SANAL EVREN METAVERSE’DE ALIŞVERİŞ VE TİCARET NASIL YAPILIR ?

Engin YILDIRIM >> Türkçe’ye ‘sanal evren’ olarak çevrilebilecek olan ‘metaverse’ kullanıcıların internet üzerinde var olan bir dünyaya bağlanmasını sağlıyor. Sanal gerçeklik teknolojisinin geliştirilmiş hali olarak görülen metaverse, kurgusal evren olarak da tarif ediliyor. Metaverse kelimesi, “meta” (normalin ötesinde olan) ve “evren” kelimelerinin birleşimiyle meydana gelmiştir. 

Metaverse’te insanların alışveriş yapabileceği, hizmetlere abone olabileceği, iş arkadaşlarıyla birlikte çalışabileceği, oyun oynayabileceği ve hatta çevresindeki görüntüyü kişisel zevklerine ve gereksinimlerine göre özelleştirebileceği paylaşılan 3D sanal bir ortam sunuluyor. Metaverse, insanın dijital alandan ziyade dijital dünyanın içine girmesine izin veriyor. Örneğin, kullanıcılar kendilerini bir hologram şeklinde başka yerlere yansıtabiliyor. Metaverse, kişinin sadece bakmak yerine içine girebildiği somutlaştırılmış bir internet gibi hayal edilebileceği belirtiliyor.

Metaverse sağlayıcılar, kullanıcılarının konserler, konferanslar ve iş toplantıları gibi sanal dünya gezileri veya arkadaşlarıyla çalışmasını, oyun oynamasını ve hep bağlantıda kalacağını öngörüyorlar. Gerçeğe dayalı olacak metaverse’in, önceden oluşturulmuş sanal dünyalardaki karikatürize avatarların aksine kullanıcıların gerçek fiziksel çevrelerini dijitalleştirerek, birbirleriyle gerçek insan görüntüleriyle etkileşime girebilmelerine imkan sağlayacağı kaydediliyor. 

Fiziki dünyayı sanal ortama taşıyan Metaverse, son günlerin en çok konuşulan konuları arasında yerini aldı. Metaverse evreninden arsa alınması ise artık çok popüler. Alınan metaverse arsasının değerinin artması ya da düşmesi bu ürünleri çıkaran platformların ve onlarla ilişkili altcoin’lerin performansı ile ilişkili. Metaverse’te arsanın ya da herhangi bir gayrimenkulün gerçek anlamda değerinin oluşması için kullanılmak ya da kiralanmak suretiyle fayda sağlıyor olması gerekiyor. Mevcut dünyada 24 ay süren bir gayrimenkul  projesinin Metaverse’te 4 saatlik bir çalışmayla Onbinde bir maliyetle tamamlanıyor ve çok daha yüksek karla satılabiliyor.

Metaverse’e girdiğini açıklayan marka sayısı artıyor. Moda, perakende ve gıda markaları metaverse’de mağaza açmaya başladı. Türk perakende sektöründe pek çok marka metaverse teknoloji üzerinde araştırma yapıyor. Warner Bros., Hyundai ve Gucci gibi markalar kendi sanal dünyalarını kurdular; Coca-Cola, Anheuser-Busch ve Crockpot, kendi NFT’lerini satarak Metaverse’e ayak basıyorlar. Dünya devleri Adidas, Nike, Zara, H&M gibi ünlü hazır giyim markaları metaverse platformlarında mağaza açtığını duyurdu. Adidas, Bored Ape Yacht Club, PUNKS Comic ve gmoney olmak üzere üç önemli NFT oyuncusuyla bir araya gelerek metaverse dünyasına adım attı. Şirket bu kapsamda ‘Into the Metaverse’ adlı bir NFT serisi başlatıyor. Sosyal medya devi Facebook ise önümüzdeki beş yıl içinde bir Metaverse şirketi olmak için 10 milyar dolar harcamayı planlıyor. Hatta Metaverse evreninden ilham alınarak Facebook’ta isim değişikliği yapıldı ve uygulamanın adı ‘Meta’ olarak değiştirildi.

Metaverse evrenlerinin şimdiden para birimleri kripto borsalarında alım satıma açıldı bile. Bu denli büyüklükteki firmaların bu denli büyük yatırımlarının en büyük sebebi ise erişilebilirlik. Metaverse evreninde verilen herhangi bir reklam, geri kalan tüm reklamcılık alanlarından çok daha fazla kişiye hitap edebiliyor. Metaverse markalar ve tüketicilerin tekil olarak bağ kurma potansiyelini, ortak deneyimler üreterek yaratıcı-yatırımcı ilişkilerini çok daha güçlendirecek. Tüketicilerin markalardan beklediği hem insani, hem de kahramanvari duruşları aynı anda gösterebilecekler. Ürün/fayda eksenindeki değerlendirmelerden sıyrılarak deneyim/potansiyel bazlı bir ilişki türü inşaa edebilecekler.

Sanal evrenin meraklıları konunun uzmanlarından dersler almaya başladı bile. 3 boyutlu karakter tasarlama, kripto para sahibi olma, sanal cüzdan güvenliği, NFT dünyasına giriş, metaverse eğitimi, artırılmış gerçeklik deneyimleri gibi birçok konuda eğitim alıyor.

Seul, geleceğin interneti olarak anılan metaverse’e dahil olan ilk kent olacağını duyurdu. Oturduğunuz yerden, sadece bir adet sanal gerçeklik gözlüğünün yardımıyla kenti gezmenin ya da belediye binasına gitmenin mümkün olacağı projenin, 2022’sonuna kadar hazır olması bekleniyor.

NFT Nedir?

NFT’nin açılımı Non Fungible Token’dir. Türkçe karşılığı ile “Değiştirilemeyen Token”  ya da “Değişmesi mümkün olmayan para” olarak tercüme edilebilir. NFT, aslında bir kripto para birimidir. Fakat bu tanımda söz konusu para, bildiğimiz tanımların dışında değerli olan herhangi bir varlık olabilir. Yani NFT, bir değere sahip olan ve tahsil edilebilen dijital bir varlıktır. NFT sayılabilecek varlıklar; Herhangi bir sanat eseri, video, tweet, bir internet sayfası, görseller, sosyal medyada oluşturduğunuz hikâyeler ve daha pek çoğu olabilir. Tüm bu dijital varlıklar, gerekli şartları sağladıklarında birer NFT olma özelliği taşıyabilir. NFT’nin dijital para birimlerinden farkı, tüm NFT’lerin birbirinden farklı şekilde tasarlanıyor olmasıdır. Bu özellik, onları özgün ve değiştirilemez kılar. Örneğin, Mona Lisa tablosunun internette veya basılı ortamlarda milyonlarca kopyası var, ancak orijinalinin her zaman tek bir sahibi olacaktır. NFT’ye dönüştürülmüş dijital sanat eserleri için de aynı durum geçerlidir.

NFT Ne İşe Yarar?

NFT’ler, diğer kripto para birimlerinde olduğu gibi blok zinciri (blockchain) üzerinde bulunur. NFT’leri şu şekilde düşünebilirsiniz: Nasıl kripto paraların ya da Bitcoin’in bir para karşılığı var ise NFT’lerin de dijital ortamda oluşturulan birtakım karşılıkları vardır. Bunlar bir sanat formu, fotoğraf, edebi bir yazı ve daha pek çok nitelikte eser olabilir. NFT’nin değeri, eşsiz olmasından gelir. Yani bir NFT aldığınız zaman başka hiç kimsede olmayan dijital bir varlığa sahip olmuş olursunuz. NFT sahibi olmayı, kendinize dijital ortamda orijinal bir kod edinmek gibi düşünebilirsiniz.

NFT Nasıl Kullanılır?

NFT sahibi olmak için bir cüzdana ihtiyacınız var, nasıl bankada para tutabilmek ve işlem yapabilmek için bir banka hesabı açıyorsak, bir kripto cüzdanı açmamız gerekiyor. NFT’nizi muhafaza etmek ve koleksiyon oluşturmak istediğinizde Trust Wallet gibi cüzdan uygulamalarını kullanabilirsiniz. Böylece kullandığınız diğer blockchain tokenlar ile NFT’niz de belirli bir adres üzerinde yer alır. Ayrıca NFT’ler, sahibinin izni dışında kopyalanamaz ya da transferi yapılamaz. Şu an için metamask cüzdanı ihtiyacımızı karşıyacaktır.

Metaverse Hayatımıza Ne Zaman Girer?

Yeni adıyla Meta eski adıyla Facebook olan şirketin kurucu CEO’su Mark Zuckerberg, Metaverse temel özelliklerinin yaygınlaşmasının beş ila on yıl sürebileceğini tahmin ettiklerini söylüyor. Ancak Metaverse bazı yönleriyle şu anda bile aktif olarak kullanılabiliyor. Herkes tarafından erişilebilir olmasa da ultra yüksek geniş bant hızları, sanal gerçeklik başlıkları (VR) ve sürekli açık çevrimiçi dünyalar halihazırda çalışır durumdadır. 

Markaların Metaverse’de hızla yer almasıyla AVM’lerde oluşuyor. Önümüzdeki yıllarda Metaverse’de yeni meslekler ve/veya gerçek hayatta varolan mesleklerin benzerleri hayata geçecektir. Örneğin, Metaverse’de X AVM’nin ilk Genel Müdürü kim olacak, ilk AVM sahibi kimler olacak merak ediyorum ?!