ABD DİPLOMASİSİNE YÖN VEREN HENRY KİSSENGER 100 YAŞINDA ÖLDÜ

ABD’de iki başkan döneminde ulusal güvenlik danışmanlığı ve dışişleri bakanlığı görevleriyle ülkenin dış politikasında derin iz bırakan diplomat Henry Kissinger, 100 yaşında hayatını kaybetti.

Geçtiğimiz yüzyılda Amerikan diplomasi tarihine yön veren isimlerin başında gelen eski Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, 100 yaşında hayatını kaybetti. 

ABD’nin Vietnam’dan çekilmesinde ve Çin ile arasındaki engelleri yıkmasında rol alan diplomat, tartışmalı bir Nobel Barış Ödülü’nün sahibiydi. 

Kissinger’ın jeopolitik danışmanlık şirketi Kissinger Associates Inc. tarafından yapılan açıklamaya göre, eski diplomat Connecticut’taki evinde öldü. Ölüm nedeni hakkında herhangi bir açıklama yapılmadı.

Açıklamada Kissinger’ın özel bir aile töreni ile defnedileceği ve daha sonraki bir tarihte New York’ta halka açık bir anma töreni düzenleneceği belirtildi.

Kissinger, 100 yaşında da aktifti, en son Temmuz 2023’te Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmek üzere Pekin’e sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi.

Onlu yaşlarında ailesiyle birlikte Nazi Almanya’sından kaçan bir Yahudi olan Kissinger, 1970’lerde Soğuk Savaş’ın ortasında, Başkan Richard Nixon’ın ulusal güvenlik danışmanı ve dışişleri bakanı olarak görev yaptı. 

Kissinger’ı “süper bir dışişleri bakanı” olarak nitelendiren eski Başkan Gerald Ford, “Henry kafasında asla hata yapmazdı” demişti.

Tartışmalı Nobel Barış Ödülü

Kissinger’ın “ABD dış politikasının baş mimarı” olarak ünü, Nixon’ın 1974 yılında Watergate skandalı nedeniyle istifa etmesiyle sona erdi.  Ancak sonraki Başkan Gerald Ford’un Dışişleri Bakanı olarak diplomatik bir güç olmaya devam etti.

Bir kesim Kissenger’ı özellikle Latin Amerika’daki anti-komünist diktatörlüklere verdiği destek nedeniyle onu bir savaş suçlusu olarak damgaladı. Son yıllarında seyahatleri, diğer ülkelerin onu tutuklama çabaları nedeniyle kısıtlandı.

1973 yılında Kuzey Vietnamlı lider Le Duc Tho ile birlikte Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. Ancak ABD’nin Kamboçya’yı gizlice bombardımanları gündeme geldi. Nobel komitesinin iki üyesi, bunun üzerine istifa etti. Duc Tho da ödülü almayı reddetti. 

Harvard Üniversitesi

Heinz Alfred Kissinger 27 Mayıs 1923’te Almanya’nın Furth kentinde doğdu ve Nazilerin Avrupa Yahudilerini yok etme kampanyasından önce 1938’de ailesiyle birlikte Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındı.

Adını Henry olarak değiştiren Kissinger, 1943 yılında ABD vatandaşlığına geçti, İkinci Dünya Savaşı’nda Avrupa’da orduda görev yaptı.

Harvard Üniversitesi’ne burslu olarak devam ederek 1952 yılında yüksek lisans, 1954 yılında da doktora derecesini aldı. Sonraki 17 yıl boyunca Harvard’da öğretim üyeliği yaptı.

İlk eşi Ann Fleischer’dan 1964 yılında boşanan Kissinger, 1974 yılında New York Valisi Nelson Rockefeller’ın yardımcılarından Nancy Maginnes ile evlendi. İlk eşinden iki çocuğu oldu.

Dış ilişkilerde tartışmasız yetki

Nixon, Vietnam Savaşı’nı sona erdirme vaadiyle 1968 başkanlık seçimlerini kazandı. Bu politikanın mimarı Kissenger da Beyaz Saray’a ulusal güvenlik danışmanı olarak geldi. 

Ancak savaşın yükünün 500 bin askerlik ABD kuvvetlerinden Güney Vietnamlılara kaydırılması uzun ve kanlı oldu. O dönemde Kuzey Vietnam, ABD tarafından yoğun bir şekilde bombalandı. 

1973’te Kissinger, ulusal güvenlik danışmanlığı görevine ek olarak dışişleri bakanı olarak atandı ve dış ilişkilerde tartışmasız bir yetkiye sahip oldu.

Mekik diplomasisi

Yoğunlaşan Arap-İsrail çatışmalarının olduğun dönemde Kissinger’ı “mekik diplomasisini’ başlattı. 

Kudüs ve Şam arasında arasında geçirdiği otuz iki gün sonunda İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri’nde İsrail ve Suriye arasında uzun süreli bir ayrılma anlaşması imzalanmasına yardımcı oldu.

Sovyet etkisini azaltma çabası içinde olan Kissinger, Çin’deki görüşmeleri sonucunda Başkan Nixon’un Pekin’de Başkan Mao Zedong ile tarihi bir zirve gerçekleştirmesinin ve iki ülke arasındaki ilişkilerin resmiyet kazanmasının yolunu açtı.

‘Diktatörlere’ destek eleştirisi

Nixon’ı istifaya zorlayan Watergate skandalı sonrası yeni Başkan Ford döneminde onunla birlikte Sovyetler Birliği’nin Vladivostok kentine gitti. Burada Sovyet lider Leonid Brejnev’le bir araya gelerek stratejik silah anlaşması için temel bir çerçeve üzerinde anlaştı. Anlaşma, ABD-Sovyet gerginliğinin yumuşamasına yol açtı. 

Kissenger’ın Latin Amerika’daki politikaları ise eleştirildi. 

1970’te CIA ile birlikte demokratik yollarla seçilmiş Şili Başkanı Salvador Allende’yi istikrarsızlaştırmak ve devirmek için plan yaptı. 1976’da Arjantin’deki kanlı darbenin ardından bir notta askeri diktatörlerin cesaretlendirilmesi gerektiğini söyledi.

Cumhuriyetçi Ronald Reagan, Başkan Jimmy Carter döneminde etkisi azalan Kissenger ile arasına mesafe koydu. 

Kissinger hükümetten ayrıldıktan sonra New York’ta dünyanın seçkin şirketlerine danışmanlık hizmeti veren yüksek fiyatlı bir danışmanlık firması kurdu.