İNTERNETTE GÜVENLİ ALIŞVERİŞ YAPIYOR MUSUNUZ?

Önce “Muhteşem Kasım” şimdi yılbaşı alışverişi. Yakın gelecekte sevgililer ve anneler günü… İnternet alışverişi hız kesmiyor mağdurların sayısı da aynı hızla artıyor. 

Pek çok uzmanın ortak görüşüne göre internet alışverişinin gelişimi bu alışverişi düzenleyen yasaların gelişiminden çok daha hızlı oldu. Özellikle Pandemi, e-ticareti kimsenin öngöremediği düzeyde geliştirdi. Yasal altyapının yetersizliği, ödeme sistemlerindeki boşluklar, kullanıcıların teknoloji konusundaki yetersiz bilgisi ve yapılan reklamlarda kullanılan aşırı çekici dil e-ticareti bir keyif ve fırsat kadar risk alanı haline getirdi. 

Adli Muhasebe ve Hile Denetimi Uzmanı Fikriye Aslan’ın ifadesiyle         e-dolandırıcıların sayısı e-ticaret sitelerinden hızlı artı. 

Müşterinin gözlerine bakılmayan bu ticaret tipinde insanların daha az toplumsal sorumluluk baskısı altında olduğunu belirten Fikriye Aslan’a göre suç işlemek de kolaylaştı. 

Gösterilen ürünün teslim edilmemesi, sahte ürünlerin gerçek gibi satılması, ücret ve ayıplı mal iadesinin yapılmaması gibi onlarca e-ticaret suistimâli artık günlük olaylar haline geldi. 

Hile denetimi ve mali suistimâller konusunda 30 yılı aşkın deneyimi bulunan Fikriye Aslan’a göre e-ticaret suçlarının iki yönü var. Birinci yön teknolojiden kaynaklanıyor. Kullanıcılar kötü niyetli yazılımcıların kurbanı olabiliyor. Aslan’a göre bir elektronik pazar yerinden alışveriş yapmak isteyen kullanıcının teknoloji bilgisine sahip olması beklenmemeli. Burada tüketiciyi koruyacak teknolojik araçlar ve yasal altyapı kamu otoritesi tarafından sağlanmalı.  Ancak ikinci bir yön var ki Fikriye Aslan insanoğlunun bu tuzağa düşmesine anlam veremediğini söylüyor. Bu da tüketicinin gerçek olamayacak kadar iyi tekliflere e-ticaret ortamında inanma eğilimi göstermesi. Gerçek fiyatını çok iyi bildiği halde yarı fiyatına bir ayakkabıyı satın alan tüketicinin ruh hali e-ticarette işlenen suçları körüklüyor. Aslan’a göre bu çok şaşırtıcı bir durum. Fikriye Aslan, toplumsal ve bireysel güven alanlarının hızla daraldığı günümüzde insanların o fiyata o ürünü alamayacağını bildiği halde satıcıya güvenmesini açıklamakta zorlandığını söylüyor. 

Sosyal medyanın körüklediği sahip olma arzusunun tüketiciyi yanılttığını düşünen Fikriye Aslan’a göre gerçek olamayacak kadar iyi tekliflere karşı artık daha çok şüphe duymamız gerekiyor. “Bedava peynir sadece fare kapanında bulunur” diyen Fikriye Aslan, e-ticaret yoluyla bile satılsa hiçbir malın gerçek fiyatının yarı yarıya düşemeyeceğini artık kabullenmemiz gerektiğini söylüyor. 

Bunlara dikkat edilmeli

e-ticaret suçlarının teknolojik kısmında da kullanıcının artık kesin olarak öğrenmesi gereken birkaç unsur var. Bunlardan belki de birincisi alışveriş yaptığının sitenin kolon (kopya) bir site olmadığından emin olmak. Bunun için sitenin adresinin https:// ile başlaması gerekiyor. Bu ibare sitenin SSL sertifikasına sahip olduğunu ve verilerin şifreli olarak aktarıldığını gösteriyor. İkinci çok önemli konu ise güvenliğinden emin olmadığınız yerlerdeki wi-fi hatlarının kullanılmaması. Açık şifrelerle bağlanılan bu hatlar üzerinden kolayca bilgi transferi yapılarak kötü niyetli uygulamalar cihazlarınıza yüklenebiliyor ya da bazı özel bilgileriniz kopyalanabiliyor. Mecbur kalmadıkça hiçbir wi-fi hattına bağlanmayın diyen Fikriye Aslan’a göre wi-fi yayını yapan her kurumun bu yayından kaynaklanan sorumluluğu da alacak biçimde yasal düzenleme yapılması gerekiyor. Aslan’ın özellikle belirttiği tedbirlerden biri de sanal kart kullanımı. Günümüzde kredi kartlarının kullanım limitlerinin çok yükseldiğini bunun da kötü niyetli kişilerin iştahını kabarttığı belirten Aslan, e-ticaret sırasında sanal kart kullanımının olası tehditler karşısında kaybı minimize edeceğini belirtiyor. 

Satıcının önceki dönem karnesine bakmak, yorumları okumak ve şikayet sitelerinden satıcıyı kontrol etmek de önemli yollar. Ama Fikriye Aslan’a göre asıl aşılması gereken tüketicinin e-ticaret sırasında risk altında olduğunu kabul etmeye başlaması gerekiyor. Bu alanda farkındalığın geliştirilmesi de Aslan’a göre yine bir kamu görevi. Tüketicinin kolayca erişebileceği mecralarda  e-ticarete ilişkin risklerin daha sık ve yüksek sesle anlatılması gerekiyor.