İnşaatın 8 alt sektörde üretim artışı gerçekleşti, 14 alt sektörde üretim azaldı

Türkiye İMSAD Aylık Sektör Raporu’nun Eylül 2024 sonuçlarına göre, İnşaat malzemesi sanayi üretimi bu yılın temmuz ayında 2023 yılı temmuz ayına göre yüzde 1,3 azaldı. 2024 Ocak-Temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 8 alt sektörde üretim artarken, 14 alt sektörde ise azaldı.

Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından her ay hazırlanan Aylık Sektör Raporu’nun Eylül 2024 sonuçları açıklandı. Raporda, 2025-2027 dönemi orta vadeli programın açıklandığı belirtildi. Geçmiş yılların orta vadeli programlarında alt yapı, gelişmiş kentler ve kentsel dönüşüm gibi başlıklar altında inşaat sektörü ve inşaat malzemeleri sanayini ilgilendiren alanlarda hedefler açıklanırken, yeni orta vadeli programda ise afet yönetimi başlığı altında ilgili alanlardaki hedeflere yer verildi.       

Raporda, program kapsamında yerleşim yerlerinin ve toplumun afetlere karşı dirençliliğinin artırılması, afet risk ve zararlarının azaltılarak can ve mal kayıplarının asgari düzeye indirilmesi, afet yönetiminin tüm süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülmesinde gerekli finansmanın sağlanmasının temel amaç olduğuna dikkat çekildi. 

Kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesine hız verilecek

Orta vadeli programa göre, 2023 yılı şubat ayında meydana gelen depremlerin yol açtığı hasarın telafi edilmesi ve afet risklerinin azaltılması için gerekli önlemler alınmaya devam edileceği, yeterli, güvenli ve kapsayıcı konuta erişimin sağlanması esasıyla başta İstanbul olmak üzere yerel yönetimlerle iş birliği halinde kentsel dönüşüm projelerinin gerçekleştirilmesine hız verileceği belirtildi. Yine İstanbul başta olmak üzere, afetlere karşı dayanıksız yapı stokunun yenilenmesi için hak sahiplerinin beklentileri ve dönüşüm alanlarının dinamikleri dikkate alınarak kentsel dönüşüm çalışmaları sürdürüleceğinin altı çizildi.  

Programın bir diğer öne çıkana başlığına göre de sosyal konut üretiminde afet riski yüksek olan bölgelere öncelik verilecek, kapsayıcı, sağlıklı, güvenli ve dirençli yaşam alanları alt yapı ve üst yapı tesisleriyle planlanarak inşa edileceği belirtildi.

Üçüncü çeyrekte sıkılaştırma politikalarının etkisi daha çok hissedildi

Türkiye İMSAD raporuna göre, inşaat sektörü 2024 yılının üçüncü çeyreğinde sıkılaştırma politikalarının finansman tarafındaki etkilerini daha çok hissetmeye başladı. Yılın üçüncü çeyreğinde para politikası tarafında sıkılaşma kararlılıkla uygulanmaya devam etti. Özellikle kredi büyümesine getirilen sınırlar, yüksek kredi faiz oranları ve likiditenin azaltılması inşaat sektöründe finansman olanaklarını azaltmaya devam etti.            

Raporda, Türkiye İstatistik Kurumu’nun her ay müteahhitler ile gerçekleştirdiği Güven Endeksi anketinde iş koşullarına ilişkin olarak yapılan değerlendirmelerin üçüncü çeyrekte talep tarafında yaşanan gelişmeleri ortaya koyduğu belirtildi.  

Talep yetersizliği yaz aylarında yükseldi

Talep yetersizliğinin yaz aylarında yükseldiği raporda belirtildi. 2022 başından bu yana talep yetersizliği en yüksek seviyeye çıktı. Yüksek finansman maliyetleri ise inşaat sektöründe işleri sınırlayan en önemli unsur olarak öne çıkmaya devam etti. Finansman sorunları yılın üçüncü çeyreğinde de yüksek kaldı. Sıkılaştırma politikalarının etkileri artarak görülmeye devam etti. İş gücü eksikliği genel bir sorun olarak daha sınırlı etki yaptı. Malzeme ve ekipman eksikliği ise azaldı.  

Rapora göre, inşaat sektöründe yılın geri kalanında talep seviyesi ve finansal sorunlar belirleyici olacağı öngörüldü. 2024 yılının dördüncü çeyreğinde de kısıtlayıcı koşulların süreceği, inşaat malzemesi sanayine dönük talebin de buna bağlı olarak dördüncü çeyrekte de sınırlanacağı belirtildi.            

Enflasyonda hedeflenen düşüşün sağlanması halinde ise yılın son aylarında merkez bankası ve piyasa faizlerinde indirim beklentisi bulunduğuna raporda yer verildi. Ancak olası faiz indirimleri ile talep ve finansman tarafındaki sıkıntıların azalacağının zaman alacağına dikkat çekildi.   

İnşaat malzemesi sanayi üretimi yüzde 1,3 azaldı

Ekonomi çevreleri tarafından dikkatle takip edilen Türkiye İMSAD raporuna göre, inşaat malzemesi sanayi üretimi bu yılın temmuz ayında 2023 yılı temmuz ayına göre yüzde 1,3 azaldı. Yılın ilk çeyrek dönemindeki üretim geçen yılın ilk çeyrek dönemine göre yüzde 10,9 yükseldi. İkinci çeyrekte ise üretim yüzde 3,9 azaldı. Nisan ve haziran aylarında çalışma gün sayısının önemli ölçüde azalması ile üretimde sert düşüşler yaşandı. Temmuz ayında ise çalışma gün sayısının normalleşmesine rağmen üretimde gerileme yaşandı.       

14 alt sektörde üretim azaldı

2024 yılının temmuz ayında alt sektörlerin birçoğunda üretimin azaldığı raporda işlendi. 2024 Ocak-Temmuz döneminde ise 8 alt sektörde üretim geçen yılın ocak-temmuz dönemine göre artarken, 14 alt sektörde üretim azaldı.

Rapora göre, bazı alt sektörlerde yüksek üretim artışları meydana geldi. İlk yedi ayda inşaat camları üretimi yüzde 16,0 ve hazır beton üretimi yüzde 15,5 arttı. Çimento üretimi yüzde 10,4 ve demir çelik çubuk ve profil üretimi yüzde 8,9 büyüdü. Demir çelikten inşaat ürünleri üretimi de yüzde 14,5 yükseldi.          

2024 yılı ilk yedi ayında bazı alt sektörlerde ise üretimde yüksek düşüş yaşandığı raporda vurgulandı. Seramik ürünlerinde yüksek üretim düşüşü yeni yılda da sürdü. İlk yedi ayda seramik kaplama malzemeleri üretimi yüzde 22,6 ve seramik sağlık gereçleri üretimi yüzde 25,5 azaldı. Metal yapı ve yapı parçaları üretimi yüzde 23,8, demir çelik radyatör üretimi yüzde 21,3 ve birleştirilmiş parke ve yer döşemeleri üretimi de yüzde 18,0 azaldı. 

Raporda, 2023 yılında alt sektörlerde farklı üretim eğilimlerinin ortaya çıktığı ve 2024 yılının ilk yedi ayında da benzer eğilimin devam ettiği belirtildi.

Fiyat artış beklentileri gerilemeye başladı

Rapora göre, ekonomide uygulanan sıkılaşma politikaları ile dezenflasyon süreci fiyat artışlarını sınırlamayı hedeflendiğine dikkat çekildi. Fiyat davranışlarının ve fiyat beklentilerinin de etkilendiği belirtildi. 2024 Eylül ayı itibariyle müteahhitlerin yapı/konut fiyatlarının artışına ilişkin beklentilerinin de zayıfladığı raporda kaydedildi. 2022 yılında hızla yükselen, 2023 yılı haziran ayından itibaren ise gerileyen fiyat artış beklentileri yerel seçimler öncesi 2024 Ocak ayında yeniden önemli ölçüde yükselmişti. Yerel seçimler sonrası ise sıkılaşma politikalarının kararlılıkla uygulanması sonucu fiyat artış beklentileri gerilemeye başladı. Rapora göre, konut/yapı fiyatlarında artış beklentileri eylül ayında yılın en düşük seviyesine indi.