Yabancıya yeşil ışık

Yabancıların Türkiye’de çalışma koşullarını düzenleyen yasa Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Şirket yöneticisinden sağlık ve eğitim sektörü çalışanına, Turkuaz Kart’tan mültecilere kadar birçok yenilik getiren yasal düzenleme, Türkiye’de yükseköğrenim gören yabancı öğrencilere de çalışma izni hakkı tanıyor.
KPMG Türkiye Muhasebe ve Mali Müşavirlik Hizmetleri Şirket Ortağı Neslihan Raepers’ın değerlendirmesine göre, Türkiye’de ön lisans veya lisans düzeyinde öğrenim gören yabancı öğrenciler, öğrenimlerinin ilk yılını doldurduktan sonra çalışma izni için başvurabilecekler ve 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca kısmi süreli çalışabilecekler. Örgün öğretim programlarına kayıtlı lisansüstü yabancı öğrenciler için bu sınırlamalar da uygulanmayacak.
Yükseköğrenimini tamamlayan yabancı öğrenciler, mezuniyet tarihinden itibaren 1 yıl içinde çalışma izni başvurusu yapabilecekler ve başvuruları Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu tarafından değerlendirilecek.
Neslihan Raepers, yabancı öğrencilerle ilgili şu bilgileri verdi: “YÖK’ün 2014-2015 verilerine göre Türkiye’de 68 bin 286 yabancı öğrenci bulunuyor. Üniversitelerimiz özellikle Orta Asya ülkelerinden gelen öğrencilerin yoğun ilgisini çekiyor. TÜİK’in Nisan 2016 verilerine göre ise Türkiye’de 15-24 yaş arası işsizlik oranı yüzde 16 seviyelerinde yer alıyor. Yabancı öğrencilerin Türkiye’deki iş gücü piyasasına katılımının, ülkemizdeki genç nüfus işsizlik seviyesine ne şekilde yansıyacağını önümüzdeki yıllarda göreceğiz.” dedi.
Yürürlüğe giren 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, öğrenimlerini Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunun mühendislik ve mimarlık fakültesinde veya yurtdışında ilgili ülke makamları ve YÖK’ün tanıdığı bir yükseköğretim kurumunda tamamlayan mühendis ve mimarların, proje bazlı veya geçici süre ile çalışma izni alarak mühendislik ve mimarlık mesleklerini icra etmelerini öngörüyor.
Şirket yöneticilerine kolaylık
Kanunun çalışma izin türlerini açıklayan maddesinde de yeni bir düzenleme var. Buna göre, limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü, anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yöneticisi olan komandite ortağı yabancılar, çalışma izni alarak Türkiye’de çalışabilecekler
Serbest bölgelerde çalışacak yabancılar çalışma izni başvurularını Ekonomi Bakanlığı’na yapacaklar.
Sağlık ve eğitim sektörlerinde ön izin şartı
Yeni kanuna göre, mesleki yeterlilik gerektiren sağlık hizmetlerinde çalışacak yabancılar Sağlık Bakanlığı, eğitim hizmetlerinde çalışacak yabancılar ise Milli Eğitim Bakanlığı’ndan ön izin almak zorunda. Yabancı uyruklu öğretim elemanları YÖK’ten ön izin alacak.
Ar-Ge merkezi belgesi olan firmalarda Ar-Ge personeli olarak çalışacak yabancıların da Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın olumlu görüşü olması halinde çalışma izni başvuruları değerlendirilecek.
Turkuaz kart uygulaması
Kanun, ‘Turkuaz Kart’ adıyla yeni bir uygulamayı çalışma hayatına dâhil ediyor. Buna göre eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ile ülke ekonomisi ve istihdamına olumlu etkisi olacak yabancılara Turkuaz Kart verilecek. Bu etkinin değerlendirmesi Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu tarafından yapılacak önerilere göre değerlendirilecek ve bakanlıkça başvurusu uygun görülen yabancılar, ilk 3 yılı geçiş süresi olmak koşuluyla Turkuaz Kart almaya hak kazanacaklar.
KPMG’den Neslihan Raepers Turkuaz Kart’ın önemini “Bu karta sahip olan yabancı süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanacak. Turkuaz Kart sahibi yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen bir belge verilecek. Geçici koruma sağlanan yani mülteci statüsündeki yabancılar ise Turkuaz Kart hükümlerinden yararlanamayacak” dedi.
Mültecilere özel düzenleme
Kanunla ilgili en çok tartışılan konulardan biri olan mültecilere çalışma izni verilip verilmeyeceği de hüküm altına alındı. “Uluslararası Koruma Kapsamında Olan Yabancılar” başlıklı maddeye göre, koruma talebinde bulunan ve henüz başvurusu hakkında karar verilmemiş mülteciler uluslararası koruma başvurusu tarihinden, geçici koruma sağlanan yabancılar geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten 6 ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almak için başvurabilecekler. Bu başvuru hakkı olan yabancılar için İçişleri Bakanlığı’nın olumlu görüşü aranacak, yani herhangi bir illegal faaliyet içinde bulunup bulunmadıkları kontrol edilecek. Geçerli çalışma izni veya çalışma izni muafiyetine sahip olunması bu yabancılara Türkiye’de mutlak kalış hakkı sağlamayacak.
Başvuru prosedürü değişmedi
Başvurular Türkiye dışından ise ilgili ülkelerde bulunan Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilikleri veya Başkonsolosluklarına, yurt içinde ise doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılmaya devam edilecek. Çalışma izni, aynı işyeri veya bunların benzer işkolundaki bir işyerinde çalışmaları koşuluyla, ilk başvuruda en çok 1 yıl, ilk uzatma başvurusunda en çok 2 yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok 3 yıla kadar verilecek. Türkiye’de uzun dönem ikamet izni ya da en az 8 yıl çalışma izni olan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabilecekler.
Yabancı başına 6 bin lira ceza
İşverenler, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerini kanuni süreleri içerisinde ilgili yasa hükümlerine göre yerine getirmeye devam edecekler. Bildirim yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeyen işverenleri, her bir yabancı çalışan başına 6 bin lira idari para cezası bekliyor.