ANTALYA EKONOMİSİ YENİ ARAYIŞ İÇİNDE

Antalya 630 km kıyı şeridiyle Türkiye’nin en önemli turizm merkezlerinden biridir.  Yüzölçümü 20.177 km2 olup, Türkiye’nin beşinci büyük yüzölçümüne sahip ilidir. Antalya’da 19 ilçe bulunmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Tespiti 2020 yılı sonuçlarına göre il nüfusu 2.548.308 iken, bunun 1.281.943’ü erkek nüfus, 1.266.36’i kadın nüfustan oluşmaktadır.

TÜİK tarafından açıklanan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 2019 yılı verilerine göre Antalya, kişi başı 60.632 TL GSYH ile beşinci sırada yer almaktadır. İktisadi faaliyet kollarına göre Antalya’nın 2019 yılı GSYH toplamı 149.701.206 TL iken, sektörler toplamı 134.861.770 TL’dir. Ayrıca Antalya, illerin GSYH büyümesine katkısı bakımından da Ankara ve İstanbul’un ardından üçüncü il konumundadır.

Sektörler toplamı içerisinde %76,66 pay ile hizmetler sektörü ilk sırada, %14,21 pay ile sanayi sektörü ikinci sırada ve %9,13 pay ile tarım sektörü son sırada yer almaktadır.

30.11.2020 itibariyle Antalya Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı toplam 49.408 işletme bulunmakta olup bunların 33.629’u faal, 15.779’u askıdadır. Bunlardan 7.902 adedi anonim şirket, 9.229 adedi hakiki şahıs, 31.393 adedi limited şirket, 755 adedi kooperatif ve 129 adedi diğer statüsündedir.

Antalya’nın coğrafi işarete sahip 7 ürünü bulunmaktadır. Bu ürünler;

1. Finike portakalı,
2. Döşemealtı el halısı
3. Piyaz
4. Korkuteli Karyağdı Armudu
5. Manavgat Susamı
6. Tavşan Yüreği Zeytini
7. Avokado

Dış Ticaret

TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, 2021 yılı Ocak ayında Antalya’dan gerçekleştirilen ithalat 97 milyon $ olurken bu, ihracat 190 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılının tamamında ise Antalya’dan gerçekleştirilen ihracat 1,99 milyar $ iken, ithalat toplamı 1.16 milyar $ düzeyindedir.

2020 yılı Antalya’dan İhraç Edilen İlk 3 Fasıl

• Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular,
• Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler
• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları

2020 yılı Antalya’nın İthal Ettiği İlk 3 Fasıl (Ocak-Ekim)

• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları
• Plastikler ve mamulleri
• Gübreler

2020 TÜİK verilerine göre Antalya’dan yapılan ihracatta en yüksek paya sahip ilk üç ülke;

• Almanya (163 milyon $)
• Hollanda (125 milyon $)
• Çin (119 milyon $)

En yüksek ithalat payına sahip ülkeler;

• ABD (200 milyon $)
• Çin (174 milyon $)
• Almanya (110 milyon $) 

TARIM

Bitkisel üretim kapsamında Antalya’da meyvecilik, sebzecilik, örtüaltı sebze-meyve üretimi, tarla bitkileri üretimi, süs bitkileri (dış mekan, iç mekan, kesme çiçek) üretimi ile tıbbi ve aromatik bitkilerin yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Antalya, 2020 TÜİK verilerine göre 312.226 dekar olan örtüaltı varlığı ile 805.159 dekarlık Türkiye örtüaltı varlığının %38,7’üne sahiptir (2019 yılına göre %2 artış). Türkiye’de bulunan cam seraların %80,88’i ve plastik seraların % 52,6’sı Antalya’da bulunmaktadır.

Antalya’da 2020 yılı sebze üretimi yaklaşık 5 milyon ton olup, bu rakam toplam Türkiye üretiminin %15’ine denk gelmektedir.

Meyve üretiminde de yüksek bir verimliliğe sahip olan Antalya, yıllık 2 milyon tona yakın üretim hacmi ile Türkiye meyve üretiminin %7’sini karşılamaktadır.

Uygun ekolojik koşulları ve zengin tarımsal potansiyeli sayesinde 7,3 milyon ton bitkisel üretim gerçekleştiren Antalya’nın Türkiye içindeki miktar bakımından payı % 4,2’dir.

Kaynak: TÜİK

Antalya avokado üretiminde %81’lik ve mantar üretiminde %53’lük payla ilk sırada yer almaktadır. Meyvecilikte Antalya’nın payı; muz üretiminde %37 ve portakal üretiminde %30 oranındadır. Türkiye’de, keçiboynuzunun %38’i, yenidünyanın %25’i, narın %23’ü, Antalya’da üretilmektedir.

 TÜİK 2019 verilerine göre Türkiye’nin örtüaltı sebze-meyve üretiminin %46,4’ü Antalya üretimidir. Antalya örtüaltı domates üretiminde %59,3’lük, biber üretiminde %58,7’lik, patlıcan üretiminde %51,4’lük ve hıyar üretiminde %45,7’lik paya sahiptir.      

Antalya’da 480.692.700 adet kesme çiçek üretimi olup, Türkiye içindeki payı %44’tür. Kesme çiçek üretiminin %99’u örtüaltında yapılmaktadır.

TURİZM

Antalya’ya 1980 yılında 10 bin yabancı ziyaretçi gelirken, bugün ziyaretçi sayısı 10 milyon civarındadır. 1980’li yıllarda turistik yatak sayısı 5.609 iken bugün bu kapasite 550 binlere çıkmıştır. 1980’lerden önce turizm yok denecek kadar azken, Antalya bugün Türkiye’nin en önemli turizm merkezlerinden biridir.

Turizmin Antalya ekonomisine katkısı konaklama gelirinden çok, sektöre girdi temin eden, sanayiden ulaştırmaya ve ticarete kadar birçok sektörün turizme bağlı olmasından kaynaklanmaktadır.  Turistlerin yaptığı harcamada dahi konaklama harcamasının payı üçte bir oranındadır.  Turizm geliri kavramı turistin yaptığı halı, giyim, mücevher gibi alışverişten elde edilen geliri de içine almaktadır.

2019 yılında 15 milyon yabancı turisti ağırlayan Antalya, 2020 yılında pandemi nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi yeteri kadar turisti ağırlayamamıştır.  

SANAYİ

Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nde faal durumda ve iskanı olan 270 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin 67 tanesi makine-kimya ve soğutma sanayii alanında faaliyet gösterirken, 50 adeti tarım ve gıda, 32 adeti plastik ve 21 tesis de inşaat alanında faaliyet göstermektedir. Bölgede 14.822 bin kişiye doğrudan istihdam sağlanmaktadır. 

Antalya Serbest Bölgesi’nde, 2020 yılı Ekim ayında 54’ü yerli, 16’sı, yabancı ve 12’si yerli-yabancı ortaklı toplam 82 firma bulunmaktadır. Bölgede söz konusu ay itibariyle 22’si yabancı olmak üzere toplam 5.300 kişi istihdam edilmektedir. 2019 yılı Ekim ayında bölgedeki ticari mal hareketi 55,5 milyon $ olarak gerçekleşirken, 2020 yılının aynı ayında %22,2 artarak 67,7 milyon $ olmuştur. 2020 yılının on aylık döneminde ticaret hacminin %13,7’si yurt içinden bölgeye, %6,4’ü bölgeden yurt içine, %31,3’ü yurt dışından bölgeye ve geri kalan %48,7’si ise bölgeden yurt dışına gerçekleştiği görülmektedir. Ay sonunda gerçekleşen 679 milyon $’lık ticaret hacminin yaklaşık 663 milyon $’lık bölümünü teşkil eden sanayi sektörü %98 oranla ticari faaliyetlerin tamamına yakınını oluşturmaktadır.

ISO 500 verilerine göre; Türkiye’nin en büyük ilk 500 sanayi kuruluşu içerisinde Antalya’dan 5 firma yer alırken, ikinci 500 içerisinde 2 kuruluş yer almaktadır.