Asi eşitsizliği ekonomide normale donusu geciktirecek

Sağlık Ekonomisi Uzmanı Prof. Dr. Onur Başer, aşı milliyetçiliğinin zengin ülkelerdeki ekonomik gelişmeyi yarı yarıya azaltacağına dikkat çekti.

Sağlık ekonomisi uzmanı ve MEF Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof Dr Onur Başer, “Gelişmiş ülkelerin sadece kendi vatandaşlarını aşılaması, kendi ülkelerindeki gelişmeyi yüzde 50’ye yakın azaltacak. Sadece salgının azalmasında değil, ekonomilerde de her ülke  güvende olmadan hiçbir ülke güvende olmayacak” dedi.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Avrupa Komisyonu ve Fransa ile birlikte ACT (“Access to COVID-19 Tools”) ortaklığını kurduğunu belirten Başer, bu ortaklığın aşı üretimine odaklanan birimi olan COVAX’ın 2021 yılında dünya nüfusunun yüzde 20’sinin aşılanması için gerekli aşı üretimi ve dağıtımını hedeflediğini kaydetti. Başer, “COVAX, bu yıl içinde daha yoksul ülkelere 1,8 milyar doz vermeyi planlıyor ve yılın ikinci yarısında gelişmiş ülkeler ile yeni tedarik anlaşmaları gerçekleştirmeyi planlıyor. Bu hedefe ulaşmak için 38 milyar dolar fona ihtiyaç var. Bu zamana kadar toplanan miktar ise sadece 11 milyar dolar. Yüksek gelirli ülkeler aşılamayı hızlandırırken, az gelişmiş ülkeler çok geride bırakılıyor” dedi. 

Gelişmekte olan ekonomilerin geride kalmasının gelişmiş ülkelerdeki ekonomik ürünlere talebi ve arzı azaltacağına dikkat çeken Başer, “Uluslararası Ticaret Odası verilerine göre, aşının eşitsiz dağılımının dünya ekonomisine 9.2 trilyon dolara mal olacak. Dünya ekonomisindeki büyümenin yüzde 4’ün altında kalabileceği bekleniyor” diye konuştu. 

Aşıda eşitsizlik ekonomiye negatif etki yapacak

Pandemide herkes güvende olmadan hiç kimsenin güvende olmayacağına işaret eden Başer, dünyadaki aşı eşitsizliğinin hem sosyal hem de ekonomik açıdan normale dönüşü geciktireceğini dile getirdi. Başer, sözlerini şöyle sürdürdü: “Gelişmiş ülkelerin sadece kendi vatandaşlarını aşılaması, diğer kesimle ilgilenmemesi, kendi ülkelerindeki gelişmeyi de yüzde 50’ye yakın azaltacak. Sadece salgının azalmasında değil, ekonomilerde de her ülke güvende olmadan hiçbir ülke güvende olmayacak. Dünyada aşı ulaşımında eşitsizlik hem yayılımı azaltmayı hem de ekonomiyi canlandırmayı geciktiriyor.” 

Yüksek gelirli ülkeler aşılamayı hızlandırırken, yoksul ülkelerin çok geride bırakıldığını aktaran Başer, sözlerini şöyle sürdürdü: “Şu anda aşılanan kişi sayısının binde biri en yoksul 50 ülkede uygulanırken, yüzde 70’i en zengin 50 ülkede uygulandı. 27 milyon kişinin aşılandığı Amerika’da aşı olanların yüzde 70’i beyazlar olurken, sadece yüzde 5’i siyahi vatandaşlar, geri kalan kısmını ise  Latin Amerikalılar oluşturuyor.” Başer, İsrail’in vatandaşlarının yüzde 40’ını aşıladığını ancak Batı sınırında (West Bank) İsraillerle yaşayan ve uluslararası anlaşmalarla aynı şekilde aşılanması gereken 450 bin Filistinli’nin aşı olmayı beklediğini kaydetti. 

Prof. Dr. Onur Başer kimdir?

1994 yılında ODTÜ Ekonomi Bölümü’nden mezun olan ve aynı üniversitede İktisat Yüksek Lisansı’nı tamamlayan Onur Başer, daha sonra ABD Michigan Üniversitesi’nde Ekonometri ve İstatistik Master’ı yaptı. Doktorasını ekonometrinin sağlık verileri hakkında hazırlayan Başer, sağlık ekonomisi alanında uzmanlaştı. Harvard Üniversitesi’nde kamu sağlığı programıyla akciğer kanserinin devlete yıllık maliyetlerinin hesaplanmasıyla ilgili ekonometri modelleri geliştirdi. IBM’ın sağlık araştırmaları bölümünde 5 yıl boyunca baş ekonomist olarak görev yapan Başer, bugün ABD’de sağlık sisteminde kullanılan Hastane Kalite Endeksi’ni hazırlayanlar arasında yer aldı. 2007 yılında ABD’de ilaç firmalarına danışmanlık veren StatinMed’i kuran Başer, ilaç maliyet hesapları, değere bağlı fiyatlandırma gibi konularda sektörel araştırmalar yürüttü. İki yıl önce StatinMed’i ABD’li bir yatırım fonuna satan Başer, New York’ta Michigan ve Columbia Üniversitelerinde misafir profesör olarak araştırma ve projelerine devam ediyor. Aynı zamanda MEF Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı olan Başer, New York merkezli Columbia Data Analytics’in Analitik Bölüm Başkanlığı’nı yapıyor. Prof. Başer, yaptığı 500’den fazla uluslararası yayın ve sunumunun yanı sıra istatistik alanında yazılmış birçok kitaba da katkıda bulundu.