Rusya Merkez Bankası Varlık Erişimi ve Temerrüt Konusu

ENVER ERKAN, TERA YATIRIM BAŞEKONOMİSTİ >> 

Finansal sistem kilitlenmesi… Rusya, son uygulanan yaptırımlarla beraber tam olmasa da bir nevi İran, Venezuela, Kuzey Kore gibi ülkelerin durumunda bir yerde kaldı. Dünyanın en büyük ödeme sistemleri Euroclear ve Clearsteam artık Rus varlıklarını kullanmıyor. Rusya’nın JPM tahvil endekslerinden çıkarılacağına dair söylentiler de mevcut. SWIFT yasağı direkt olarak enerji üreticilerine ilk etapta zarar vermese de ikincil dalgalarda Sberbank ve VTB adımları direkt olarak enerji fon transferlerine engel oluşturacaktır. Katar LNG’sinin Avrupa’ya ulaşımı konusu halledilirse, Rus doğalgazına olan bağımlılığın azaltılması çerçevesinde daha rahat bir hareket alanı oluşturulmaya çalışılıyor.

Rezervlerin durumu… Rusya Merkez Bankası’nın döviz varlıkları şunları içerir:

– Devlet ve devlet dışı borçlanma senetleri;

– Nostro hesaplarının mevduatları ve bakiyeleri;

– Ters repo işlemleri kapsamında yatırılan fonlar;

– Rusya Federasyonu’nun IMF’deki net pozisyonu (IMF’den net alacaklar);

– Rusya Federasyonu Eurobondları;

– Gerçekleştirilen işlemler kapsamında karşı taraflara ilişkin diğer talepler.

Söz konusu enstrümanlar ABD doları, avro, sterlin, Kanada ve Avustralya doları, İsviçre frangı, yen, yuan ve özel çekme hakları (SDR)3 (“yabancı para birimleri”) cinsinden ifade edilmektedir. Yabancı ihraççıların menkul kıymetleri, ağırlıklı olarak yabancı hükümetler (Çin, Almanya, Fransa, Japonya, Birleşik Krallık, ABD, Kanada vb.) ile devlet kurumları ve vakıfları, uluslararası kuruluşlar ve bankalar tarafından ihraç edilen veya teminat altına alınan borç yükümlülükleridir. Yabancı para varlıklarının coğrafi dağılımı, Rusya Merkez Bankası’nın karşı tarafları veya yabancı menkul kıymet ihraççıları olan tüzel kişilerin bulunduğu yere (kayıt yeri) dayanmaktadır. Rusya Merkez Bankası’nın değerli metallerdeki varlıkları ise, Rusya Federasyonu topraklarında depolanan altından oluşmaktadır.

Rusya Merkez Bankası’nın ülkelere göre yabancı para rezervlerinin dağılımı… Kaynak: Rusya Merkez Bankası

Rusya’ya uygulanan SWIFT ve Merkez Bankası yaptırımları sonrasında cari varlık pozisyonuna bakıldığında 630 milyar dolarlık rezervin yaklaşık 370 milyar dolarının Batı hesaplarında olduğu ve bu hesapların USD, EUR, JPY, GBP cinsinden hesaplara açıldığı görülmektedir. yaptırımlardan sonra engellendi. Bu, bu rezervlerin bir krizde rubleyi savunmak için kullanılamayacağı ve Rusya’nın altınını satmak zorunda kalabileceği anlamına geliyor. Çin’in Rusya’ya karşı uzun vadeli tutumu, yaptırımlara uyumlu davranıp davranmayacağı ya da Rusya’ya global piyasalara erişim imkanı verip vermeyeceğine dair planı önemlidir.

Rusya Merkez Bankası yabancı para rezervlerinin döviz birimine göre dağılımı… Kaynak: Rusya Merkez Bankası

Tahvil ödemeleri ve temerrüt konusu… Rusya CDS’i 1653’te. Rusya merkez bankası, uluslararası yaptırımların ardından piyasaları desteklemek için geçici bir adım olarak adlandırdığı OFZ olarak bilinen yabancı ruble tahvil sahiplerine kupon ödemelerini yasakladı. Şubat ayı başında borcunda neredeyse 3 trilyon ruble (29 milyar dolar) tutan yabancı yatırımcıları, zaten kısıtlamalarla satışı engellenen varlıklarından gelir elde edemez hale getirebilir. Merkez bankası yasağın ne kadar süreceğini belirtmedi. Teknik anlamda, temerrüt diyeceğimiz bir durumla karşı karşıyayız. Rus tahvili yatırımcıları büyük risk taşıyorlardı ve artık bu tahviller alım satım konusu olamayacağından dolayı ciddi kreditör sorunları da ortada.

Sonuç? Rusya Merkez Bankası’nın 630 milyar dolarlık rezervlerinde yabancı para rezerv kaynaklarının dağılımına baktığımızda; 184 milyon USD karşılığı EUR rezervi, 134 milyar USD rezervi, 40 milyar USD karşılığı GBP rezervi ve 45 milyar USD karşılığı JPY gibi bir kompozisyona ulaşıyoruz. Bunun tamamına yakını yurtdışı bankalarda bulunması sebebiyle bloke olmuş durumda ve herhangi bir krizde Rusya Merkez Bankası’nın bunları kullanma imkanı yok. Geriye 80 milyar USD’lik CNY rezervi ve 130 milyar USD’lik altın rezervlerinin satılması kalıyor ki. Teoride mümkün, pratikte çok sürdürülebilir değil. Çünkü altın stratejik bir rezerv aracıdır ve Merkez bankaları kriz ve belirsizlik zamanlarında altın rezervi artırmaya daha meyillidir.