BRICS, “Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi”ne yöneliyor

Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika liderleri yeni bir BRICS zirvesinde dolarizasyona karşı yerel para birimlerine kaynak yaratma ve genişleme gündemiyle bir araya geliyor. 40′ aşkın ülke BRICS’e katılmakla ilgilendiklerini dile getirdi.

Gelişmekte olan başlıca ülkelerin oluşturduğu BRICS grubu, 15. devlet ve hükümet başkanları zirvesini 22-24 Ağustos günlerinde Johannesburg’da gerçekleştirecek.

Zirveye, Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin katılması bekleniyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Ukrayna’da savaş suçları işlediği iddiasıyla çıkardığı tutuklama emri nedeniyle törene şahsen katılmayacak. Zirveye sanal ortamda katılacak olan Putin, Johannesburg’da Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov tarafından temsil edilecek.

BRICS

Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in’in baş harflerinden oluşan BRIC’e Güney Afrika’nın S’sinin (South Africa) eklenmesiyle beş ülkeli topluluğun kısa adı BRICS 2001’de Goldman Sachs ekonomisti Jim O’Neill tarafından, 2050 yılına kadar topluca küresel ekonomiye hakim olacakları düşünülen hızlı büyümekte olan ekonomileri tanımlayacak bir adlandırma olarak konulmuştu. 

BRICS, 39 milyon 746 bin 220 km2 toplam alana ve tahminen  3.21 milyar toplam nüfusa veya dünya kara yüzeyinin yaklaşık yüzde 26.7’sine ve küresel nüfusun yüzde 41.5’ine sahip. Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin, nüfus, yüzölçümü ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) bakımından dünyanın en büyük on ülkesi arasında ve son üç ülke genel olarak süper güç ya da gelişmekte olan süper güç olarak kabul ediliyor.

Beş devletin tümünün, 28,06 trilyon ABD Doları tutan  toplam nominal GSYİH’s brüt dünya hasılasının yaklaşık yüzde 26,6’sını oluşturuyor ve G20 ülkeleri arasında yer alıyor.

Konu başlıkları

Reuters’in haberine göre, müzakerelere ilişikin fazla ayrıntı olmamakla birlikte bazı konu başlıkları şunlar olacak:  

▶ Liderler, kabul kriterleri de dahil, blokun yeni üyelerle genişlemesi konusunda bölünmüş durumdalar.

▶ Güney Afrika’ya göre Suudi Arabistan, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Arjantin, Endonezya, Mısır ve Etiyopya dahil 40’tan fazla ülke BRICS’e katılmakla ilgilendiğini ifade etti.

▶ Amerika Birleşik Devletleri ile ticaret ve jeopolitik konularda mücadele ederken etkisini artırmaya çalışan Çin, BRICS’in genişlemesini desteklerken, Brezilya kuşkuyla yaklaşıyor. 

▶ Ukrayna savaşı nedeniyle uğradığı diplomatik tecridi aşmayı uman Rusya, tıpkı Güney Afrika gibi BRICS’e yeni üyeler katmaya istekli. Hindistan kararsız görünüyor. 

BRICS Bankası 

Grubun ayrıca, Yeni Kalkınma Bankası (NDB) veya BRICS bankası denilen yapı içinde yerel para birimlerinde kaynak yaratma ve kredi teminini nasıl artıracağını tartışması bekleniyor. Güney Afrika Maliye Bakanı Enoch Godongwana, yerel para birimi kullanımının döviz dalgalanmalarının etkisinin azaltılmasına yardımcı olacağını söyledi.

Dolar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden ve Federal Rezerv’in 2022’nin başlarında enflasyonla mücadele için faiz oranlarını artırmaya başlamasından bu yana gelişmekte olan piyasaların para birimleri karşısında değer kazandıkça bu ülkelerin boçlarını dolarla ödemelerini daha da maliyetli hale getirdi.

Güney Afrika’nın BRICS’teki üst düzey  diplomatı, 2015’te kurulan NDB’nin hala alternatif para birimlerinin potansiyel kullanımına bakarken, zirvede ortak BRICS para biriminden söz edilmeyeceğini söyledi.

Genişlemeye devam eden NDB için de zirve daha fazla üye ülkeyi çekmek açısından önemli bir platform haline gelebilir. Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır, 2021’den bu yana bankaya katılmış durumdalar. Uruguay, katılma sürecinin bir parçasıyken, Cezayir, Honduras, Zimbabwe ve Suudi Arabistan da ilgilendiklerini ifade ediyorlar. 

Ekonomik işbirliği

Liderler muhtemelen farklı ekonomiler arasındaki ekonomik bağları nasıl geliştirebileceklerini de tartışacaklar.

Enerji işbirliği ve altyapı geliştirmeden dijital ekonomiye ve iş piyasasına kadar uzanan sektörlerdeki ticaret ve yatırım fırsatları hakkında bir dizi tartışmaya girmeleri bekleniyor.

“BRICS dostları”

Zirvenin son gününde diğer ülke liderleriyle yapılacak görüşmelere ağırlık verilmesi bekleniyor. Güney Afrika Dışişleri Bakanı Naledi Pandor, zirveye katılım davetlerinin Afrika, Latin Amerika, Asya ve Karayipler’deki 67 lideri kapsadığını söyledi.

Fransa, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un zirveye katılmasıyla ilgilendiğini belirtmişti ancak Rusya, işgaline karşı Ukrayna’ya destek veren  Fransa’nın katılımına karşı çıktığından Macron davet edilmedi.

Pandor, BRICS ile Afrika ülkeleri arasındaki zirvede “BRICS ve Afrika” temasıyla bağdaştırılacak ilişkilere özel önem verileceğini belirterek, BRICS ortaklarının Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi’nden yararlanma fırsatlarını keşfetmeye istekli olduğunu da sözlerine ekledi.