaların nedenleri neler?

Göçmenlerle yerel halk arasında meydana gelen çatışmalar ve gerilimlerin farklı nedenleri bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Bunlardan ilki   ekonomik tehdit olarak algılanması. Bu noktada, ‘Gelecekler, işlerimizi elimizden alacaklar’, ‘Kiraları yükseltiyorlar’, ‘Sosyal devletin haklarından faydalanıyorlar’ gibi söylemler öne çıkıyor. Ancak insanların algısı ekonomik açıdan göçmenlerin bu riski yarattığı yönünde olabiliyor. Öte yandan göçmenler yerel halkın yaşam biçimine yönelik bir tehdit olarak algılanabiliyor.  Bu noktada da göçmenlere dair olumsuz algılar, kalıp yargılar devreye giriyor. Üçüncüsü ise göçmenlerin fiziksel tehdit olarak algılanması. Toplumlarda göçmenlerin daha suça eğilimli olduğu, her ne kadar veriler bunun aksini gösterse de güvenliğe bir tehdit oluşturduğu çok fazla dillendirilen bir söylem.” dedi.

İnsan hakları açısından özellikle insan ticareti sorunun çözümlenmesi…

Göçün düzensiz halini temsil eden sığınmacıların dünyanın farklı ülkelerinde çok sayıda hak ihlalleriyle karşı karşıya geldiğini de anlatan Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “İnsan hakları açısından özellikle insan ticareti sorunun çözümlenmesi, yasal, sosyal, tıbbi, pskolojk yardımların sağlanması, evlerine dönüşü kolaylaştıracak ortamların oluşturulması, ‘ötekileştirme’, nefret söylemine ve ayrımcılığa karşı mücadele  bu anlamda önceliki konular arasında yer almaktadır. Tüm bu sorunlara baktığımızda var olan durumun sağlıklı bir biçimde tespiti, ihtiyaç analizi ve bu bulgular eşliğinde gerekli düzenlemelerin, politikaların geliştirilmesine gereksinim bulunmaktadır. Özellikle kırılgan risk grubunda bulunan çocuk, yaşlı ve kadın mültecilere karşı ayrımcılığın ve hak ihlallerinin önüne geçecek politikaları ve mekanizmaları etkinleştirilmesi gerekir. Bununla birlikte sığınmacı ve mültecilerin etkide bulunduğu yerel halkın, bu süreçten dolayı zarar görmemesi de hayati önem taşımaktadır.” diye konuştu.

Son 10 yılda dünya genelinde 1,7 milyar insan etkilendi

Uluslararası kurum ve araştırma merkezlerinin yayınlamış oldukları raporlarda son 10 yılda dünya genelinde 1,7 milyar insanın iklim ve hava bağlantılı afetlerden etkilendiği bilgisi yer aldığını da kaydeden Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “İklim değişikliğinin en önemli sonuçlarından biri ise iklim göçü. İklim değişikliğinin yarattığı su kirliliği, erozyon, yüksek sıcaklık artışları, kuraklık ve sel gibi hava olayları göç olgusunun önemli belirleyicilerinden biri haline gelmektedir. Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü’nün (UNHCR) istatistiklerine göre 2010 yılından bu yana iklim değişikliği sebebiyle 21,5 milyon insan halihazırda yurtlarını terk etmek zorunda kaldı. Bu trendin hızlanarak artacağı ve diğer krizlerle birleştiğinde çarpan etkisi oluşturarak 2050 yılına kadar en az 1,2 milyar insanın iklim göçü yapabileceği tahmin edilmektir.”diye anlattı.

‘İklim mültecileri’ veya ‘çevre mültecileri’…

Günümüzde iklim koşulları nedeniyle göç hareketliliğinin ağırlıklı olarak iç göçler şeklinde gerçekleştiğini dile getiren Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Fakat iklim değişikliğinin sonraki seyrine bağlı olarak küresel ölçekte artan nüfus yer değiştirme eğilimi, çatışma ve şiddetle birleştiği durumlarla sınır ötesi dış göç hareketlerini de artışa yol açacağı öngörülmektedir. İklim göçlerinin giderek artan bir tehdit haline gelmesi bu alana yönelik yasal düzenlemeleri de zorunlu hale getirmektedir. ‘İklim mültecileri’ veya ‘çevre mültecileri’ olarak anılan insanlara bazı devletlerin yasalarında ‘tamamlayıcı koruma’ veya ‘geçici koruma’ sağlanabilirken, bazı devletlerin yasal düzenlemelerinde ise iklim mültecilerine yönelik herhangi bir koruma öngörülmemiştir.”şeklinde konuştu. 

İnsanlara yardım edecek politikalar geliştirilmeli

Önde gelen çevre araştırmacıları ve kuruluşlarının, iklimsel göçün tanınmasını ve çevre sorunları nedeniyle yerinden edilen insanlara yardım edecek politikaların geliştirilmesini  gerektiğini savunduğunu da kaydeden Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “Bu durum, uluslararası anlaşmaların geliştirilmesini, fon ve teknik destek mekanizmalarının kurulmasını, ülkeler arasında deneyimlerin paylaşılmasını ve bilgi aktarımını içerebilir. Çok yakın gelecekte iklim değişikliğinin tetikleyebileceği afetlerden dolayı  meydana gelebilecek milyonlarca insanın göçünü yavaşlatmak için insanlık olarak acilen küresel ölçekte iklim, göç ve kalkınma konularında ortak eyleme geçmemiz gerekiyor.” şeklinde sözlerini tamamladı.