Gıda enzimlerinde liste dönemi

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, gıda üretiminde işlem yardımcısı olarak kullanılan enzimler konusunda yeni düzenlemeye gitti. Bakanlık, izin verilen gıda enzimlerinin listesini yapacak. Yönetmelik hükümleri ile uyumlu olmayan gıda enzimi/gıda enzim preparatı veya bu gıda enzimini/gıda enzim preparatını içeren herhangi bir gıda piyasaya arz edilemeyecek.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Enzimleri Yönetmeliği, 24 Şubat’ta Resmi Gazete’de yayımlandı.

Yönetmelik ile tüketici ve insan sağlığını, tüketici haklarını, gıda satışında adaletin sağlanmasını ve uygun durumlarda çevrenin korunmasını da göz önünde bulundurarak; işlem yardımcıları olarak kullanılan enzimler de dâhil olmak üzere; İzin verilmiş gıda enzimlerinin yer aldığı Listenin oluşturulmasına, gıdalarda kullanılan gıda enzimlerinin kullanım koşullarına, Bu şekilde satılan gıda enzimlerinin etiketleme kurallarına ilişkin usul ve esaslar belirlendi.

Gıda enzimleri

Gıda enzimleri yönetmelikte; “Bitkilerden, hayvanlardan veya mikroorganizmalardan elde edilen veya özel bir biyokimyasal reaksiyonu katalize edebilen bir veya birden fazla enzim içeren ve mikroorganizmalardan elde edilen ürün ya da üretim, işleme, hazırlama, muamele, ambalajlama, taşıma veya depolama gibi aşamaların herhangi birinde teknolojik bir amaç doğrultusunda gıdaya eklenen, çeşitli mikroorganizmalar kullanılarak fermantasyon işlemi ile elde edilmiş bir ürünü de içeren ürünlerden elde edilen ürünü” olarak tanımlanıyor.

Söz konusu ürünlerin yanı sıra gıda enzimlerinin kullanımı ile ilgili özel hükümler saklı kalmak koşuluyla, özel gıdalardaki gıda enzimlerini ve Yönetmeliğin kapsamı dışındaki amaçlar için kullanılan gıda enzimlerini de kapsayan yönetmelik; Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği kapsamında yer alan gıda katkı maddeleri ile işlem yardımcılarının üretiminde kullanılan gıda enzimlerini ve gıdaların üretiminde geleneksel olarak kullanılan ve özellikle enzim üretimine yönelik olarak kullanılmasa bile kendiliğinden enzim üretebilen mikrobiyal kültürleri ise kapsamıyor.

Gıda enzimleri listesi

İzin verilen gıda enzimleri listesinin oluşturulması ve güncellenmesi, Genel Müdürlükçe resen veya bir gıda işletmecisi veya ilgili gıda işletmecilerini temsil eden bir kuruluş tarafından yapılan başvuru üzerine, yine 24 Şubat 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri, Gıda Enzimleri ve Gıda Aroma Vericilerine İlişkin Ortak İzin Prosedürü Hakkında Yönetmelikte belirtilen hükümler doğrultusunda yapılacak.

Bir gıda enzimi, yönetmelikte belirtilen koşullara uygun ise listeye dahil edilebilecek. Belirtilen özellikler ve kullanım koşullarını sağlamak koşuluyla sadece listede yer alan gıda enzimleri, piyasaya arz edilebilecek ve gıdalarda kullanılabilecek. Listede yer alacak gıda enzimleri, olduğu haliyle piyasaya arz edilecek ve listede belirtilen koşullar altında gıdalarda kullanılacak.

Gıda enzimleri için genel koşullar

Gıda enzimleri; Mevcut bilimsel kanıtlara dayalı olarak enzimin önerilen kullanım miktarı tüketici sağlığı açısından güvenilirlik riski doğurmuyorsa, Makul teknolojik bir ihtiyaç nedeniyle kullanılıyorsa, Kullanılan bileşenlerin yapısı, tazeliği, kalitesi, ürünün veya üretim sürecinin doğallığı veya ürünün besin kalitesi de dâhil olmak üzere kullanımı tüketiciyi yanıltmıyorsa, İlgili diğer mevzuat kurallarını sağlıyorsa, listede yer alabilecek.

Listede; Gıda enziminin adı, Gıda enziminin kaynağı, saflık kriterleri ve diğer gerekli bilgileri içeren spesifikasyonu, Gıda enziminin eklenebileceği gıdalar, Gıda enziminin hangi koşullar altında kullanılabileceği, Gerekli görüldüğü durumlarda, gıda enziminin doğrudan son tüketiciye satışında kısıtlamaların olup olmadığı, Gerekli görüldüğü durumlarda, gıdanın fiziksel durumu veya tabi tutulduğu özel işlemler hakkında son tüketicinin bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla üretiminde gıda enzimleri kullanılan gıdanın etiketlenmesine ilişkin özel gerekliliklere ilişkin hususlara yer verilecek.

Değerlendirmeyi Bakanlık yapacak

Bir gıda enziminin yönetmelikteki gıda enzimi tanımını karşılayıp karşılamadığına ve belirli bir gıdanın, listedeki gıda kategorisine ait olup olmadığına Bakanlıkça karar verilecek.

Yönetmelik hükümleri ile uyumlu olmayan gıda enzimi/gıda enzim preparatı veya bu gıda enzimini/gıda enzim preparatını içeren herhangi bir gıda piyasaya arz edilemeyecek. Domuz kaynaklı bir gıda enzimi/gıda enzim preparatı, gıdalarda kullanılamayacak.

Gıda enzimlerinde etiketlendirme

Son tüketiciye sunulmayacak gıda enzimleri ve gıda enzim preparatlarının etiketinde, gıda enzimleri listesinde yer alması gereken bilgiler, kolayca görülebilir, açıkça okunabilir ve silinmez bir şekilde yer alacak. Bilgiler Türkçe olacak ancak Türkçe ile birlikte diğer yabancı resmî diller de kullanılabilecek.

Son tüketiciye sunulacak gıda enzimlerinin ve gıda enzim preparatlarının ambalajlarında, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği hükümlerine ilave olarak; Her bir gıda enziminin listede geçen adı veya her bir gıda enziminin adını içeren bir satış tarifnamesi, isminin bulunmadığı durumlarda Uluslararası Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Birliği (IUBMB) terimler dizininde belirtilen kabul görmüş ismi; “Gıdada kullanım içindir” veya “Gıdada kullanımı sınırlıdır” ifadesi veya gıda enziminin kullanımının amaçlandığı gıdayı belirten ifade” yer alacak.

Bilgilendirme zorunluluğu

Bir gıda enziminin üreticisi, ithalatçısı veya kullanıcısı, bu enzimin güvenilirlik değerlendirmelerini etkileyecek yeni bilimsel veya teknik bir bilgiye ulaştığında, Bakanlığı derhal bilgilendirmek zorunda olacak.

Yönetmelik kapsamında izin verilen ve Bakanlığın yaptığı risk değerlendirmesinde kullanılandan önemli ölçüde farklı başlangıç materyalleri kullanılarak veya üretim yöntemlerinden yararlanılarak hazırlanan gıda enzimlerine yönelik olarak, üretici, ithalatçı veya kullanıcı, gıda enzimini piyasaya arz etmeden önce, değiştirilen üretim yöntemine veya Bakanlık tarafından sağlanacak özelliklere ilişkin olarak gıda enziminin değerlendirilmesi için gerekli verileri Bakanlığa sunacak.

Bir gıda enziminin üreticisi, ithalatçısı veya kullanıcısı, Bakanlığın talebi üzerine, o enzimin gerçek kullanımı hakkında bilgi vermek zorunda olacak.

Geçiş hükümleri

Yönetmelikte yer alan izin prosedürü, listede yer almayan gıda enzimleri için yapılacak başvurulara uygulanacak.

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce ithal edilen ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen gıda enzimleri için, Liste oluşturuluncaya kadar Yönetmelik hükümlerine uygunluk aranmayacak. Ancak Liste oluşturulduktan sonra, Listede yer almayan her gıda enzimi için Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri, Gıda Enzimleri ve Gıda Aroma Vericilerine İlişkin Ortak İzin Prosedürü Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre izin alınması zorunlu olacak.

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra ithal edilen ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen gıda enzimleri için, Liste oluşturulana kadar Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ile Bitkisel Gıda ve Yem İthalatının Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik hükümlerine göre uygulama yapılacak.