Emekli Büyükelçi Ender Arat’ın yazdığı “Türklere Güvendiler” 2. baskı yaptı!

Ender Arat yıllarca süren çalışması, “Türklere Güvendiler-Tarih Boyunca Türk Topraklarına Sığınanlar”da Türklere sığınma konusuna ilişkin tarihten çok sayıda örnek yer alıyor.
Macarlar, Polonyalılar, Museviler, Almanlar, Avusturyalılar ve daha nice halk ile birlikte; XII. Şarl, Troçki, Çaykovski, Stalin, Şeyh Şamil, Prens Adampol gibi farklı medeniyetlerden onlarca insanın yüzyıllardır bu topraklara sığınmasını ayrıntı öyküleriyle aktarıyor…
Halep Başkonsolosluğu, Buenos Aires Büyükelçiliği, Brüksel’de AB Daimi Temsilciliği, Bonn Büyükelçiliği ve Büyükelçiliği açmak üzere Kişinev’de çalışan Arat, ardından Cumhurbaşkanı Özel Kalem Müdürü, Budapeşte Büyükelçisi, Başbakanlık Dışişleri Başdanışmanı, Dışişleri Bakanlığı Ekonomi ve Kültür İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı ve Madrid Büyükelçisi olarak görev yapmış, Haziran 2011’de emekliye ayrılmıştır.
PROF. DR İLBER ORTAYLI: “ZOR DURUMDA KALANLARIN SIĞINAĞI TÜRKİYE”
TARİHÇİ Kitabevi’nin çıkardığı Büyükelçi Ender Arat’ın çalışması… İsmi ‘Türklere Güvendiler-Tarih Boyunca Türk Topraklarına Sığınanlar’.
Kapaktaki fotoğraflarından bir tanesi Akim Tamiroff, öbürü Troçki. Yanında Türkiye’nin unutmadığı hukukçu Ernst Hirsch var. Kapakta ilginç bir resim daha bulunuyor; Rusya’nın eski şarkıcısı Yevgenia Plevitskaya… Çarist ordunun işgalde Almanlara çalışan mülteci generallerinden, Yevgeny-Ludvig Karlovich Miller’i kaçırma olayında eşiyle birlikte suçlu bulunmuş ve galiba Paris’te hapishanedeyken ölmüş. Rus mültecilerin içinde geri dönenler de az değil.
Türkiye’deki Alman mültecilerden de dönenler olduğu gibi Edward Zuckmayer gibi kalanlar da oldu. İnanılmayacak sayıda siyasi mülteci var.
Türkiye bir iltica ülkesi ve çalkantılı siyaset yaşayan bütün ülkelerden gelip sığınanlar olmuş.
Mesela İspanya… Endülüslü Araplar ve Yahudilerle başlayan göç macerası uzadı; 1936-1939 iç savaşında cumhuriyetçilere sempati duymamıza rağmen Madrid’deki büyükelçiliğimize sığınanlar içinde Franco taraftarları da vardı. Bunlardan yıllarca büyükelçilikte misafir edilen 712 kişilik bir grup sefareti her ziyaret ettiklerinde önce o devirden kalma Kavas Mustafa Topaloğlu’na sarılırlarmış.
Türkiye, Macarların ve Polonyalıların tarihi bir sığınma noktasıdır. Küçük Karadağlılardan gelenler gibi Afganistan Kral Hanedanı’ndan ve ayandan gelenler de vardı (Mahmud Tarzi ve çocukları gibi).
Irak’tan kaçan Kürtler Türkiye’ye sığındılar ve geri döndüler. Kuzey Irak’ta Türkiye sevilir.
Örneğin Abhazlar gibi, Kafkasya’nın birçok bölgesinde yaşayan halkların nüfusunun iki-üç misli Türkiye’de yaşar. İranlı mülteciler Türkiye’dedir; hatta Humeyni bile Şah zamanında Bursa’da yaşamıştı.
Ender Arat’ın kitabı konu için çok öğretici, malzemesi bol ve sürükleyici.
(İlber Ortaylı, Hürriyet, 19 Mart 2017)
Ender Arat, Türklere Güvendiler, Tarihçi Kitabevi, Genişletilmiş 2. Baskı, Nisan 2017, 456 sayfa.