Borsa 2012’de yabancıya çalıştı

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran, 2012?de İMKB?nin büyümesini değerlendirdi. Oran, ?2012 yılında en hızlı büyüyen borsalar arasında gösterilen İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, esas olarak iştahı kabaran yabancı yatırımcıların ?vur kaç? için getirdiği sıcak para girişleri ile yükseldi? dedi.

CHP’li Oran’ın değerlendirmesi şöyle:

2012 yılında en hızlı büyüyen borsalar arasında gösterilen İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), esas olarak iştahı kabaran yabancı yatırımcıların ?vur kaç? için getirdiği sıcak para girişleri ile yükseldi.  Parayla para kazanmaya gelen yabancı yatırımcı İMKB?yi, İMKB de sağladığı ?tatlı kar? ile onların kazancını katladı; portföyünü büyüttü. Sonuçta Borsa, 2012 yılında da yabancıya çalıştı.

Borsa?ya olan yatırımcı ilgisi, Türkiye ekonomisine duyulan güveni değil, yabancılara sağlanan tatlı karı, Borsa?da geçen yılki hızlı yükseliş de Türkiye ekonomisindeki gelişmeyi değil, İstanbul?a tezgahı kuran yabancıların ülke ekonomisinin kanını emdiğini, yapılan vurgunun boyutunu gösteriyor.  Dünyanın hiçbir yerinde mümkün olmayan oranda bir getiri elde eden yabancı yatırımcılar, bunu New York, Londra gibi merkezlerinde şampanya patlatarak kutladılar. Yani geçen yıl da Borsa?da el aldı-sattı, el kazandı, boş yere övünmesi bize kaldı.

Yerli yatırımcı azaldı

Merkezi Kayıt Kurumu verilerine göre, İMKB?de hisse senedi portföyü bulunan yerli yatırımcı sayısı geçen yıl net 9 bin 792 kişi daha azalarak 1 milyon 80 bin 262?ey geriledi. 2011 sonu itibariyle İMKB?de 1 milyon 90 bin 54 yerli yatırımcı bulunuyordu. Tüzel kişi statüsündeki yerli yatırımcılar yüzde 39 artışla 3 bin 111?den 4 bin 317?ye çıkarken, gerçek kişi yerli yatırımcıların sayısı 1 milyon 86 bin 395?ten 1 milyon 75 bin 364?e geriledi. Diğer yerli yatırımcı sayısı da 548?den 581?e yükseldi. Borsa?nın büyük bölümünü kontrol eden az sayıdaki yabancı yatırımcılar ise net 572 ile artışını sürdürerek 8 bin 304?e ulaştı.

Yabancı portföyünde rekor büyüme

2012 yılında İMKB?de yerli yatırımcıların hisse senedi portföyünün değeri yüzde 37.5 oranında bir büyüme ile 72.7 milyar lira olurken; özellikle ABD?lilerin etkisiyle yabancı yatırımcıların toplam portföy büyüklüğü yüzde 61.8 oranında net 53.7 milyar liralık bir artışla 140.5 milyar liraya kadar ulaştı. Borsa?da yabancı portföyünde yaşanan hızlı büyümede, bir yandan özellikle yılın ikinci yarısında hızlanan yeni fon girişleri, diğer yandan bu girişlerin endeksi yükselterek portföyü değerlendirmesi etkili oldu. Yabancıların, İMKB?de 2011 sonu itibariyle yüzde 62.2 olan payı, 2012 sonunda yüzde 65.9?a kadar yükseldi.

Yabancı yatırımcı başına ortalama 16.9 milyon TL?lik portföye karşılık, yerli yatırımcıların ortalama portföy büyüklüğü sadece 67 bin TL.

İMKB?de yatırımcı sayısı ve portföy gelişimi

İMKB?nin beşte biri ABD?linin

İMKB?de işlem gören hisse senetlerinin 46 milyar lira ile yüzde 21.6?sı 1.302 ABD?li yatırımcıya ait bulunuyor. Buna göre ABD?li yatırımcılar tek başına İMKB?nin beşte birini kontrol ediyor. 2012 sonu itibariyle 518 İngiliz 25.9 milyar TL ile Borsa?nın yüzde 12.2?sine, Lüksemburglu 335 yatırımcı da 10.3 milyar lira ile yüzde 4.8?ine sahip durumda. Buna göre sayıları 2 bin dolayındaki bu üç ülke yatırımcısı Borsa?nın neredeyse yarısını kontrol ediyor.

İMKB?de 81 Hollandalının 4.8 milyar, 21 Norveçlinin 4.7 milyar, 130 İrlandalının 4.5 milyar, 70 Fransız yatırımcının yaklaşık 4 milyar, 16 Suudi yatırımcının 3.7 milyar, Yunanistan?dan 49 yatırımcının 3.1 milyar ve Singapur?dan 7 yatırımcının da 2.9?ar milyar liralık portföyü bulunuyor. Sayıları 2 bin 529 olan söz konusu on ülke yatırımcıları 110.1 milyar liralık portföyle İMKB?de yüzde 51.6 paya sahip durumda…

İMKB?deki yabancı yatırımcılarda ilk 10 ülke

Net sıcak para akımı

En son Ekim itibariyle açıklanan Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre, ilk on ayda Borsa ve devlet iç borçlanma senetlerine (DİBS) yatırım için gelen taze sıcak para miktarı 27.1 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde sıcak para akımı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 92.5 büyüdü. Sıcak para girişleri, krizdeki ülkelerin parasal genişleme önlemleri sonucu küresel likidite fazlası oluşması ve spekülatif yatırımlarda Türkiye?nin bildik bir adres olması dolayısıyla, özellikle yılın ikinci yarısından itibaren hızlandı. Girişlerin aynı hızla devam ettiği varsayılırsa bu iki alanda yılın tümündeki net sıcak para girişinin 30 milyar doları fazlasıyla aştığı görülüyor.

Borsa ve DİBS?e gelen taze sıcak para (Ocak-Ekim; Net; Milyon $)

Kaynak: TCMB Ödemeler dengesi veri seti

Yabancının portföyü 150 milyar doları aştı

Türkiye?de büyük bölümü Borsa ve DİBS?e, bir bölümü de Eurobond ve mevduat gibi araçlara park etmiş kısa vadeli yabancı sermaye yatırımlarının toplam hacmi, 2012 başından 21 Aralık?a kadar olan dönemde yüzde 60 dolayında büyüyerek 152.4 milyar dolara ulaştı. Bu büyümede, hem Hazirandan itibaren ivme kazanan net fiili sıcak para girişleri hem de mevcut varlıkların değerindeki hızlı artışlar etkili oldu. 21 Aralık itibariyle sıcak paranın Türkiye portföyünde; 77 milyar dolarlık hisse senedi, 56.8 milyar dolarlık devlet iç borçlanma senedi (DİBS) var. Yabancıların Türk bankalarındaki mevduatı da 18 milyar doları aşmış bulunuyor. Geçen yıl 21 Aralık?a kadar olan dönemde yabancıların özellikle İMKB?deki hisse senedi portföyü yüzde 69,  DİBS portföyü de yüzde 59?la rekor düzeyde büyüdü.

Sıcak paranın Türkiye?deki yatırım hacmi 2002 sonu itibariyle sadece 9.2 milyar dolardı. AKP döneminde izlenen politikalarla bu sıcak paraya sağlanan tatlı kar nedeniyle hızla büyüyen portföyde 2002-2012 döneminde 16 katlık bir artış yaşandı.

Türkiye?deki yabancı portföyünün değeri (Milyon $)

Kaynak: TCMB, BDDK, Merkezi Kayıt Kuruluşu, Kalkınma Bakanlığı.

Neden sıcak para dalgası yaşanıyor?

Krizdeki gelişmiş ülke merkez bankalarının finansal kriz süreci ve sonrasında uygulamaya koydukları parasal genişleme politikaları, küresel ölçekte bir likidite fazlası yarattı. Bunun sonucunda ise gelişmekte olan ülkelere yönelen spekülatif kısa vadeli sermaye akımları (sıcak para) canlandı ve oynak hale geldi. Bu durum ise Türkiye ile Brezilya, Meksika, Kolombiya, Peru, Şili, Venezuela, Çin, Endonezya, Malezya, Filipinler, Tayland, Güney Kore, Hindistan, Tayvan, Rusya, Polonya, Macaristan, Kazakistan, Güney Afrika, İsrail, Lübnan ve Mısır?dan oluşan gelişmekte olan ülkelere finansal istikrar açısından önemli bir tehdit oluşturuyor. Borçlanma senedi fon akımlarının ortalama yüzde 95?i, hisse senedi fon akımlarının ise ortalama yüzde 89?u bu ülkelere yönelik bulunuyor.

AKP döneminde sıcak para Türkiye?nin kanını emdi

AKP?nin iş başında olduğu 2003 başından 2012?nin Ekim sonuna kadar olan yaklaşık 10 yıllık dönemde Türkiye?ye 24.1 milyar doları İMKB?de hisse senedi alımına, 83.2 milyar doları da DİBS alımıyla Türkiye Devletine borç verme şeklinde olmak üzere toplam 107.3 milyar dolarlık sıcak para girişi yaşandı. Bu iki alandan aynı dönemde yapılan kar transferi ise 32.3 milyar dolara ulaştı.

Yabancıların halen Borsa ve DİBS?te park etmiş parasının 133.9 milyar dolar (77 milyarı Borsa, 56.8 milyarı DİBS?te) olduğu dikkate alındığında, sıcak para için Türkiye?nin son derece karlı bir piyasa olduğu görülüyor. Buna göre yabancılar AKP döneminde getirdikleri sıcak paranın yaklaşık üçte birini kar transferiyle ülkelerine aktarmalarına rağmen, hali hazırda tüm getirdikleri fonların çok çok üzerinde bir portföye sahipler.  Yabancıların bu dönemde fonlarını en fazla büyüttükleri alan ise Borsa oldu.

Sıcak paranın portföy yatırımları ve kar transferi (Milyon $)

Acilen yeni ekonomi politikasına geçilmeli

Sonuç olarak Türkiye ekonomisi sıcak paraya teslim edilmiş durumda ve sıcak para reel ekonomiyi yani işi, aşı yakıp kavurmaktadır. İş aş olmadan sosyal barış da mümkün olmaz. Sıcak para, yabancı faiz lobilerini ihya ederken Türk KOBİ?lerini ise yok etmekte, Türkiye?nin kanını emmektedir. Türkiye?nin acil olarak temeli sanayi, tarım ve hayvancılığa dayanan, yeniden üreterek kalkınan, istihdam yaratarak büyüyen bir Türkiye?yi yaşama geçirecek yeni bir ekonomi politikasına ihtiyacı var.