UMBERTO ECO’NUN “KANT ve ORNİTORENK” KİTABI AYRINTI ETİKETİYLE İLK KEZ TÜRKÇEDE

Ayrıntı Yayınları, dünyaca ünlü İtalyan yazar, bilim insanı ve düşünür Umberto Eco’nun 1997’de yayımlanan Kant ve Ornitorenk – Bilişsellik ve Dil Üzerine Denemeler adlı kitabını ilk kez Türkçe olarak okurlarla buluşturuyor! Kant ve Ornitorenk’te gerçeklik, algı ve deneyime ilişkin soruları, Kant, Heidegger, Peirce gibi filozofların düşünceleri ekseninde derinlemesine ele alan Eco, sahip olduğu felsefi, edebi ve tarihsel bilgi birikimini kendine özgü hikâyeci anlatım tarzıyla zenginleştirerek hem felsefi hem de eğlendirici bir okuma sunuyor. 

Umberto Eco’nun dikkat çekici altı makalesinden oluşan Kant ve Ornitorenk, Ayrıntı Yayınları’nın Felsefe Dizisi kapsamında dilimizde ilk kez yayımlandı. Aydınlanma Çağı’nın en önemli filozoflarından biri olarak kabul edilen 1724 doğumlu Immanuel Kant’ın 300. doğum yılı vesilesiyle ve büyük bir titizlikle yayıma hazırlanan Kant ve Ornitorenk’i İtalyanca aslından Türkçeye Esra Kübra Erol çevirdi. 

Gündelik hayatımızda karşılaştığımız nesneleri birbirinden ayırt etmemizi sağlayan özsel bir fark söz konusu mudur? Sözgelimi, bir kedinin neden bir köpek değil de kedi olduğunu anlamak için ne gibi kategoriler ya da şemalar gerekmektedir? Kategoriler ya da şemalar dışında, bir şeyi köpek ya da kedi olarak tarif etmek için farklı birtakım unsurlara ihtiyacımız var mıdır? Nesneleri algılarken bilişsel kapasitelerimizin yanında dilsel niteliklere ne ölçüde ihtiyaç duyarız? Bilişsel kapasiteler ve dilsel nitelikleri bir arada ele almanın herhangi bir olanak koşulu söz konusu mudur?

Umberto Eco, Kant ve Ornitorenk adlı çalışmasında gerçeklik, algı ve deneyimle ilgili temel problemleri, Kant, Heidegger, Peirce gibi filozofların düşünceleri ekseninde, sahip olduğu felsefi, edebi ve tarihsel bilgi birikimini kendine özgü hikâyeci anlatım tarzıyla zenginleştirerek birbirinden kıymetli altı deneme kaleme alıyor. Umberto Eco’nun “Giriş” yazısında belirttiği üzere, “Kant’ın ornitorenkle ne işi var? Hiç. Tarihlerden de görebileceğimiz gibi, hiçbir ilgisi olamazdı.” Kant, hiçbir zaman bir ornitorenki kaleme almadı; bir ornitorenk hiçbir zaman Kant’tan haberdar olmadı; fakat Eco’nun gerçekliğe dair hakiki soruları, hiçbir varlığı birbirine karşı kayıtsız bırakmayacaktır.

UMBERTO ECO HAKKINDA

1932’de İtalya’da Milano’ya bağlı Alessandria kasabasında doğdu. 1950’lerde İtalyan radyo-televizyonu RAI’nin kültür programlarını yönetti. 1959-1975 arasında İtalya’nın ünlü yayınevi Bompiani’nin edebiyat dışı yayınlar editörlüğünü üstlendi; La Stampa, Corriere della Sera, La Repubblica, L’Espresso gibi gazetelere makaleler yazdı. 1970’lerden ölene kadar (2016) Bologna Üniversitesi’nde göstergebilim dersleri veren yazarın göstergebilim, modern kültür, edebiyat, tarih üzerine birçok kitabı Türkçeye çevrilmiştir. 

Romanları: Il nome della rosa (1980; Gülün Adı, Çev. Şadan Karadeniz, Can Yay., 1986); Il pendolo di Foucault (1988; Foucault Sarkacı, Çev. Şadan Karadeniz, Can Yay., 1992); L’isola del giorno prima (1994; Önceki Günün Adası, Çev. Kemal Atakay, Can Yay., 1995); Baudolino (2000; Baudolino, Çev. Şemsa Gezgin, Doğan Yay., 2003); La misteriosa fiamma della regina Loana (2004; Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi, Çev. Şemsa Gezgin, Doğan Yay., 2005); Il cimitero di Praga (2010; Prag Mezarlığı, Çev. Eren Yücesan Cendey, Doğan Yay., 2011); Numero zero (2015; Sıfır Sayı, Çev. Eren Yücesan Cendey, Doğan Yay., 2015). 

İnceleme ve Deneme Kitapları: Opera aperta (1962; Açık Yapıt, Çev. Nilüfer Uğur Dalay, Can Yay., 2000); Diario Minimo (1963; Yanlış Okumalar, Çev. Mehmet H. Doğan, Can Yay.,1997); Trattato di semiotica generale (1975; Alımlama Göstergebilimi, Çev. Sema Rifat, Düzlem Yay.,1991); Arte e bellezza nell’estetica medievale (1987; Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik, Çev. Kemal Atakay, Can Yay., 1998); Interpretation and Overinterpretation (1992; Yorum ve Aşırı Yorum, Çev. Kemal Atakay, Ayrıntı Yay., 2016) La Ricerca Delle Lingua Perfetta (1993; Avrupa Kültüründe Kusursuz Dil Arayışı, Çev. Kemal Atakay, Literatür Yay., 2009); Il Secondo diario minimo (1994; Somon Balığıyla Yolculuk, Çev. İlknur Özdemir, Can Yay., 1997); Sei passeggiate nei boschi marrativi (1994; Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, Çev. Kemal Atakay, Doğan Yay., 1995); In cosa crede chi non crede? (1996; İnanç ya da İnançsızlık –Kardinal Martini ile birlikte–, Çev. Onur Şen, 1001 Yay., 2005); Cinque seritti morali (1997; Beş Ahlak Yazısı, Çev. Kemal Atakay, Can Yay., 1998); Storia della bellezza (2004; Güzelliğin Tarihi, Çev. Ali Cevat Akkoyunlu, Doğan Yay., 2006); A passo di gambero. Guerre calde e populismo mediatico (2006; Yengeç Adımlarıyla Sıcak Savaşlar ve Medyatik Popülizm, Çev. Şemsa Gezgin, Doğan Yay., 2012); Storia della bruttezza (2007; Çirkinliğin Tarihi, Çev. A.U. Ergün, Ö. Çelik, A. Uysal, E.N. Akbaş. M. Barsbey, K.K. Akbulut, D. Arslan, B. Yılmazcan, Doğan Yay., 2009); This Is Not the End of the Book (2009; Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın (J.-C. Carrière ile birlikte), Çev. Sosi Dolanoğlu, Can Yay., 2010); Costruire il nemico e altri scritti occasionali (2011; Düşman Yaratmak, Çev. Leyla Tonguç Basmacı, Doğan Yay., 2014); Confessions of a Young Novelist (2011; Genç Bir Romancının İtirafları, Çev. İlknur Özdemir, Kırmızı Kedi Yay., 2014); Il Medioevo (2011; Ortaçağ, 4 Cilt: 1- Barbarlar-Hıristiyanlar-Müslümanlar, 2- Şatolar-Tüccarlar-Şairler, 3- Keşifler-Ticaret-Ütopyalar, 4- Katedraller-Şövalyeler-Şehirler, Çev. Leyla Tonguç Basmacı, Alfa Yay., 2015); Storia delle terre e dei looghi leggendari (2013; Efsanevi Yerlerin Tarihi, Çev. Kemal Atakay, Doğan Yay., 2015). 

Çeşitli Yazılarından Derlenen Kitapları: Günlük Yaşam’dan Sanata, (Çev. Kemal Atakay, Can Yay., 2012); Ortaçağ’ı Düşlemek (Çev. Şadan Karadeniz, Can Yay., 1996). 

Yazılarıyla Katkıda Bulunduğu Kitaplar: Entretiens sur la fin des temps (2000; Zamanların Sonu Üstüne Söyleşiler, Çev. Necmettin Kamil Sevil, Yapı Kredi Yay., 2001); Faşizm Yazıları (Çev. Sibel Özbudun, Üyopya Yay., 2001); Faşizm Irkçılık Ayrımcılık Yazıları (Çev. Sibel Üzbudun, Temel Demirer, Ütopya Yay., 2016).
Çocuk Kitabı: Gli gnomi di Gnu (1992, Cecü’nün Yer Cüceleri, Çev. Eren Cendey, Yapı Kredi Yay., 2006).