Sülfür nedir, ne işe yarar?

Sülfür, İngilizce “sulfide” teriminin karşılığıdır; ancak Türkçeye bazen “sülfit” olarak çevrilir.

Periyodik cetvelin 16. grubunda yer alan sarı, katı ve metal olmayan (ametal) bir elementtir.

Atom Numarası : 16

Atom Ağırlığı : 32.065

Erime Noktası : 113 ° C

Kaynama Noktası : 445 ° C

Yoğunluk : 2,07 g/cm³

Eleman Sınıflandırması : Ametal, Katı

Sülfür, volkanik alanlar ve petrol arazilerinin yakınında var olan, parlık sarı bir elementtir. 

Sülfür, toprağa borularla hava ve 170 derecede sıkıştırılmış su pompalayarak çıkarılır. Diğer bir borudan, yüzeye sülfür, hava ve su köpüğü yükselir.

Sülfür, petrol arıtımının yan ürünlerinden de biridir. Minerallerin çoğu, metalin sülfürle bileşimleridir. Kurşun sülfit (PbS) olan Galen, buna bir örnektir. Hidratlaştırılmış kalsiyum sülfat (CaS0₄, 2H₂0) olan alçıtaşı ise diğer bir örnektir.

Sülfür, canlılar için de önemli bir elementtir, yiyeceklerde, özellikle yumurtada, hardalda ve sarmısakta bulunur. Proteinleri meydana getiren amino asitlerin ikisinin bir parçasıdır.

Katı sülfür, bir halkada 8 atom içeren, taç şeklinde moleküller halinde var olur. Halkalar, bir ağ örgüsünde düzenlenir. Sülfür eridiğinde, halkalar açılır ve daha küçük moleküllere ayrılır.

Sürfür kullanım alanları

Bugüne dek, sülfürün en önemli kullanım alanı sülfürik asit (H₂S0₄) üretimidir. Ekonomistler, endüstriyel bir ülkenin refahının ürettiği sülfürik asitle doğrudan bağlantılı olduğunu göstermişlerdir. Sülfürik asit, gübreden tutun da yakıtlara, boyalara, plastiklere, deterjanlara ve ilaçlara kadar birçok ürünün yapımında kullanılmaktadır. Temas işleminde, sülfür havada yakılarak sülfür dioksit (SO₂) ve Sülfürik asit elde edilir. Hava bu gazı Sülfür trioksite (SO₃) dönüştürür. Sülfürik asite Sülfür trioksit ekleyerek oleum üretilir. Oleum sulandırılarak sülfürik asit (H₂S0₄) meydana getirilir.

Sülfür, doğal kauçuğu sertleştirmede kullanılmaktadır. Sertleştirilen kauçuk, araba lastiği ve diğer araçların yapımında kullanılır. Doğal kauçuk, birbirinin yanından kolayca kayıp geçen uzun, bukleler halinde moleküllerden meydana geldiği için yumuşak ve esnektir. Toz halinde sülfürle ısıtılan kauçuk, moleküller arasında bağlar oluşturur. Bu bağlar kauçuğu sertleştirip daha dayanıklı kılar.

Barut, kibrit ve havai fişekler de sülfür içerir. Mantar hastalıklarında da ilaç olarak kullanılır.

Endüstriyel ülkelerin en fazla ürettiği kimyasal, sülfürik asittir. Britanya’nın kimyasal sanayii, günde 15 ton sülfürik asit üretir. Bunun neredeyse 3’te biri, gübre yapımında kullanılır.

Karadeniz’de 4,5 milyar tonluk hidrojen sülfür rezervi var

Karadeniz’de bulunan ve deniz ekosistemi açısından risk oluşturan hidrojen sülfür potansiyelinin, yeşil hidrojene dönüştürülebileceğini belirtti. Elektroliz yöntemlerle ayrıştırılırsa Karadeniz’de 270 milyon ton yeşil hidrojen, 4,3 milyar ton sülfür elde etme potansiyeli var. Dünyanın şu anda hidrojen tüketimi 118 milyon ton, sülfür tüketimi ise 85-90 milyon ton. Uzmanlar bu sayede enerji elde edilirken, dünyanın nerdeyse 50 yıllık sülfür ihtiyacının karşılanabileceği Karadeniz’in sağlığı için önemli bir adım atılabileceği de belirtildi.

Karadeniz’deki 4,5 milyar tonluk hidrojen sülfür rezervi olduğunu ve bu rezervden elde edilebilecek yeşil hidrojenin büyük bir değer yaratacağını vurgulayan Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Sözen, “Sudan 1 mol hidrojen üretmek için 66 vatsaatlik enerji harcarken, hidrojen sülfürden hidrojen üretmek için 20 vatsaatlik bir enerji harcıyoruz. Suya göre hidrojen sülfürden hidrojen elde etmek için daha az enerjiye ihtiyaç duyuluyor. Saatte 100 kilogram hidrojen sülfür işlediğinizde 5,8 kilogram hidrojen üretebiliyorsunuz, bunun içinde de gerekli enerji miktarı 75 kilovatsaat. Karadeniz’deki potansiyelden hidrojen üretebilirseniz bu enerji, 851 milyon ton petrole, 766 milyon ton doğal gaza eş değer oluyor, büyük bir enerji kaynağı var” bilgisini verdi.