Para Politikasında Yeteri Kadar Sıkılık Olgusu

ENVER ERKAN, TERA YATIRIM BAŞEKONOMİSTİ >> Fed’in ilk faiz kararının ardından… Fed faiz oranlarını artırdı ve yıl sonuna kadar altı artış daha planladı. Çeyrek puanlık faiz artırımı bekleniyordu ve mütevazı kabul edildi, ancak Fed, 40 yılın en yüksek enflasyonunu dizginlemeye yardımcı olmak için bu yıl beklenen faiz artırımlarının sayısını da artırdı. Yani Fed, daha fazla faiz artışının sinyalini veriyor ve enflasyonun yılın geri kalanında yüksek kalacağı konusunda uyarıda bulunuyor. Ayrıca FOMC, 2024 yılına kadar korunmasını beklediği %3,5’lik bir işsizlik oranına daha da sıkılaşma bekliyor.

Medyan ücret artışları, 3 aylık hareketli ortalama… Kaynak: Atlanta Fed

Enflasyon eleştirisi… Fed, geçtiğimiz yıl enflasyonu hafife aldığı eleştirisiyle karşı karşıya kaldı ve şimdi daha fazla belirsizlik pusuda bekliyor. Ukrayna’daki savaş nedeniyle enerji fiyatları yükseliyor ve koronavirüs dalgalanmaları Çin’in büyük üretim merkezlerini kapatıyor. Söz konusu olgular fiyatları yükselten küresel tedarik zinciri karmaşasını daha da kötüleştiriyor.

Enflasyonun normal seviyelere yaklaşmadan önce düşmesi için uzun bir yol var, ancak Fed’in resesyona neden olabilecek çok sert veya ani müdahalelerden kaçınması gerekiyor. Fed’in yeni projeksiyonlarına göre, Fed, faiz artırımlarını da hesaba katarak enflasyonun yılsonunda %4,3’e ulaşarak yüksek kalmasını bekliyor. Powell, enflasyonun bu yılın ortasına kadar yüksek kalmasını, ardından düşmesini ve ardından gelecek yıl daha keskin bir düşüş beklediğini söyledi. Ancak bu tahmin, Rusya’nın işgaline, Çin’deki koronavirüs karantinalarına ve ABD ekonomisinin yurtdışından gelen şokları nasıl absorbe ettiğine bağlı.

Mart FOMC SEP enflasyon tahminleri ve önceki tahminlerle kıyaslama.. Çarşamba günkü toplantıda, 2022 sonu için enflasyon tahmini %4,3 oldu. Kaynak: Federal Reserve, Summary of Economic Projections

Faiz artırımının ekonomik etkileri… Faiz oranlarını yükseltmenin ekonomi üzerinde soğutma etkisi vardır, çünkü ipotek ve otomobil kredilerinden ticari yatırımlara kadar geniş bir yelpazedeki kredilerle ilişkili maliyetleri artırır. Fed’in enflasyona karşı faiz artırmasının çok geç kalmış olduğuna, yetersiz kalan oranların da stagflasyon ve durgunluğa yol açacağına dair eleştiriler var. Elbette para politikası, enerji şoku gibi ekonomideki kısa vadeli darbelere yanıt vermeyi amaçlamaz. Ancak bu tür şoklar, özellikle daha uzun sürdükçe ekonomi üzerinde baskı oluşturma potansiyeline sahip ve Fed’i gelecek faiz artırımlarında daha agresif hamleler düşünmeye zorluyor.

Merkez bankası ekonomide yumuşak bir iniş gerçekleştirmek istiyor. Getiri eğrisindeki durum ise resesyon korkularını ortaya serdi, çünkü kısa vadeli faizler uzun vadeli faizlere bir hayli yaklaşmış durumda. Normal getiri eğrisinde kısa vadeli faiz oranları uzun vadeli faiz oranlarından daha küçüktür ve eğrinin eğimi yukarı doğrudur. Akademik çalışmalar, tahvil yatırımcılarının uzun vadeli görüşlerini yansıtan on yıllık Hazine tahvilinin getirisi ile hedeflenen federal fon oranının yakın bir ikamesi olan üç aylık Hazine bonosu faizi arasındaki farkı sıklıkla kullanmıştır. Öte yandan, yorumcular ve politika yapıcılar on ve iki yıllık getiriler arasındaki farkı da yoğun şekilde kullanırlar. Tahvil faizlerindeki eğilim para politikası görüşlerinden etkilenir. Chicago Fed’de yayınlanan bir çalışmaya göre; Eğer uzun vadeli faizler, kısa vadelilerin altına geçerse bu aynı zamanda FOMC tarafından mevcut oranları gelecekteki oranlara göre yukarı çekecek olan agresif para politikası sıkılaştırmasının, ekonomik aktivitede gelecekteki bir düşüş olasılığını artıracağı beklentisini de yansıtabiliyor. Dolayısıyla, getiri eğrisindeki bu tür hareketler, daha yüksek bir gelecekteki durgunluk olasılığı ile ilişkilendirilecektir.

Sonuç? Fed, sıkı işgücü piyasasına güveniyor ve ekonominin pandemiden getirdiği momentumun yeterince güçlü olduğuna inanıyor. Fed yetkililerinin ekonomik destekleri geri çekme konusunda kendilerini rahat hissetmelerinin ana nedeni de budur. Ancak Rusya’nın işgali ekonomik büyümeyi geri çekecek ve ABD’nin resesyona girme riskini artıracak. Diğer taraftan, Ukrayna’daki savaş ve Rusya’ya yönelik yaptırımların küresel enerji piyasalarını zorlamaya ve fiyatları yukarı çekmeye devam edeceği korkusuyla gaz fiyatları rekor seviyelere yükseldi ve bu da işin enflasyon tarafını karmaşıklaştırıyor. Hammadde ve enerji fiyatlarını yükselten tedarik zinciri aksamalarının normale dönmesi yolunda elde bir veri veya belirti olmadığı gibi, 2024’e kadar da %2 enflasyon hedefi Fed tarafından sağlanamayacak görünüyor.