İşverenler İşsizlik Fonu’na 11 milyar lira prim ödedi; 19 milyar lira teşvik aldı

Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre 2019 yılında işverenler İşsizlik Fonu’na 11 milyar 31 milyon lira prim ödedi. İşverenler aynı dönemde 19 milyar 97 milyon lira ise teşvik aldı. Böylece patronlar ödediği primden 8 milyar 66 milyon lira daha fazla miktarı teşvik olarak geri aldı. 2019 yılında işsizlere yapılan işsizlik ödeneği ise 10 milyar lira oldu.

İşsizlik Sigortası Fonu’nun amacı işini kaybedenlere geçici gelir desteği sağlamak. Bu amaçla 1999 yılında kurulan fondan işsizlik maaşları ödeniyor.

İşsizlere 10 milyar; işverenlere 19,1 milyar ödendi

Haziran ayında işsiz sayısı 4 milyon 417 bin oldu. Bu sayı, İŞKUR’a kayıt yaptırarak iş arayanların sayısı. Aralık 2019’da ise bu sayı 3 milyon 872 bine geriledi. İşini kaybedenler belirli şartları sağlamaları durumunda işsizlik maaşına başvurabiliyor. İŞKUR verilerine göre işsizlere 2019 yılında işsizlik fonundan 10 milyar 6 milyon lira ödendi.

Aynı dönemde işverenler ise 19 milyar 97 milyon lira teşvik aldı. Bu teşviklerin 16 milyar 58 milyonu “teşvik ve destek ödemeleri” altında, 3 milyar 39 milyonu ise “işbaşı eğitim programları” olarak ödendi.

İşsizlik Sigorta Fonu’nun üç temel gelir kaynağı var: (1) işçi ve işveren tarafından ödenen primler, (2) devlet katkısı ve (3) faiz geliri. Çalışanlar brüt ücretin yüzde 1’i, işverenler ise yüzde 2’si oranında prim ödüyor. İşsizlik fonuna devletin yaptığı katkı ise brüt ücretin yüzde 1’i. İşçiler ile devlet aynı miktarda katkıda bulunuyor.

Patronlar 8 milyar lira kârda

Buna göre işverenler 2019 yılında 11 milyar 31 milyon lira prim ödedi. Bunun karşılığında aldıkları teşvik ise 19 milyar 97 milyon lira oldu. Bu durumda işverenler yaptıkları prim katkısından 8 milyar 66 milyon lira daha fazla miktarı teşvik olarak geri aldı.

Fonun gelir-gider dengesi

Öte yandan İşsizlik Fonu’nda giderlerin hızlanarak artmasından dolayı gelir-gider dengesinin de etkilendiği gözleniyor. 2019 yılı sonunda fonun gelirleri 40 milyar 365 milyon lira olurken giderleri ise 36 milyar 467 milyon lira oldu. Önceki yıllarda giderlerin gelirlere oranı çok daha düşüktü. 2019’dan bu yana giderlerin gelirlere oranında en yüksek seviye (yüzde 90) görüldü. Bu seviye 2013 ve 2014 yıllarında yüzde 28’e kadar düşerken 2017’de yüzde 49 ve 2018’de 68 olmuştu.

Giderlerin artmasının sebebi işverenlere yapılan teşvik ödemeleri. Önceki yıllarda merkezi bütçeden ödenen teşvikler son 2 yıldır İşsizlik Fonu’ndan karşılanıyor.

Öte yandan, işverenlerin aldığı teşvik miktarının daha yüksek olduğu görüşünde olanlar da var. Bu yoruma göre “Aktif İşgücü Programları”na yapılan ödemelerin de işveren teşviki kapsamında değerlendirilmesi gerekiyor. Bunun da dahil edilmesi durumunda işverenin aldığı toplam teşvik miktarı 25,7 milyar liraya kadar yükseliyor.