TÜRKİYE’NİN İLK SEYAHAT ACENTASI NEREDE KURULDU?

Seyahat acentalarını Osmanlı döneminde gayrimüslim ya da levanten olan Osmanlı vatandaşları açtı. Ancak ilk turizm acentası hangisi, bunun cevabı net olarak bilinmiyor.

Cook’un 1840’lı yıllarda başlattığı seyahat acentalığı, seyahatin ve turizmin kurumsal anlamda ilk ciddi adımı olarak kabul ediliyor. Dünya’da 19.yüzyılın ortalarında başlayan seyahat acentalığı ve turizm Türkiye’de ise Cumhuriyetin ilk yıllarında filizlenmeye başladı. Cumhuriyet, turizm alanında da bir dizi atılımın başlangıcı oldu. TÜRSAB’ın internet sitesinde (tursab.org.tr) yer alan bilgiye göre, 1920’li yıllarda turizm alanında faaliyet gösteren beş kadar kurumun varlığından söz ediliyor. Yabancı firmaların Türkiye’ye gelişleriyle paralel bir gelişim kaydeden yerel acenta ve firmalar önce bilet satışları ve pasaport işlemleri gibi faaliyetlerle turizme adım attılar.
O dönemde turizm ve acentacılık faaliyetlerinde adı geçen kurumlardan ilki, 18 Ekim 1923 tarihinde Beyoğlu Pera Palas otelinde faaliyete geçen kısa adı NATTA olan Milli Türk Seyahat Acentalığı Ziya ve Şürekası’dır NATTA’dan önce, NATTA’yı kuran Nurizade Ziya’nın sözünü ettiği iki şirket daha olduğu belirtiliyor. Bunların ilki Türk Seyahat Yazıhanesi, Ziya ve Şürakası ve ikincisi de Türk Seyahat Acentalığı. Nurizade Ziya Bey’in yanında Vital Ojalvo, Ziya Fehmi Bey ve Edmond Arditi NATTA’nın kuruluşunda adları geçen diğer kişiler olarak belirtiliyor.
NATTA bilet satışlarıyla birlikte otomobil kiralama, broşür basma, rehber sağlama,  iç ve dış seyahatler düzenleme gibi faaliyetlerde bulundu. NATTA aynı zamanda gerçekleştirdiği bu faaliyetlerle Uluslararası Seyahat Acentaları Federasyonu’na (FIA) üye olurken, bu federasyonun Türkiye bölümü listesinde NATTA ve PASRAPID adlarında iki acenta yer alıyordu. Bu yılların öncü kurumu NATTA, Uluslararası Turizm Örgütleri Birliği’ne (AGOT) de üye oldu. Sektörün diğer üyesi Türk Seyyahın Cemiyeti (bugünkü Türk Turing) ile ilişkileri çok iyi olan NATTA bu kurumla ortak organizasyonlar düzenledi ve 1940 yılında Türkiye turizm sektörüne bıraktığı mirasla kapandı.
TÜRSAB internet sitesinde ayrıca şu bilgilere yer veriliyor:
“NATTA’nın yanında anılan bir diğer kuruluş da PASSRAPID’dir. Yurtdışından gelen ve yurtdışına gidenlerin pasaport işlemleri, gelenlere rehber sağlama, otel ve pansiyon kiralama, vapur ve tren biletleri satma gibi faaliyetlerde bulunan PASRAPID (Milli Türk Seyahat Şirketi) 1927-37 yılları arasında faaliyet gösterdi. Bu şirket 1927 yılında Emniyet Seyahat Şirketi adıyla faaliyetine başladı. Şirketin 1931 yılındaki istanbul Ticaret Odasındaki kayıtlı adı ise Mehmet Hayri ve Sait Beyler Emniyet şirketidir. PASRAPID, 1937 yılında kapandı. Cumhuriyetin erken dönem acentalarından diğerleri yine 1920’li yıllarda adı sıklıkla bilet satış işinde geçen ancak kendileri hakkında tam bilgi edinemediğimiz TUTTA, Le Globe Vapur ve Seyyahin Acenteliği, Buleks ve Nihad ve Şevki Seyahat Acentesi’dir.”