Temeli Ankara’da atılmıştı: 71 yıllık Garanti İspanyolların oldu

Türkiye’nin en önemli bankalarından biri olan Garanti Bankası 71 yıllık köklü bir tarihe sahip. İspanya’nın en büyük Bankaları’ndan BBVA bankadaki payını yüzde 49’un üzerine çıkardı. Doğuş Grubu’nun payı yüzde 0.05’e indi.

Banka 1946 yılında Mahmut Nedim İrengün ve Halil Naci Mıhçıoğlu isimli iki girişimci tarafından kuruldu. Halil Naci Mıhçıoğlu TBMM 7. Dönem’de Ankara Milletvekilliği de yaptı.

Banka Ankara Anafartalar Caddesi’nde daha önce kağıt deposu olarak kullanılan bir mekanı şubeye çevirerek 25 kişiyle işe başladı. Türkiye’nin sanayisi ilerledikçe ve finans çevreleri İstanbul’da toplanmaya başlayınca Garanti de bu değişime kayıtsız kalmadı ve merkezini 1950 yılında Ankara’dan İstanbul’a taşıdı.

Takvim yaprakları 23 Haziran 1976’yı gösterdiğinde İrengün ve Mıhçıoğlu yakın arkadaşları olan Vehbi Koç’un kapısını çalarak banka ile ilgilenmesini istedi. Koç ekibine danıştıktan sonra teklifi kabul etti ve bankayı almaya razı oldu.

VEHBİ KOÇ GARANTİ’Yİ ANLATTI

Vehbi Koç yıllar sonra anılarını kaleme aldığı “Hatıralarım Görüşlerim ve Öğütlerim” isimli kitabında Garanti Bankası’nı satın almalarını ‘başarısızlık duygusu veren iş’ olarak tanımlıyor. 1976 yılında Koç Grubu Garanti’nin en büyük ortağı oldu. Vehbi Koç anılarında bu duruma ilişkin, “Garanti Bankası’nda hakim hissedar olmaya karar verdik. Ve hisseleri satın almaya başladık. Bu dönemde bankada Sapmazlar ile birlikte, Sabancılar’ın yüzde 20 hissedarlığı varmış. Bizim kararımızı öğrenir öğrenmez Sabancılar da Garanti Bankası hisselerini toplamaya başladılar ve bu gayretlerini yüzde 35 hisse seviyesini buluncaya kadar devam ettirdiler. Böylece, sermaye tezyidi kararlarını bloke etme hakkını sağladılar. Bu safhada, biz, Sabancılar’a kendilerinin Akbank’ı olduğunu, Garanti Bankası’nı kalkındırmak için bize önemli fedakârlıklar düşeceğini ve bu sebeple yönetim hakimiyetinin bizde kalmasının şart olacağını anlatmaya çalıştık.” diyor.

Söz konusu dönemde bankanın yüzde 62’si Koç Grubu’nda yüzde 35’i ise Sabancı Grubu’ndaydı.  Koç ve Sabancı ortaklığının sonunda iki grup da bankanın hisselerini iş adamı Ayhan Şahenk’e sattı. Ayhan Şahenk o döneme kadar müteahhitlikle tanınsa da 1979’a kadar Yapı Kredi Bankası’nın yüzde 65 hissesinin sahibiydi. Şahenk bu hisseleri daha sonra 1985 yılında Çukurova Grubu’na İmar Bankası’nı da 1985’te Uzanlar’a satmıştı.

2 Kasım 2010 tarihinde imzalanan anlaşma ile İspanya’nın ikinci büyük bankası BBVA Garanti Bankası’nın yüzde 24.89’unu 5.84 milyar dolara satın almıştı. BBVA yıllar içerisinde bu payını yüzde 49’un üzerine çıkardı. Dünkü satın almayla birlikte Doğuş Grubu’nun Garanti Bankası’ndaki payı yüzde 0.05’e indi.

*Bu yazıdaki bilgilerin önemli bir bölümü Şaziye Karıklı’nın Milliyet Gazetesi’nde yayımlanan ‘Garanti’nin 58 yıllık hikâyesi’ isimli makalesinden alınmıştır.

Açıl Sezen’in gözlemleriyle Ferit Şahenk’in Garanti’yi satışının 16 yıllık öyküsü

Sizlere, Garanti Bankası denilince aklıma gelen sahneyi anlatmalıyım. Çünkü gün, tam da bu hikayenin anlatılacağı gün.

2004 yılının Temmuz ayıydı.

Yer, Garanti Genel Müdürlük binasının en üst katı. Katta, Doğuş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ferit Şahenk’in yanısıra, grubun Süleyman Sözen, Erman Yerdelen, Hüsnü Akhan, Ergun Özen gibi tüm önemli isimleri var.

Garanti Bankası için İtalyan Intesa ile yapılan ortaklık görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlanmış, Ferit Bey az önce konferans salonunda gerekçelerini anlatan bir basın toplantısı yapmıştı. Ben ise Ferit Bey ile canlı yayın yapmak üzere odada bulunuyordum. Ferit Bey’in İtalyanlar’a olan kırgınlığı yüzünden okunuyordu. Odanın içinde yürürken döndü ve şöyle dedi:

Arkadaşlar bakın. İtalyanlar çok büyük bir hata yaptı. Bu fiyattan almadıkları bankanın ne hale geldiğini görecekler. Bu bankayı o kadar büyüteceğiz ki, şu anki değerinin belki 10 katına çıkacak. O zaman ne kadar büyük hata yaptıklarını anlayacaklar. Üstelik Intesa 2001 krizi sırasında da Doğuş Grubu ile bankayı almak için görüşmüş, ancak yine vazgeçmişti. Bankanın o ilk görüşmedeki piyasa değeri sadece 600 milyon dolardı.

İkinci tur görüşme

3 yıl sonra başlayan ikinci tur görüşmelerde Intesa, plana göre önce %40.05 hisseyi, sonraki aşamada ise %9.96’lık hisseyi daha satın alacaktı. Ancak İtalyanlar neredeyse 2001 fiyatı teklif edince yine olmadı. Intesa’nın ikinci turda almaktan vazgeçtiği gün, Garanti Bankası’nın piyasa değeri 2.5 milyar dolardı. Zaman ise Ferit Bey ve holding yönetimini haklı çıkardı.

Garanti için önce Amerikalı GE ile yarı yarıya ortaklık kurdu. ABD’deki bankacılık krizi GE’yi de olumsuz etkileyince, GE kendi hisselerini İspanyol BBVA’ya devretti.

İspanyollar’ın Garanti’ye ortak olduğu tarihte bankanın piyasa değeri ne kadara çıkmıştı biliyor musunuz? Tam 28 milyar dolar.

Yani Intesa’nın almak istemediği Garanti Bankası’nın piyasa değeri, 2004-2010 arasındaki 6.5 yıllık sürede gerçekten de 10 katına çıktı.

Intesa modeli

İlginç bir detaya daha dikkatinizi çekmek isterim.

BBVA, önce GE’nin elindeki %25.01’lik Garanti Bankası hissesini aldı. Sonra buna 2014 yılında kontrol hissesi anlamına gelen Doğuş’un elindeki %14.89’luk hisseyi ekledi. Yani %39.90. Şimdi de kalan %9.95’lik bölümü. Hisse satış oranları tanıdık geldi mi?

Doğuş Grubu ile BBVA hisse anlaşmasının “Intesa modeliyle” yapıldığını söylersek, sanırım yanılmış olmayız. Bu arada 2010 yılında 28 milyar dolara yükselen bankanın piyasa değeri, şimdi 10 milyar dolara geriledi. Bunun birazı Türk bankalarının özsermaye karlılıklarındaki gerilemeden. Ama daha önemlisi TL’nin değer kaybından. TL bazında Garanti’nin piyasa değeri hala kabaca 2010 seviyelerinde. Sonuç…

BBVA, 2010-2014 arasında Garanti’yi bilançosuna konsolide edememesine rağmen ortaklığı taşıyarak fedakarlık yaptı. Sonunda 2014’te yönetimi, şimdi de kalan hisseleri satın aldı.
Garanti markasını hakkıyla devreden Doğuş Grubu’nun ise bankacılıktan uzak kalacağını pek sanmıyorum… Bakarsınız, 4 saatlik bir uçuş mesafesinde, bankacılıktan bildiğimiz başka isimlerle yine yanyana gelirler. Kimbilir…