Süt ve Süt Ürünlerine Erişim Azalıyor

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu, Dünya Süt Günü vesilesiyle yaptığı basın açıklamasında, süt ve süt ürünlerine erişinin azaldığını belirtti. Gıda mühendislerinin basın açıklaması şöyle:

Dünya Süt Günü, her yıl 1 Haziran’da süt ve süt ürünlerinin küresel gıda olarak hayati rolünün kutlandığı uluslararası bir gündür. İklim krizine karşı eylemleri hızlandırmak ve süt üreticilerinin gezegenimiz üzerindeki çevresel etkilerini azaltmak için Dünya Süt Günü bu yıl Süt Ürünlerinde Hedef Sıfır temasıyla kutlanmaktadır. Bu kapsamda süt üreticileri önümüzdeki 30 yıl boyunca süt ve süt ürünlerinin neden olduğu emisyonları azaltmak için eylemlerde bulunacak.

Dünya genelinde 2019 yılında kişi başı süt tüketimi %1,2 artarak 114,7 kilograma, dünya genelinde süt üretimi 881 milyon tona ulaşmıştır. İnek sütü 714 milyon tonla küresel süt tüketiminin %81’ini karşılamaktadır. Asya Kıtası küresel süt üretiminin %32’sini karşılayarak üretime liderlik etmektedir.

Süt yemi proteini yüksek bir yemdir. Ülkemizde süt yeminin fiyatı Aralık 2020’de 2150 TL/ton iken Aralık 2021’de 4135 TL/ton ve Nisan 2022’de 6000 TL/ton’a yükselmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hayvancılık desteği 2020 yılında 7,8 Milyar Lira iken 2021 yılında 7,3 Milyar TL ’sına gerilemiş, 2022 yılında 7,6 Milyar TL ‘sına çıkarılmış fakat 2020 yılının desteğini geçememiştir. Bunun yanında çiğ süt alış fiyatı 2021 yılında 2,8 TL iken 2022 yılında 7,5 TL ‘sına yükseltilmiştir. Bu destek ve alım fiyatlarıyla enflasyon karşısında ezilen besicilerin de zararlarını telafi etmek için hayvanlarını kesime gönderdiği gözlenmektedir. Bunların haricinde son 22 yılda kırsal nüfus 23,7 milyondan 5,7 milyona gerileyerek üreten insanlardan tüketen insanlara dönüştü.

Türkiye’de içme sütü üretimi Mart 2021’de 418,881 ton iken Mart 2022’de -%10,09 azalışla 376,597’ye, inek peyniri üretimi Mart 2021’de 186,649 ton iken Mart 2022’de -%6,02 azalışla 175,405 tona gerilemiştir. Çiğ süt üretimindeki verimlilik 0,72 seviyesine düşmüş, süt ve süt ürünlerindeki kalite de azalmıştır. Artan lojistik, üretim vb. maliyetlerle birlikte süt ve süt ürünlerinin fiyatları da diğer gıda ürünleri gibi olağan dışı artmış, çoğu insan temel bir gıda olan süte dahi erişemez hale gelmiştir.

Çiğ sütlerin ve özellikle sosyal medyada doğal algısıyla satılan süt ürünlerinin kayıt dışı üretimi ve satışı Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından önlenememektedir. Bu şekilde satılan süt ve süt ürünlerinin akredite analiz raporlarının bulunmaması, üretim sahasının ve üreticinin hijyen kriterlerine sahip olmaması gibi nedenlerden dolayı halk sağlığı ciddi zarar görmektedir. Bakanlık bu alandaki çalışmalarını arttırmalı, tüketiciyi bilinçlendirmeli, bu tarz üretim ve satış yapan işletmeleri tespit edip gereken işlemleri başlatmalıdır.

Tarım ve Orman Bakanlığı bütün paydaşları dikkate almalı ve gerekli yasal düzenlemeleri ortak akılla sağlamalıdır. Yerel üreticilerin, küçük gıda topluluklarının ve inisiyatiflerinin önündeki engeller kaldırılmalıdır. Yerel üreticilere verilen destekler artırılmalı, gıda güvenliğine ve halk sağlığına uygun üretimler gerçekleştirecek destekler ilave edilmeli ve yerel üreticilik özendirilmelidir.