İSO “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu”nu açıkladı: İlk üç değişmedi

İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunu açıkladı. 2012 yılının en büyük sanayi kuruluşu sıralamasında ilk üç değişmedi. Birinci sırada 40 milyar 118 milyon TL üretimden satış rakamıyla Tüpraş birinci sırada yer aldı. Tüpraş’ı, 8 milyar 164 milyon TL ile Ford Otomotiv, 7 milyar 529 milyon TL ile Oyak Renault izledi.

İSO tarafından 45 yıldır yapılan ve her yıl büyük merakla beklenen araştırma, “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2012” geniş bir rapor olarak açıklandı.

İstanbul Odakule’de İSO Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından yapılan basın toplantısında açıklanan Türkiye’nin en Büyük 500 Sanayi Kuruluşu araştırmasının içinde birçok ekonomist ve akademisyenin değerlendirmeleri bulunuyor. Rapordaki verilerin, her yıl olduğu gibi bu yıl da kamuoyunda büyük yankı bulması bekleniyor.

Ekonomik Büyüklüklerdeki Değişimler

Araştırmanın temel bulgularına göre, 2012 yılında 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun üretimden satışlarının 2011 yılına göre yüzde 9.2’lik bir artışla 323 milyar 978 milyon liradan 353 milyar 699 milyon liraya çıktı.  Ekonominin yüzde 2.2 oranında büyüdüğü bir yılda yaşanan bu büyüme rakamı başarı olarak değerlendirilebilir.

500 Büyük Sanayi Kuruluşu dönem kârı açısından da iyi bir performans gösterdi. Araştırmaya konu olan şirketlerin 2011 yılında, 22 milyar 752 milyon lira kârlılığı olduğu göz önünde tutulursa, 2012 yılında bu rakam yüzde 6.3’lik bir artışla 24 milyar 192 milyon liraya çıktı. Bu artışın önemli bölümü faaliyet dışı gelirlerdeki artıştan elde edildi.

Küresel nedenlerle, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2012 yılındaki en düşük performansı, binde 6 gibi küçük bir oranla ihracat büyümesinde ortaya çıktı. 2011 yılında toplam ihracatı 63 milyar 337 milyon dolar olan büyük şirketlerin ihracat performansı, 2012’da 63 milyar 712 milyon dolar oldu.

Araştırma kapsamındaki sanayi kuruluşlarının istihdamında ise iç ve dış piyasalardaki durgunluğa rağmen yüzde 3.7 oranında artış olması, olumlu bir gösterge.

Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarında 2012 rakamlarına göre 596 bin 55 kişi çalışıyor. Bu rakam 2011 yılında 574 bin 589 kişiydi.

Bu arada 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde kamu kuruluşlarının sayısı azalmaya devam ediyor. Özelleştirmelerin de etkili olduğu bu süreçte, 1990 yılında 91 olan 500 Büyük listesindeki kamu kuruluş sayısı son araştırmada 13’e indi.

500 Büyük kuruluşun değişim gösteren önemli göstergelerinden biri de yabancı sermaye ile ilgili. 2009 yılında 153 olan yabancı sermaye ortaklı kuruluş sayısı 2012 yılında 138’e düştü. Üretimden satışlarda da yabancı sermayeli kuruşların yüzde 40’lar civarında olan payı, bugün yüzde 35’ler seviyesinde.

2012 Yılının En Büyük 10 Sanayi Kuruluşu

Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2012 araştırmasına göre Türkiye’nin en büyük sanayi şirketi, yine Tüpraş oldu. Faaliyet gösterdiği sektördeki avantajını iyi kullanan Tüpraş yıllardır olduğu birinciliği bırakmadı.

Tüpraş, 40 milyar 118 milyon liralık üretimden satışlarıyla rakiplerinin epeyce önünde, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun en büyüğü olarak ilk sırada yer alıyor.

Otomotiv şirketleri, geçen yıl beklentilerden uzak bir yıl geçirmiş olsalar da, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki güçlerini korudular.

Ford Otomotiv, 8 milyar 164 milyon liralık üretimden satışlarıyla ikinci sırada yer aldı.

Bu yılki sıralamada ilk üç değişmedi. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Oyak-Renault üçüncülük kürsüsünde. Oyak Renault’nun üretimden satışları 7 milyar 529 milyon lira olarak gerçekleşti.

Bu güçlü sanayi sektörleri içine, farklı bir sektörden girebilen tek şirket ise Arçelik. Son yılların trend sektörlerinin aksine beyaz eşya alanındaki başarısıyla ilk 10’a girmeyi başaran Arçelik’in, üstelik yükselen bir grafiği  var. Arçelik, 7 milyar 221 milyon liralık üretimden satışlarıyla altıncı sıradan dördüncülüğe yükseldi.

500 Büyük’ün en büyük 10 kuruluşu arasına girebilen tek kamu kuruluşu ise Elektrik Üretim AŞ. Şirket 6 milyar 939 milyon liralık üretimden satışıyla beşinci sırada.

Bir başka otomotiv şirketi Tofaş 5 milyar 611 milyon lira ile altıncı sırada.

İlk 10 sıralamasında geçen yıla göre bir basamak yukarıya çıkan İskenderun Demir Çelik, 5 milyar 339 milyon liralık üretimden satışlarıyla yedinciliğe yükseldi.

Sıralamada 5 milyar 107 milyon liralık cirosuyla Ereğli Demir Çelik sekizinci, bir başka demir çelik şirketi İçdaş Çelik de 4 milyar 921 milyon liralık ciroyla dokuzuncu sırada.

Ve bu grubun 10’uncu sırasında da yine Tüpraş gibi bir petrokimya şirketi olan Aygaz yer alıyor. Aygaz’ın üretimden satışları 4 milyar 689 milyon lira.

Bu anlamda ekonomide son yıllarda ihracat ve büyümede öne çıkan üç ana sektör; demir çelik, otomotiv ve petro-kimya şirketleri ilk 10’daki yerlerini koruyor.

2012 Yılının En Kârlı 10 Sanayi Kuruluşu

500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun kârlılık sıralamasında ise,  kamu kuruşları dikkat çekiyor.

Kamu kuruluşu olan Türkiye Petrolleri, 1 milyar 471 milyon liralık kârıyla, 2011’de olduğu gibi 2012’de de birinciliğini korudu.

Tüpraş 1 milyar 183 milyon liralık kâr ile ikinci, üçüncü sırada da yine bir kamu kuruluşu olan; Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, 860 milyon liralık kârla yer alıyor.

Bir başka kamu şirketi; Eti Maden İşletmeleri, 779 milyon liralık kârıyla beşinci sırada.

Altıncı sırada da bir maden şirketinin olması dikkat çekici. 712 milyon liralık kârla altıncı sırayı alan Koza Altın’ı, yedinci sırada 681 milyon liralık kârla Tüprag Metal Madencilik izliyor.

Otomotiv sanayinin bu listede iki temsilcisi var. Üretimden satışlarda en büyükler arasında yer alan Tofaş ve Ford Otomotiv kâr listesinin sekiz ve dokuzuncu sıralarında. Tofaş’ın kârı 535 milyon lira.  Ford Otomotiv ise 2012 yılını 502 milyon lira kârla kapattı.

En kârlı ilk 10 içinde imalat sanayinde faaliyet gösteren kuruluş sayısının sınırlı kalması dikkat çekiyor.

Kar/Zarar Eden Kuruluşlar

2012 yılında 500 Büyük kapsamındaki kuruluşlarda kâr edenlerin sayısı 380’den 437’ye çıktı. Söz konusu 437 şirketin kârı 26 milyar 905 milyon lira olurken. 2011 yılında kâr eden 380 şirketin kârı ise 26 milyon 607 lira olmuştu.

Zarar eden kuruluşların sayısı ise 120’den 63’e düştü. 2011 yılında şirketler 3 milyar 854 milyon lira zarar yazarken, 2012’de bu rakam 2 milyar 713 milyon liraya indi.

Sektörlere Göre Dönem Kâr ve Zarar Toplamı (V.Ö.)

2012 yılında kârlılık gösteren sektörler arasında kağıt sektörü öne çıkıyor.  Orman ürünleri ve mobilya da kârlılıkta artış sağladı. Elektrik, madencilik ve gıda da kar artışı yüzde 30’lar civarında.

Geleneksel ihracatçı sektörlerde, yani dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı sanayii ve taşıt araçları sanayiinde, dış pazarlardaki daralmanın yarattığı baskıyla 2012 kâr ve zarar toplamında yüzde 38 ve yüzde 32’lik düşüşler var.