DEPREM NEDENİYLE YAPILAN BAĞIŞLAR

6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen ve 10 ili önemli ölçüde etkileyen deprem felaketleri nedeniyle yapılacak bağış ve yardımların gelir/kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde dikkate alınmasına ve deprem nedeniyle yapılacak bedelsiz mal teslimlerinin katma değer vergisi uygulamasına ilişkin konular gündeme geldi.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde bazı bağış ve yardımların, belli sınırlamalar ve şartlar çerçevesinde kurum kazancından indirilmesi öngörülmüştür.

06.02.2023 tarihinde yaşadığımız ve önemli bir bölgeyi etkileyen deprem felaketi nedeniyle yapılan bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirimi ve aynı çerçevede yapılan mal teslimlerinin katma değer vergisi karşısındaki durumu aşağıda özetlenmiştir.

1. Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Yapılan Bağışlar

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1-e bendinde, Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamının, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebileceği hükme bağlanmıştır.

Benzer bir düzenleme Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendinde gelir vergisi mükellefleri için yer almaktadır.

03.02.2021 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 02.02.2021 tarih ve 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla, ülkemizde meydana gelebilecek depremler sırasında zarar gören afetzedeler için, gerek görülmesi halinde, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının koordinasyonunda insani yardım kampanyası başlatılması öngörülmüştür.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, 06.02.2023 tarihinde deprem felaketinden zarar gören afetzedeler için yardım kampanyası başlatmış, yapılacak yardımlar için banka bilgilerini ilan etmiştir.

Cumhurbaşkanı Kararı çerçevesinde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından başlatılan ve koordine edilen kampanya çerçevesinde Başkanlıkça ilan edilecek banka hesaplarına bağış olarak yatırılan tutarların tamamı, yukarıda belirtilen hüküm çerçevesinde kurum kazancından indirilebilecektir.

İndirilebilecek bağış tutarı, bağışın yapıldığı yılın kurum kazancıyla sınırlıdır. Bağışın yapıldığı hesap döneminde indirilemeyen tutarın sonraki dönemlere devredilmesi mümkün bulunmamaktadır

Kampanya kapsamında yapılan bağışın buna ilişkin banka dekontuyla belgelendirilmesi gerekmektedir. Dekonta, yatırılan paranın Cumhurbaşkanınca görevlendirilen Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından başlatılan kampanyaya yapılan bağış olduğuna ilişkin bir açıklamanın yazdırılmasında yarar vardır.

2. Kızılay’a Yapılan Bağışlar

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1-f bendinde, iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış veya yardımların tamamının, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebileceği hükme bağlanmıştır.

Benzer bir düzenleme Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin birinci fıkrasının (11) numaralı bendinde gelir vergisi mükellefleri için yer almaktadır.

Kızılay’a yapılacak nakdi bağışların tamamı kurum kazancından veya beyan edilen gelirden indirilirken, aynî bağış ve yardımlar, kurum kazancının veya beyan edilen gelirin %5’i ile sınırlı olarak matrahtan indirilebilmekte olup bu kapsamda yapılan teslimler katma değer vergisinden de müstesnadır.

3. Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Diğer Bazı Kurum ve Kuruluşlara Yapılan Bağışlar

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin 1-c bendi hükmü çerçevesinde, genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, Cumhurbaşkanı tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan derneklere makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmı, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilmektedir.

Benzer bir düzenleme Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde gelir vergisi mükellefleri için yer almaktadır.

Matrahtan indirilmesi için bağış ve yardımın;

• Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılması,
• Makbuz karşılığı olması,
• Karşılıksız yapılması,
• Sadece ilgili dönem kazancından indirilmesi • Beyannamede ayrıca gösterilmesi

gerekir.

Gelir / Kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecek bu kapsamdaki bağış ve yardımların tutarı, o yıla ait kurum kazancının veya beyan edilen gelirin %5’i ile sınırlıdır.

Öte yandan, yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara yapılan bedelsiz teslimler Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/2-b maddesine göre katma değer vergisinden de müstesnadır.

4. Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Bağışlar

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40 ve 89. maddelerinde, Katma Değer Vergisi Kanununun ise 17. maddesinde yapılan düzenlemelerle Hazine ve Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde gıda bankacılığı kapsamında bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılması ve bu teslimlerin katma değer vergisinden istisna edilmesine yönelik düzenlemelere yer verilmiştir.

Yapılan düzenlemelere göre, bu çerçevede yapılacak bağışların gelir/kurumlar vergisi matrahının belirlenmesinde dikkate alınabilmesi için, bağışın;

a) Tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı yapabilmesine ilişkin hükümler bulunan dernek veya vakfa yapılmış olması ve

b) Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması, gerekmektedir.

Düzenlemeye göre ayrıca;

• Bağışlanan mallar için dernek veya vakıf adına fatura düzenlenmesi,
• Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedelinin (yüklenilen katma değer vergisi hariç) yazılması,
• Faturada “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” ibaresine yer verilmesi,
• Dernek veya vakıftan, kendi mevzuatlarının öngördüğü belgelerin bir örneğinin alınması,

gerekmektedir

Öte yandan, gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/2-b maddesine göre katma değer vergisinden de müstesnadır.

5. Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi

Yukarıda Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan kampanyalar çerçevesinde yapılacak bağışların belgelendirilmesi ilgili bölümde açıklanmıştır. Özelliği nedeniyle, gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışların belgelendirilmesine ilişkin açıklamalara da yukarıda ilgili bölümde yer verilmiştir. Bu iki bağış şekli dışındaki bağış ve yardımların belgelendirilmesiyle ilgili de şunlar söylenebilir.

Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir.

Ayni bağış ve yardımın, ticari işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, işletmeden çekip bağışlanan değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması yeterlidir.

Ayni değerlerin, dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda ise bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin olarak düzenlenmiş olan faturaların arka yüzünde yukarıda belirtilen açıklamalar dahilinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yetkililerinin imzası bulunacaktır.

Nakdi bağışların indirilebilmesi, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi şartıyla mümkündür.

6. Bağış ve Yardımlarla İlgili Diğer Konular

• 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde, kurum kazancının belli bir yüzdesiyle sınırlı olan bağışlarda hesaplamaya esas olacak kurum kazancının [Ticari Bilanço Karı – (İştirak Kazançları + Geçmiş Yıl Zararları)] formülüyle hesaplanması gerektiği belirtilmiştir. Bu tutara varsa kanunen kabul edilmeyen gider tutarının eklenip eklenmemesi tartışmaya açıktır. Bizce eklenmesi gerekmekte olup, konunun değerlendirilmesi önerilmektedir.
• Kazancın belli bir oranıyla sınırlandırılmayan bağış ve yardımların indiriminde de bir sınır bulunmakta olup, bu sınır bağış ve yardımın yapıldığı yılın kurum kazancıdır. Bu tutarı geçen bağış ve yardımlar sonraki yıllara devretmez.
• Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ile kamuya yararlı derneklere yapılan bağışlar, kurum kazancının %5’i ile sınırlı olarak kurum kazancından indirilebilmektedir. Bu statülere sahip olmayan vakıf ve derneklere yapılan bağışlar ise kurum kazancından indirilememektedir. Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıfların listesine www.gib.gov.tr, kamuya yararlı derneklerin listesine ise www.siviltoplum.gov.tr internet adreslerinden ulaşılabilir.