Enflasyon Baskısı ve Resesyon Riskleri

ENVER ERKAN, TERA YATIRIM BAŞEKONOMİSTİ >>  Resesyon riski… Enerji fiyatlarındaki şoklar sürecinde enflasyon beklentileri sarsıntısı Fed ve diğer merkez bankaları açısından işi zorlaştırıyor. Çünkü maruz kalınacak enerji ve girdi darboğazı kaynaklı açıklar ekonomik pozisyonda da gerilemeye yol açacak. Merkez bankası, enflasyonu tekrar kontrol altına almak için 25 baz puanın üzerinde birden fazla artış yapma opsiyonunu masadan tamamen kaldıramıyor; ancak bu, resesyon riskini keskin bir şekilde artırmasından endişe edilen bir patika haline geldi.

Finansal etki… Elde olan siyasi kriz olgusu, finansal riskleri de artırmış durumda. Fed’in önceliği enflasyonun yerleşmesini engellemek. Sıkı işgücü piyasası verileri, önceliği hala fiyat istikrarı tarafına kaydırmalarına imkan veriyor. Rusya’nın askeri harekatı ve yaptırımların bilinmeyen etkileri ise ayrıca izlenmesi, ele alınması gereken bir olgu. Fed ayrıca 9 trilyon dolarlık bilançonun küçültülmesini de planlamak zorunda.

Jeostratejik kriz ve fiyat instabilitesi… Jeostratejik krizin emtia fiyatlarını nereye götüreceği belli değil. Petrol, ambargo tehlikesiyle derinleşecek bir küresel açık endişesiyle son yılların en yüksek seviyelerinde ve fiyat belirsizliği arttığı gibi, İran veya Venezuela gibi oyuncular küresel arzı pompalasa bile Rus enerjisi piyasadan çekildiğinde oluşacak açığı kapatmakta yetersiz kalabilir. Yani enerji arzı eskiye göre düşük kalabilir.

Makroekonomik belirsizliklerde arz ve talebin nasıl etkileneceğini net olarak görememek en büyük sorunumuz. Gıda konusu genele yayılacak bir sıkıntı mesela. Çünkü hem savaş ve buna bağlı göç nedeniyle tarım arazileri boş kalıyor, hem de artan petrolden dolayı gübre fiyatı da artıyor ve girdi maliyeti üzerinden gıdayı etkiliyor. Hem maliyet, hem de arz kıtlığı etkisi söz konusu. Global arz öyle bir noktaya evriliyor ki, finansal sistemin dayattığı “paran varsa alırsın” felsefesi arızaya uğrayabilir.

CRB emtia endeksleri (gıda, metal ve genel)… Kaynak: Bloomberg

Sonuç? Ukrayna’daki savaşın ve Rusya’ya yönelik ağır yaptırımların beklenmedik sonuçlara yol açabileceğinden hala endişe edecek pozisyondayız. Enerji piyasalarında petrol şoku yaşanması durumunda fiyat artışlarının enflasyon ve ekonomik büyüme beklentileri üzerinde olumsuz etkileri olacaktır. Böylesine bir enerji şoku, bütün emtia grubunda genel yükselişi tetikleyecektir. Hem kendi arzına yönelik spesifik durumlar, hem de genel emtia yükselişi yayılım etkisi yapacaktır. Merkez bankalarının küresel ölçekte hızlanan enflasyona çözüm bulması gereği kadar, ekonomik büyüme olgusunda da bir resesyon ortamı yaratmaması gerekiyor.