Rusya, düşman devletlerden gaz ödemelerini ruble bazında isteyecek…

ENVER ERKAN, TERA YATIRIM BAŞEKONOMİSTİ >> Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Interfax’a göre, Rusya’nın “düşmanca” olarak nitelendirdiği ülkelerden Rus gazı için ruble olarak ödeme yapmasını talep edecek. Buna göre; Merkez bankasına, hükümete Rus gazı için ruble ödeme planını bir hafta içinde belirleme emri verilirken, Rusya, sözleşmeli miktarları tedarik etmeye devam edecek, sadece ödeme para birimini değiştirecek. Rusya’nın dost olmayan ülkeler listesine ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği ülkeleri dahildir.

Rusya’nın ödemeleri ruble cinsinden istemesi, aynı zamanda mecburi kaldığı “rubleizasyon” ile alakalı bir durum ki; Merkez bankası döviz varlıklarına erişemeyen ve elindeki altını da yabancı alıcılara yaptırımlardan dolayı satamayan bir ülke olarak döviz yaratma konusunda hareket alanı yok. Buna ek olarak, krizin başladığı ve yaptırımlar kaynaklı finansal oynaklıkların yoğun olduğu dönemde Rusya belli oranda sermaye kontrolleri de getirmişti (ihracatçı firmaların %80 oranında rubleye dönme zorunluluğu, Rusya dışındaki hesaplara döviz yatırma yasağı gibi). Rusya eğer ödemeleri ruble olarak talep edecekse, AB’nin elinde ruble alma şartı gibi bir dayatmayı da teknik olarak yapmış oluyor. SWIFT yasağı transferleri zorlaştırmış durumda ve direkt enerji piyasasını konu alır ve Rus bankalarına enerji ödemelerini bloke ederse iş boyut değiştirecektir.

Normal şartlarda petrol arttıkça Rusya’nın gelirleri artıyor ve rezerv birikimine olanak veriyordu. Rusya Merkez Bankası Başkanı Nabiullina’nın 2014 sonrası rezerv yönetiminde 600 milyar dolar üzerine olan birikimi sağlayan olgu da 2015-2020 arasındaki petrol toparlanmasıydı. Sonrasında Covid ile talep şoku geldi ve fiyatlar bir daha dip yaptı. Pandemiden sonra ise toparlanan piyasa ve sıkışan arz fiyatları önce normalize etti, sonra yükseltti, şimdi ise savaş ve ambargolar nedeniyle fiyatlar yüksek seviyelerde. Ruble ise artık oynak bir kur haline gelmiş durumda ve yaptırımlar nedeniyle konvertibl bir kur olmaktan da çıktı. Ruble bazında enerji ödemeleri, petroruble olgusuna vesile olur mu bilinmez. Ancak bu piyasadaki dolar ağırlığını azaltacak, çok yeni bir başka adım atılmıştı: Suudi Arabistan’ın Çin’e yuan bazlı petrol satması..

İş Gazprom’un sağladığı doğalgazdan açılmışken, petrol ve gaz bağımlılığı konusunda ABD’nin Avrupa’ya bazı çözümler sunması beklenen toplantıdan muhtemelen Cuma’ya kadar bazı kararlar çıkacak. Bazı haberlere göre, Biden yönetimi ve Avrupa Birliği, Avrupa’nın Rus enerji kaynaklarına bağımlılığını azaltmayı amaçlayan bir anlaşmaya yakın. Planın Avrupa’ya Amerikan doğalgazı, LNG ve hidrojen tedarikini artırmayı amaçladığı sanılıyor. Ancak teknik olarak ABD’nin AB’ye belirli miktarlarda gaz tedarikini garanti etmesi konusu karmaşık, aynı zamanda limanda bekletme ve nakliye maliyetleri de anlaşmanın fiyatlandırma aşamasını önemli hale getiriyor. Talebin hafiflemesi fiyatı soğutmayacaktır, çünkü Avrupa’nın ihtiyacı olan doğalgaz daha çok son kullanım ile alakalı değil, sanayi üretimi ile alakalı. Tüm bu şartlar altında, Rus petrolünün ve gazının ithalatının yasaklanması durumunda oluşacak açığın telafi edilmesi konusu kritik. Realize olmuş bir arz açığı, fiyatları yükseltecektir.