Davos’ta ‘vicdanlı kapitalizm’ rüzgârı

Chobani markasıyla Amerikan gıda pazarında büyük başarı kazanan Türkiyeli girişimci Hamdi Ulukaya, Davos’ta devam eden 47. Dünya Ekonomik Forumu toplantılarına katıldı. Ulukaya, “Toplumsal Değer Yaratarak Kâr Elde Etmek” başlıklı oturumda, Chobani’de gerçekleştirdiği işçilerle hisse paylaşımı da dahil pek çok sıra dışı uygulamayı örnekleriyle aktardı.

Bugün (19 Ocak Perşembe) gerçekleştirilen oturuma Ulukaya’nın yanı sıra EY Kürsel Başkanı ve CEO’su Mark Weinberger, Tata CEO’su Natarajan Chandrasekaran, Global Innvation Fund CEO’su Alix Zwane ve Proctor & Gamble Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su David Taylor konuşmacı olarak katıldı.

İş dünyasının tek derdi kâr olmamalı, gelir adaletsizliğini gidermede sorumluluk almalı

Davos’ta yaptığı konuşmada gelir dağılımındaki adaletsizliğe dikkat çeken Hamdi Ulukaya, “Kaybedilen fırsatlar yüzünden insanlar büyük öfke ve içerleme yaşıyor. Ailelerini geçindirmeye çalışan milyonlarca insan kendini çaresizliğe terk edilmiş hissediyor. Umutlarını kaybetmiş durumdalar. Bu öfkeyi çok iyi anlıyorum, ben de patronlardan nefret ederek büyüdüm. Çünkü yalnızca kendilerini düşünüyorlardı. İş dünyasının tek derdi kâr olmamalı; insanların hayatlarını daha iyiye götürecek gücü var ve bence bu gücü kullanmalı” dedi.

Başarı paylaşıldıkça büyür

Pek çok insanın şirketleri sorunun bir parçası olarak gördüğünü ve düşmanlık duyduğunu belirten Ulukaya, “Amerikan rüyası” kavramını bilirsiniz, insanların en temel arzusunu ifade eder. 19. yüzyılda bu rüya, insanların kendi arazilerine, 20. yüzyılda kendi evlerine sahip olabilmesiydi. 21. yüzyılda ise Amerikan rüyası, insanların emekleriyle büyümesine yardımcı oldukları şirketlerde hisse edinebilmesi olmalı diye düşünüyorum. Şirketleri var eden insanlar, sıra başarının paylaşılmasına geldiğinde hiçbir bir fırsata sahip olamıyorlar.  Oysa ben Chobani deneyiminden şunu öğrendim: Başarı paylaşıldıkça büyüyor. Artık daha fazla şirketin her ülkede, tüm çalışanlar için daha iyi ekonomik fırsatlar yaratmasının zamanı geldi” diye konuştu.

Başarıyı paylaşmak ticarette zarar getirmiyor

Geçtiğimiz ilkbaharda Chobani Shares isimli hisse paylaşım uygulamasını başlatarak 2 binden fazla çalışanını kâr paylaşımı yoluyla şirket ortağı yapan Hamdi Ulukaya, sözlerine şöyle devam etti:

“Patronlardan nefret eden o çocuğa, bu işin başka türlü de olabileceğini kanıtlamak istedim. Bu tür haklar, sanılanın aksine ticari anlamda da zararlı değil faydalı. Çalışanların işlerine bağlılığı, iş yerinin verimliliği bu sayede artıyor. Şirketlerin insanlara daha fazla ekonomik güvence sağlamasının farklı farklı yolları var. Elbette bizim Chobani’de getirdiğimiz yaklaşım bu işin tek yolu değil ve herkes için en iyi yöntem bu olmayabilir. Ama her şirket, çalışanlar ve toplum için daha fazlasını yapmanın yöntemlerini geliştirmeye uğraşmalı.”

Şirketler liderliği üstlenmeli

Ulukaya, iş insanlarının daha fazla varlık edinmek yerine şirketlerindeki insanlar için daha fazlası yapması gerektiğini vurgulayarak:

“Kurumsal sosyal sorumluluk denen şey, sırf yanına yapıldı işareti konulsun diye yapılmamalı, o günler geride kaldı. Bunu aynen satış, pazarlama ve finans gibi işimizin merkezine almamız gerekiyor. Alın teriyle çalışan insanlara, ailelere, muvaffak olma fırsatı vermek bir tercih değil, bir sorumluluk. ‘Bugüne dek farklı devlet yönetimi türlerini denedik, farklı iktisat kuramlarını denedik. Bir uçtan diğerine savrulduk. Ama henüz denemediğimiz bir şey var: Şirketlerin liderlik rolünü üstlenmesi. Buna bugün her zamankinden daha çok ihtiyaç olduğuna inanıyorum.”

Ulukaya, 47. Dünya Ekonomik Forumu kapsamında bugün ayrıca Facebook Operasyonlar Üst Yöneticisi Sheryl Sandberg ve mülteci olimpik yüzücü Yusra Mardini ile birlikte “Bir Liderin Zorlukları Yenme Gücü” başlıklı panelde konuşacak.

Davos’ta son olarak Hamdi Ulukaya’nın kurucusu olduğu, mülteci sorununa yönelik çalışmalar yürüten Tent Vakfı’nın bir yan etkinliği gerçekleştirilecek. “Lafın Ötesine Geçmek: Açık Toplumlar İnşa Etme Korkusunun Üstesinden Gelmek” ismini taşıyan toplantıya Ulukaya’nın yanı sıra More in Common Başkanı Brendan Cox, Save the Children International CEO’su Helle Thorning-Schmidt, Hollanda Dış Ticaret ve Kalkınma İş birliği Bakanı Lilianne Ploumen, Radcliffe Vakfı Başkanı ve dünyaca ünlü Lions Gate sinema prodüksiyon şirketinin kurucusu Frank Guistra katılacak.

 Chobani bugüne kadar çalışanları için neler yaptı?

• Chobani Shares isimli hisse paylaşım uygulamasıyla 2 binden fazla çalışanını kâr paylaşımı yoluyla şirket ortağı yaptı.
• Kurulduğu günden itibaren tüm çalışanlarına asgari ücretin üzerinde ücretler ödedi.
• Chobani fabrikalarındaki tüm çalışanlar, merkez ofislerdeki çalışanlarla aynı tatil haklarından faydalanıyor.
• İster saatlik ister aylık ücretle çalışsın, bütün şirket çalışanları tam kapsamlı sağlık sigortası ve emeklilik planlarından yararlanıyor.
• Amerika’da yasal zorunluluğu bulunmayan ücretli doğum izni uygulamasını hayata geçirdi. 6 haftalık ücretli doğum izninden hem anne hem de baba faydalanabiliyor. Uygulama, yalnızca doğum değil evlat edinme ve koruyucu ailelik durumlarını da kapsıyor.
• Chobani, fabrikalarında diğer çalışanlarla eşit maaş ve haklarla mültecilere iş imkânı sağlıyor. 

Hamdi Ulukaya kimdir?

Hamdi Ulukaya, geçtiğimiz on yılda ABD’deki en başarılı gıda şirketlerinden biri ve doğal gıda hareketinin öncülerinden kabul edilen Chobani LLC’nin kurucusu, Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’sudur.

Ulukaya, Erzincan’ın bir köyünde süt ürünleri üreten bir ailede doğdu. Hamdi Ulukaya, Chobani’yi 2007 yılında New York eyaletinde, kaliteli gıdayı daha erişilebilir kılmak misyonu ve vizyonuyla kurdu. Beş yıl dolmadan Chobani, ABD’nin en çok satan yoğurt markası haline geldi ve yıllık 1 milyar dolarlık satış hacmine ulaştı. Böylece Chobani dönemin en hızlı büyüyen şirketlerinden biri oldu.

Ulukaya’nın Chobani’ye yönelik vizyonu, ABD’deki gıda endüstrisinde köklü bir dönüşümü beraberinde getirdi. Başarının bir kriterinin de yerel toplulukların gelişmesi olduğu inancından yola çıkan Chobani, kuruluşundan itibaren kârının %10’unu başta Chobani’nin üretildiği Idaho ve New York eyaletleri olmak üzere, hayırsever faaliyetlere aktarıyor.

Kararlı bir hayırsever olan Hamdi Ulukaya, 2015 yılında The Giving Pledge (Bağış Taahhütü) metnini imzaladı ve servetinin büyük kısmını küresel mülteci krizine çözüm bulunmasına ayırdı. Dünyanın dört bir yanındaki yurdundan edilmiş insanlara ve mültecilere girişimci yaklaşımlar ve yaratıcı çözümler sunmak amacıyla, Ulukaya yine 2015’te Tent Foundation’ı (Çadır Vakfı) kurdu. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından Yüksek Savunucu ünvanı verilen Hamdi Ulukaya, dünyanın farklı yerlerindeki dezavantajlı insanlara yönelik faaliyetleri nedeniyle, 2015 yılında Birleşmiş Milletler Vakfı Küresel Liderlik Ödülü’ne layık görüldü.

Nisan 2014’te Hamdi Ulukaya, ABD Başkanı Barack Obama tarafından ABD Başkanlığı Küresel Girişimcilik Elçileri’nin (PAGE) ilk üyelerinden biri olarak seçildi ve 2013 yılında da Ernst & Young Yılın Dünya Girişimcisi ödülünü aldı.

Uluslararası Özel Olimpiyatlar Komitesi, New York Merkez Bankası, Amerikan Türk Konseyi ve Down Sendromu Pathfinder Köyü üyesi olan Hamdi Ulukaya, aynı zamanda Washington D.C.’de kurulu Kennedy Center Kurumsal Fon Kurulu’nda Başkan Yardımcısı’dır.