Bu ne yaman çelişki: Et, özel sektörde ESK’nın 4-5 katı kârla satılıyor!

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, eti özel sektörün, Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) 4-5 katı karla sattığını bildirerek, “250 kilogram bir karkası, ESK 5 bin 450 liraya, alışveriş merkezi 5 bin 955 liraya satın alıyor. ESK, bu karkası 5 bin 988 liraya et olarak üreticiye satarken, fiyat alınan iki alışveriş merkezinden birinde satış bedeli 7 bin 862, diğerinde 8 bin 531 liraya kadar çıkıyor” dedi.
Bayraktar, üretici 250 kilogramlık bir karkastan 498 lira, ESK 538 lira kazanç elde ederken, alışveriş merkezlerinden birinin 1907 lira, diğerinin 2 bin 576 lira kazanç sağlamasının insafsızlık olduğunu belirtti.
TZOB Genel Başkanı Bayraktar, yaptığı açıklamada, 250 kilogram dana karkastan, yüzde 17 kemik ve yüzde 0,52 de parçalanma firesi düştükten sonra 206 kilogram et kaldığını, bu etin yüzde 30’unun, 61,9 kilogramını bonfile, kontrfile, biftek, rosto ve pirzola gibi değerli etlerden, yüzde 70’inin, 144,3 kilogramının kıymalık ve kuşbaşılık gibi diğer etlerden oluştuğunu belirtti.

ESK, 5 bin 988 liraya sattığını, alışveriş merkezi 8 bin 531 liraya satıyor

Ülke düzeyine yayılmış iki alışveriş merkezi ve ESK’dan fiyat aldıklarını, değerli etlerin ESK’da toplam 2 bin 138 liradan, diğer etlerin 3 bin 850 liradan satıldığını, değerli etlerin alışveriş merkezlerinde birinde 3 bin 172 lira, diğerinde ise 3 bin 526 liraya, diğer etlerin alışveriş merkezlerinde birinde 4 bin 690, diğerinde 5 bin 5 liraya satışa sunulduğunu vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:
“Dana kıyma ESK’da 25 lira 75 kuruşken, alışveriş merkezinin birinde 31 lira 99 kuruş, diğerinde 32 lira 90 kuruşa, dana kuşbaşı ESK’da 29 lira 40 kuruşken, alışveriş merkezinin birinde 33 lira 99 kuruş, diğerinde 39 lira 90 kuruşa satılıyor.
İki alışveriş merkezi bonfileyi 79 lira 99 kuruş-84 lira 90 kuruş, kontrfileyi 51 lira 99 kuruş-52 lira 90 kuruş, bifteği 47 lira 80 kuruş-49 lira 90 kuruş, rostoyu 44 lira 99 kuruş-49 lira 90 kuruş, pirzolayı 59 lira 99 kuruş-79 lira 90 kuruştan satışa sunuyor.
ESK, 250 kilogramlık bir karkastan çıkan bonfileyi 210, kontrfileyi 213, bifteği 765, rostoyu 590, pirzolayı 360 liraya, kuşbaşını 1082, kıymayı 2 bin 768 liradan satıyor.
Buna karşın iki alışveriş merkezi 250 kilogramlık karkastan çıkan bonfileyi 320-340, kontrfileyi 293, bifteği 1162-1213, rostoyu 842-934, pirzolayı 561-747, kuşbaşını 1251-1468, kıymayı 3 bin 439-3 bin 537 liradan satışa sunuyor.
İki büyük alışveriş merkezi arasında bile büyük fiyat farkı oluşabiliyor. Aynı ağırlıktaki bir karkastan bir alışveriş merkezi 1907 lira, diğerinin ondan 669 lira daha fazla bir karla 2 bin 576 lira kazanç sağlamasının açıklanabilir bir tarafı yok.”

En büyük maliyet hayvan alımı ve yem gideri

Beside en büyük maliyet kalemini yüzde 69 ile hayvan alımının oluşturduğunu, bunu yüzde 25 ile yem giderlerinin izlediğini, yüzde 6 da işçilik, enerji, ilaç, aşı gibi giderlerin olduğunu bildiren Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Besi üretim maliyetinin düşürülmesi isteniyorsa öncelikle besi hayvanı alımı ve yem maliyetlerini düşürücü tedbirlerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Besi hayvanı için; buzağı ölümlerini, doğum aralığının uzaması nedeniyle doğurma oranının düşük olmasını, süt fiyatlarında zaman zaman yaşanan istikrarsızlıklar neticesinde damızlıkların kasaba gönderilmesini önleyici tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Yem için; ucuz yem kaynakları olan meraların ıslah edilerek kullanıma açılması ve mevcut meraların da korunması, yem bitkileri üretiminin desteklenmeye devam edilmesi, gübre ve mazot gibi yem hammadde üretim girdilerinin ucuza temin imkanlarının sağlanması bir zorunluluktur.”

Et sektörünün ana belirleyicisi, süt sektöründe alınacak tedbirler olacak

Çiğ süt fiyatlarının birçok yerde Ulusal Süt Konseyi’nin belirlediği litrede 1 lira 15 kuruşluk tavsiye fiyatının altına düştüğünü, yemde KDV’nin yüzde 8’den yüzde 1’e indirilmesinin de üreticiye yansıtılmadığını vurgulayan Bayraktar, “Üreticimiz düşük çiğ süt fiyat ile yüksek yem maliyeti arasında kalmıştır. Kırmızı et sektörünün ana belirleyicisi, süt sektöründe alınacak tedbirler olacaktır. Yoksa ucuza et yemek pek de mümkün görünmüyor” dedi.

7 ay boyunca bir sığırı besle 498 lira kazanç sağla

Canlı 270 kilogram gelen bir sığırın, canlı kilogram fiyatının 17 lira olduğunu, 7 aylık bir besi sonrası bu sığırın ağırlığının 575 kilograma çıktığını, 316 kilogram karkas elde edildiğini ve karkasın kilogramının 23 lira 82 kuruştan satıldığını bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Besiye alınacak 270 kilogramlık bir sığır 4 bin 590 lirayı, bunun için 7 ay boyunca harcayacağınız yem bedeli 1872 lirayı, işçilik, enerji, ilaç, aşı, ölüm ve verim kaybı gibi diğer giderler 567 lirayı buluyor. Buna göre bir sığır için 7 bin 29 lira harcama yapıyorsunuz. Bu sığırdan 316 kilogram karkas elde ediliyor ve kilogramı 23 lira 82 kuruştan 7 bin 527 lira gelir elde edebiliyorsunuz. Yaptığınız masraf düşüldüğünde 7 aylık kazancınız 498 lirada kalıyor. Üretici, 7 ay boyunca beslediği bir hayvandan 498 lira para kazanırken, alışveriş merkezi bu hayvanın karkasından günde 2 bin 576 lira gelir elde ediyor.
Üretici hayvan besiciliği yaparken, gece gündüz sarf ettiği emeğinin yanı sıra birçok riski de üzerinde taşıyor. Karkas fiyatın 7 ay sonra ne olacağını bilmiyor. Yem maliyetinin bu sürede ne kadar artacağını hesaplayamıyor. Hayvanını hastalıkla, hırsızlıkla kaybetme riski taşıyor. Hayvanı satarken, dolandırılma riski bulunuyor. Üretici her gün diken üstünde oysa market hiç riske girmeden, gelen ürünü tüketiciye doğrudan satıyor. Karkas başına 498 lira kazanç elde eden üreticiden de 5,2 kat fazla parayı, 2 bin 576 lirayı hem de 7 ayda değil günde kazanıyor.”
Bayraktar, ESK’nın, piyasaya daha büyük miktarlarda alım ve satım yaparak girmesi ve kimsenin fahiş kar elde etmesine izin vermemesi gerektiğini belirtti.