İş Dünyasının Gündemi; Nitelikli İstihdam, Enflasyon ve Finansmana Erişim

Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası, yılda iki kez düzenlenen Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı’nın 2022 yılı son toplantısı Ali Coşkun Konferans Salonu’nda, Yönetim Kurulu Başkanı A. Akgün Altuğ ve Meclis Başkanı Erdem Ercan moderatörlüğünde gerçekleştirildi.

Oda bünyesinde faaliyetlerini yürüten Meslek Komitelerinin sektörel sorunlarının, bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin görüşülerek değerlendirildiği ve sektör temsilcilerinin birbirlerinin sorunları hakkında fikir sahibi olarak dayanışmanın amaçlandığı toplantıya her iki başkanın yanı sıra Yönetim Kurulu Üyeleri, 34 Meslek Komitesinin Temsilcisi iştirak ettiler.

Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren Meclis Başkanı Erdem Ercan, “Mesleki gruplarımızın başarısı Sakarya’mızın başarısıdır. Sakarya’mızın başarılı olması, büyümesi, kalkınması demektir. Sizlerin sorunları da Sakarya’nın sorunudur. Siz tüm SATSO üyelerinin buradaki temsilcilerisiniz. Üyelerimizden aldığımız talepleri, sorunları çok doğru bir şekilde algılayıp, çözüm odaklı ilerlemeliyiz. Bu yüzden sizler üyelerle SATSO icra makamı arasında önemli bir bağsınız. Ben inanıyorum ki; bu bağ güçlenerek büyüyecek. Sakarya’ya değer katmaya devam edeceğiz.  Değişen ve gelişen dünyada ekonomik sorunlar, beklentiler ve çözümleri de başka bir boyut alıyor. Böyle bir ortamda sürekli sorunları takip etmek, hızlı ve teşkilatlı hareket edebilmek büyük önem taşıyor. Komitelerimiz aktif olunca da sahanın kalbinden veri akışı da hızlı ve doğru şekilde geliyor. Bu doğrultuda gayretli özverili bir çalışma dönemi geçiriyoruz. 3 Ekim 2022 tarihinden 31 Ağustos 2023 tarihine kadar komitelerimiz toplam 422 toplantı yapmış olup, 1792 karar almışlardır. Bu kararlar yönetim nezdinde değerlendirilerek ilgili mercilere iletiliyor. Katılımlarınız için teşekkür ediyor, toplantımızın verimli geçmesini diliyorum.” diye konuştu.

SATSO Yönetim Kurulu Başkanı A. Akgün Altuğ, “Ticaret ve sanayi odaları, şehirlerde en etkin ve en büyük sivil toplum örgütleridir. Bu kuruluşları etkin yapan rollerden en önemlisi mesleki ve sektörel sorunlara çözüm bulmasıdır. Bunu da siz değerli komite üyelerimizle birlikte başarıyoruz. Yaşanan ekonomik süreçten etkilenmeyen iş insanı yok. Ama şunu bilmeliyiz ki, üyelerimizin bizlere ve kendilerine yön verecek oda aidiyetine ihtiyacı var. Bu hassasiyetle sorunlara eğildiğinizi çok iyi biliyor sektörünüz ve üyelerimiz adına gayretli çalışmalarınız için teşekkür ediyorum. Biz de Mart ayındaki son müşterek meslek komiteleri toplantımızdan bu yana Oda olarak hem üyelerimizin sorunlarına çözüm bulup hem de kendimizi geliştirmeye devam ettik. Odamız binası dahil kampüsümüzde bulunan 3 binamızın çatısına güneş enerjisi panelleri döşedik. SATSO hatıra ormanı oluşturduk. Türkiye’nin elektrikli şarj istasyonu kuran ilk odası olduk. 1 tanesi şu anda yaklaşık 5 aydır devrede. Yerli ve milli otomobilimiz olan %100 elektrikli TOGG’u Odamıza kazandırdık. Hepimizin buradaki tek görevi, mesleki gelişim, sektörel konular ve meslektaşlarımızı temsil değildir. Aynı zamanda bu temsil ortamının tesisinden de sorumluyuz. Yani bu şehrin tüm konularından, çözüm bekleyen hususlarından iş dünyası temsilcileri olarak bizler de mesulüz. Bu şehrin kaldırım taşından, dalındaki meyveye kadar her şeyden sorumluyuz.” dedi.

Her iki Başkanın konuşmasının ardından SATSO Genel Sekreteri Şevket Kırıcı, Oda hizmetleri ve komitelerin 2023 yılında yaptıkları toplantı, aldıkları karar ve gerçekleştirdikleri çalışmalara yönelik bir bilgilendirme sunumu gerçekleştirdi.

Sunumun ardından meslek komitesi temsilcileri söz alarak kürsüden sektörlerine yönelik talep ve görüşlerini paylaştılar.

31. Meslek Komitesi (Bilişim ve Telekomünikasyon) Meclis Üyesi Necmettin Kırık; “Meslek lisesi okuyan öğrencilerin %60’ı bilişim okuyor ve bunların birçoğu MESEM stajyeri. 2. Sınıfta geliyorlar ve okul bitene kadar staj yapıyorlar. Ancak her sene 2. sınıftan stajyer geliyor ve işletmelerde birikiyor. Bizler de gencecik çocukları ziyan etmek istemiyoruz. Bir öğrenciyi bilişim bölümüne almadan önce bu sektöre hevesli veya yetenekli mi diye bakmak lazım.

Teknokentlerde yer bulamıyoruz. Başka illerde birçok bölgeye teknokent yapmışlar. Şehrimize de yenileri lazım.

Cep telefonunda İMEİ kaydı vergisini destekliyoruz çünkü adaletsizliği engelliyor. Ancak artık yurtiçinde satılan telefonlar için bir vergi indirimi olması gerekiyor. Çünkü telefon artık ekmek-su gibi bir ihtiyaçtır. Bugünlerde taksit sınırı yine gündemde ancak bu olursa sektörümüzü çok kötü etkiler.

Bizler maalesef il olarak en pahalı ve en yavaş interneti kullanıyoruz. Altyapının geliştirilmesi gerekiyor. Vize problemi var fuarlara katılmak isteyen meslek mensuplarımız vize problemi yaşıyor. Bu konuda da çözüm bekliyoruz” dedi.

20. Meslek Komitesi (Enerji ve Petrol Ürünleri) Meclis Üyesi Ali İhsan Bakım, “Akaryakıt fiyatları aşırı arttı vergiler de aynı şekilde. Artık bir aracın deposunun dolması 2-3 bin TL oluyor. Akaryakıt alışverişlerinde tüketicilerin eskiden %45’i kredi kartı tercih ederken bugün %85 kredi kartı işliyor. Bu durumda bankaların komisyon fiyatlarıyla ciddi sıkıntımız var. Üyelerimiz çok mağdur.” dedi.

21. Meslek Komitesi (Otomotiv ve Yedek Parça Ticareti) Meclis Üyesi Ahmet Öztürk Hacıeyüpoğlu, “GES yatırımı için yönetime teşekkür ediyorum. Nitelikli istihdam bulmak sektörümüz için çok problem oldu ve işletmelerimizin arasında çalışan transferi olmaya başladı. Çekirdekten eleman yetiştirmeye çabalıyoruz.

Ayrıca araç hasarları ve sonrasında sigorta tespiti konusunda problem yaşıyoruz. Ana sigorta şirketleri bizleri personeli gibi kullanmaya başladı. Evrak işleri, fotoğraf çekimi vs. hep bizler yapıyoruz ve fiyatları kendi belirliyorlar. Ciddi zaman ve mesai harcıyoruz.” dedi.

28. Meslek Komitesi (Danışmanlık ve Emlak Müşavirliği) Başkanı Mehmet Demir, “Taşınmaz malların satışı için gerekli yetki belgesi çok önemli ancak tapuda veya herhangi bir yerde sorgulaması yapılmıyor. Artık herkes dilediği gibi ilan veriyor, ticaret yapıyor. Tapularda yetki belgesi ile ilgili buton var ancak isteyen seçmeyebiliyor. Meslek yetki belgesi olmayan kimse tüm mesleklerden kişiler istediği gibi emlakçı, komisyoncu olabiliyor. Kontrol ve takibinin yapılması gerekiyor” dedi. Demir ayrıca Yetki Belgesi olanların iş yeri açmak için de uyması gereken zorunlulukları olduğu, ancak yetki belgesi olmayanların bu şartları sağlamadan çalıştığını, Bu konuda tüm meslek odalarına yazı yazılmasını, belediyelerin denetleme yapmasını talep ettiklerini dile getirdi.

Ayrıca ilimizde iki değerlendirme şirketi olduğu, ancak devlet bankalarından bu iki firmanın iş alamadığı, devlet bankalarının farklı özel şartlar talep ettiği, bu sebeple eşitlik sağlanmadığı, üyelerin mağdur olduğunu da belirterek “Sakarya’da birçok yetkili, tecrübeli işletmelerimiz var ancak şehir dışından çok hizmet ve mal alınabiliyor. Birbirimiz arasındaki ticaretimizde de şifremiz54 diyelim.” dedi.

25. Meslek Komitesi (Ağaç Sanayi ve Orman Ürünleri) Başkan Yardımcısı Halil Boğaçayır, “Orman işletmeden hammadde satın almak istediğimizde E-İhale sistemiyle satın alıyoruz. Ancak bu ihalelerde gösterilen ürünlerle işletmelerimize gelen ürünler aynı olmuyor. İşletmelerimiz ciddi zarar görüyor.

Nitelikli personel konusunda işletmelerimiz sıkıntı yaşıyor. Sektörümüze stajyer alma gibi bir şansımız yok. Bu konuda çalışma yapılmasını talep ediyoruz” dedi.

7. Meslek Komitesi (Isıtma, Soğutma ve Mekanik Tesisatçılar) Başkanı Salih Kılınçarslan, “Çantacı dediğimiz kayıt dışı ustalara ve tesisatçılara yönelik sıkıntı çekiyoruz. Maalesef taşeron sistemi işliyor sektörümüzde. Ayrıca yetkisiz özel servisler var. Kombi, beyaz eşya konusunda tüketici sıkıntı yaşıyor. Önemli parçalar sökülüyor arızalı takılıyor. Arama motorlarında yaygın bir reklam var yetkisiz servislerin engellenmesi gerekiyor. Tüketici de bu yönde bilinçli olmalı. Yetişmiş veya yetiştirilmek üzere genç iş arkadaşları bulamıyoruz. Bu sektöre yönelik mesleki bir atölye kazandırmalıyız ilimize, birçok ilde var.” dedi.  

16. Meslek Komitesi (Sigortacılık ve Finans) Başkanı Ünal Ünalan, “Araç servisleri ile sigorta şirketleri arasında yaşanan sıkıntıda bizler acente olarak aracıyız. Servislerimiz ve şirketler arasında diyaloğu sağlıklı kurmaya çalışıyoruz. Rayiç bedellerle sigorta ve kasko yapılıyor ancak enflasyon nedeniyle araçların fiyatı katlanıyor. Maliyetini bilmeden bir ürün satan başka bir sektör yok. Sigorta şirketleri maliyetlerini düşürmeye çalışıyor.

Şehrimizdeki üniversitelerimizde iki tane sigortacılık bölümü var. 3+1 ve 7+1 kapsamında stajyer alıyoruz. Her öğrencinin kendi şehrinde staj yapma hakkı olduğu için Sakaryalı stajyer çok fazla olmayınca bizde de bir ihtiyaç doğuyor.” Dedi.

İnternet sigortacılığına ve trafik sigortası uygulamalarına da değinen Ünalan “Bizler de dijital olarak dönüşüme ayak uydurmaya çalışıyoruz. İnternet üzerinden şahsi başvuruda bulunarak sigorta yaptıranlar çok daha dikkatli olmalılar.  Sigorta şirketleri trafik sigortası tanzim etmekten kaçınıyorlar. Bugün bir yönetmelik yayınlandı. Yönetmeliğe göre hiçbir sigorta şirketinin tanzim etmediği sigortalar havuza düşecek ve SDDK tarafından belirlenen fiyatta seçilen şirkete yaptırılacak. Sigorta sektörü ülkemizde 100 milyar TL’yi aşan bir katkı veriyor. Maraş depreminden sonra ev sahiplerine 100 milyar TL ödendi. Bunun 30 milyarı DASK, Kalan 70 milyar TL’si ise özel sigorta şirketleri tarafından ödendi. Sigorta şirketleri ekonomi için önemli bir konumdadır.” dedi.

4. Meslek Komitesi (Tarım ve Hayvancılık Meslek Grubu) Meclis Üyesi Ahmet Bayrak, “Tavukçuluk işletmelerine önceden devlet kömür işletmeleri tarafından tahsis fındık ve toz kömür tahsisi vardı. Fındık kömürü geçen yıl hiç verilmedi, toz ise 1/3 oranında verildi. Sektörün maliyetlerini ciddi şekilde artırdı.

Yetişmiş eleman sıkıntısı var. 5-6 seneye tarla sürecek, kümeslerde çalışacak adam bulmak çok zor olacak. Maalesef bir gerçek var; eğer Afganistan, Suriye vb. diğer yabancı kökenli insanlar olmazsa tarım ve hayvancılık sektörü ciddi şekilde çöker. Maalesef Türkler olarak bu sektörde çalışmıyoruz. Köylerde yerli eleman çalıştırmak istiyoruz ancak yok gelmiyor. Nitelikli istihdama önem vermek gerekiyor. Gıda olmadan yaşayamayız buna önem vermeliyiz. Mısır eken çiftçi kan ağlıyor. Bu çok önemli. Üretmezsek tükeneceğiz. Artık 1 litre süt 1 litre kola etmiyor. İşletmelerimize 500 bin adet ithal hayvan girdi. Karkas maliyeti kesim maliyetini bile karşılamıyor. Bunu beslemek, kesime uygun hale getirmek de ciddi maliyet ve et fiyatları çok daha artacaktır.” dedi.

27. Meslek Komitesi (Unlu Mamuller – Et ve Süt Ürünleri) Başkanı Caner Betir, “Unlu mamullerin fiyatları girdi ve enerji maliyetleri sebebiyle artıyor. Bizim sektörümüzde de kalifiye eleman sıkıntısı yaşanıyor, eleman bulmak çok zor. Merdiven altı üretimlerden dolayı da haksız bir rekabet ortamı oluştu, ciddi bir mağduriyet var.” dedi.  

34. Meslek Komitesi (Müteahhitlik Faaliyetleri) Başkanı Ahmet Haldızoğlu, “Birçok ilçemizde imar planları açıklanıyor ancak imar planlarını tamamlayan yol-su-elektrik-doğalgaz gibi alt ve üst yapı yatırımları maalesef yavaş ilerleme gösteriyor. Bu ilçelerimizden Ferizli, Hendek, Sapanca, Adapazarı ve Serdivan’ın bir bölümünü örnek gösterebiliriz

Sapanca ilçemizde turizm sektörünün kısa sürede hızlı bir şekilde gelişimi ve inşa sürecinde bu altyapı sıkıntıları baş gösterdi ve özellikle de atık su sorunu henüz çözülemedi. Bunun yanında toprak kayması riski de ciddi bir tehdit. İmar planları ciddi şekilde gözden geçirilmelidir. Araziler kolayca imara açılıyor. İmara açılan yerlerde yol yok, elektrik yok, su yok. İnşaat başlarken belediyenin inceleme süreci artık 45-60 gün sürüyor. Burada tabii ki bungalov veya villa gibi yapılar yapan arkadaşlar değil kurumların hizmet eksikliğini paylaşıyoruz. Yatırım yapan tüm işletme sahipleri üzerine düşen vergileri ve ruhsat harçlarını eksiksiz ödüyor, kurallara uyuyorlar.

Yapı denetim firmaları sürekli zarar ettiğini söylüyor. Yapı denetim firmaları incelenmeli. Depremden sonra zemin iyileştirme zorunluluğu çıktı. Ancak maalesef denetim yok. Fore kazık demirsiz bile yapılıyor ve bunu denetleyen yok.” dedi.

10. Meslek Komitesi (Elektrik – Elektronik ve Elektromekanik Grubu) Başkanı Kadir Beyenal, “SAMİB de görev alıyoruz. Nitelikli personel ile alakalı bir proje geliştirdik. Mesleki alanlara ilgi ve saygıyı artırmaya yönelik çalıştık. Herkes nitelikli istihdamdan dertli ancak çözümü de kimse söylemiyor. Bizler en önce nitelikli personel yerine mesai arkadaşı diyerek çıktık yola. Bu ülkede nitelikli personel sorunu şehirlerde kalmamalı ve ulusal bir sorun olmalı. Dizilerde toz pembe hayat yerine ustalık, iş-güç işlenmeli, sanayinin güzel gözükmesi sağlanmalıdır. Kamu spotu haline getirmemiz gerekiyor. İşletmelerimiz ellerinde yeterli işgücü olmaması sebebiyle büyük projeleri hayata geçiremiyor, ihalelere girmekten çekiniyor. SAMİB ile ilkokul ve ortaokul öğrencilerine bu mesleği sevdirecek faaliyetler üzerine çalışıyoruz. Yenilenebilir enerji yatırımları için krediye ulaşmada sıkıntılar var. Elektrikli araçlara her geçen gün ilgi artıyor büyük bir değişim yaşıyoruz. Ancak şehrimiz buna hiç hazır değil. Ciddi bir çalışma yapılması gerekiyor. Elektrikli araç şarj istasyonlarında sıralar oluşacak.” dedi.

17. Meslek Komitesi (Kooperatifler, Enerji Altyapı ve Hafriyatçılar) Başkanı Cevdet Koç, “17. Meslek Komitesi (Kooperatifler, Enerji Altyapı ve Hafriyatçılar) Başkanı Cevdet Koç, “Yapı denetim firmaları ve labaratuvarlarının hizmetleri sonucu sundukları makbuz ile alınan ücret arasında fark var. Tarife ücretleri yetersiz ise bu tarifeler yeniden ilgili bakanlık tarafından düzenlenmelidir. Açıktan talep edilen ücretler rahatsızlık vermektedir

Yapı denetim laboratuvarları toplam 7 8 adet olmasına rağmen 3 tanesinin faal olarak çalışması 17 18 güne beton randevuları anlamına geliyor. Yapı denetim atama ile firmalara geliyor laboratuvarlar da atama ile gelebilir. İnşaat sektörü yapı sektörüyle eş zamanlı çalışmalıdır. Çok sıkıntı çeken var. Mesleki eğitim ile ilgili de; fatih MTAL’de bir bölüm açmıştık. Öğrencilerden ziyade ailelerin ikna edilmesi ve bilgilendirilmesi gerekiyor. Biz komite olarak bir yatırım yaptık, burs verdik ancak karşılık bulamadık. Tercih edilmedik.

Yerel seçimler yaklaşıyor. İş insanları olarak bu şehrin dertlerine talip olan insanlar olarak seçimlerde inisiyatif almalıyız. Aday olacak arkadaşlar iş dünyası ile ilgili projelerini paylaşsın. Şehirlerin planlamasını ve geleceğe dair karar veren Değerli Meclis üyeleri listeleri oluşturulurken mesleki vasıflar dikkate alınmalıdır. Geçmişte seçimlerde görev alan biri olarak söylüyorum, komisyonlar oluşturulurken meclis üye adayları arasında mimar, şehri plancısı vb. ihtisas alanda yetişmiş kişiler olmalıdır diye düşünüyoruz. Sorunları çeken biz iş dünyası temsilcileri ve vatandaşlarız.” dedi.

18. Meslek Komitesi (Mühendislik ve Mimarlık Hizmetleri) Başkanı İlker Ergül, “Yapı denetimler komitemizin üyesidir. Sorunlar her iki taraftan da iletildi. Yapı denetimlerin de kendilerine göre sıkıntıları var. Bakanlığın verdiği rakam belli metrekarenin altında maliyeti karşılamıyor. Bunu ilettiklerini belirttiler. Tarife dışı zarar ettikleri rakamı talep etmek zorunda olduklarını belirtiyorlar. Sistem revize edilmeli. Her iki taraf da mağdur.

Bungalovlar tüm Sakarya’nın derdi olmalıdır. Belediyelerin en büyük gelirlerinden birisi inşaat ruhsat bedelleridir. Ruhsat verirken mimar, inşaat-elektrik-harita-jeoloji mühendisi olması lazım ancak bazı belediyeler bünyesinde sadece inşaat mühendisi olabiliyor, her şeyi inceleyemiyor. Teknik kadroda maalesef yeterli istihdam yok.

Kaçak yapıyla mücadele belediyelerle çok verimli ilerlemiyor. Belediyelerin mantığı şikayet gelmesi ile hareket geçmektir. Şikayet dilekçesi geri çekilirse işlem de duruyor. Kaçakla mücadelede bu yetkinin belediyelerden alınarak valiliğe devredilmesi gerekiyor. Çünkü seçimle gelen bir başkanın kendi seçmeninin ya da Mahallesi’ndeki birisinin kaçak yapılan yapıyı yıkması pratikte mümkün olmadığı tüm Türkiye’deki uygulamalarda net bir şekilde ortaya çıkmıştır. Bu ilişkinin ve bu görevin belediyelerin üzerinden alınmasının Türkiye’de şehircilik açısından çok faydalı olacağını düşünüyorum.

SBB 2 senedir riskli binalara envanter çalışması yapıyor. Bu çalışma raflara kalksın istemiyoruz. 2 senedir emek verilen çalışmanın sonucu açıklanmalıdır.

5. Meslek Komitesi (Yiyecek, İçecek ve Konaklama Hizmetleri) Meclis Üyesi İffet Hacıeyüpoğlu, “Gıda enflasyonu sektörümüzü zorluyor. Kamu ihalesi veya uzun süreli anlaşma yapan yemek sanayicilerini ciddi anlamda etkiliyor. Et çok kısa sürede 3 katına çıkıyor ancak TÜİK’in açıkladığı ÜFE-TÜFE oranına göre zam yapabiliyoruz.

Eskiden gittiğimiz mekanlarda tanıdık çalışanlar, yüzler görürdük ve onlardan işletme kültürünü alırdık. Şimdi onlar yok sürekli bir sirkülasyon ve nitelikli eleman problemi her sektörde yaşanıyor. KDV oranları da bizim için bir sorun. Kayıt dışı ve merdiven altı üreticiler de sektörümüzü olumsuz etkiliyor.” dedi.

22. Meslek Komitesi (Otomotiv ve Yan Sanayi) Başkanı Mustafa Murat Keskin, “Finansmana ulaşmak çok zor ve müşterilerimiz sipariş veremiyor, siparişlerini iptal ediyorlar. Sektörümüz ciddi finansman sıkıntısı içinde. Üretim kapasitelerimizi bu sebeplerden dolayı düşürüyoruz. Süreç iyiye gitmiyor.” dedi. 

29. Meslek Komitesi (Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri) Başkan Yardımcısı Özkan Yasin Güler, “Enflasyona yeniliyoruz. Eğitim sektörü olarak 1.5 yıl önceden fiyatlamaya gitmek durumundayız. Ama enflasyonist ortamda bu bizleri sıkıntıya düşürüyor. Geliri de gideri de dengeleyemiyoruz. Bir bütçe oluşturamıyoruz.” dedi.