Turkmall, Tunus?u AVM?lerle donatacak

ÖZBEY MEN >> PERAKENDE sektörünün büyümesindeki en önemli etkenlerden biri de kuşkusuz alışveriş merkezi (AVM) sayısındaki artış. Yaklaşık 300 AVM?nin bulunduğu Türkiye, hızla çevre ülkelerin de alışveriş üssü haline geliyor.

AVM yatırımının cazip hale gelmesi bazı işadamlarının tamamen bu alana odaklanmasına yol açmış durumda. Levent Eyüboğlu da bunlardan biri…

Eyüboğlu?nun birçok ülkede AVM?leri bulunan Alman Multi Development?le ortak kurduğu MultiTurkmall, İstanbul?dan Trabzon?a, Mersin?den İzmir?e ?Forum? markasıyla 8 AVM yatırımı gerçekleştirdi. Geçen yıl hisselerini Almanlara devrederek bu ortaklıktan ayrılan Eyüboğlu, şu anda Türkiye?nin yanı sıra Gürcistan, Irak, Bosna Hersek, Kazakistan gibi birçok ülkede AVM kuruyor. Bunlardan en dikkat çekeni ise Çin?de inşa edilen Plaza Shenyang… Fiba Holding ve Umman Devlet Fonu?nun da ortak olduğu bu proje, Çin?de yapılan en büyük Türk yatırımlarından biri durumunda.

Levent Eyüboğlu?nun AVM yatırımı için son durağı ise Tunus. Bu ülkede yerel bir ortakla çok daha iddialı projeler planlayan Eyüboğlu ile yeni gelişmeleri ve perakende sektörünün durumunu konuştuk…

Şu anda kaç AVM?niz var? İnşaatı devam eden projeleriniz ne zaman devreye girecek?

Turkmall-Tepe Grubu ortaklığı döneminde hayata geçirilen Ankara Bilkent Center, M1 Gaziantep, M1 Kartal, M1 Adana, M1 Konya, Tepe Nautilus, Maltepe Carrefour ve MKM AVM?ye ortağız. Novada Outlet Söke?yi geçen nisan ayında açtık. Bulvar Samsun?u 17 Temmuz?da açıyoruz. Novada Ataşehir?i önümüzdeki kasım ayında açacağız. Novada Outlet Keşan, Ekim 2013?te hizmete girecek. Uniq İstanbul Mart 2014?te, Novada Maltepe ve Novada Tokat da yine 2014?te açılacak.

Yurtdışında başladığınız birçok projeniz var. Hangi ülkelerde AVM kuruyorsunuz?

Gürcistan Tiflis?te Forum Rakeen-Tbilisi Mall projemiz ağustos ayında tamamlanıyor. Bosna Hersek Saraybosna?da gerçekleştirdiğimiz Sarajevo City Center?ı da bu yıl bitiriyoruz. Eylül ayında ise Çin?de kurduğumuz Plaza Shenyang AVM açılacak. Rusya?daki projemiz Plaza Yaroslavl?ı 2013 yılında tamamlamayı planlıyoruz. Yine Gürcistan Batum?da Forum Avrasya isimli AVM?nin inşaatı sürüyor. 2014 yılında bu projeyle birlikte Mısır Kahire?deki Forum Royal, Libya Trablus?ta inşa ettiğimiz Forum Oyia ve Irak Dohuk?ta kurduğumuz Mazi Mall devreye girecek. Trablus?taki bir diğer projemiz Forum Andalus?u ise 2015 yılında faaliyete açmayı planlıyoruz. Makedonya ve Kazakistan?daki projelerimiz de devam ediyor.

Hedefinizde yeni bir ülke var mı? Bu konudaki çalışmalarınızdan bahseder misiniz?

Yeni pazar olarak Tunus?a yöneldik. Bu ülkenin en büyük süpermarket zincirlerinden Bayahi Group?la birkaç ay önce ortaklık kurduk. Tunus?ta 12 alışveriş merkezi inşa edeceğiz. Şu anda mimari konsept üzerinde çalışmalar sürüyor. Amacımız ilk projenin inşaatına bu yılın son çeyreğinde başlamak. AVM?ler ilk etapta Tunis, Sfax, Sousse ve Ariana şehirlerinde açılacak. Tunus?ta organize perakende sektörü henüz bakir düzeyde. Dolayısıyla bizim anladığımız anlamda AVM yok. Tunus?a birçok Türk perakende firmasını götürmeyi düşünüyoruz.

Libya?da da projeniz vardı. Şu anda hangi aşamada? Bu pazarla ilgili beklentileriniz neler?

Libya?da 2 AVM projemiz var. İkisi de Trablus?ta ve devlet fonu için yapıyoruz. Forum Oyia?nın kaba inşaatı bitmek üzereyken ülkede toplumsal olaylar başladı. Bu yüzden inşaatı yarım bıraktık. Libya hükümetinden epeyce alacağımız var. Türkiye?den götürdüğümüz personeli geri getirdik. Ancak Libyalı çalışanlarımızı işten çıkarmadık. Kısa bir süre sonra inşaata yeniden başlayacağımızı düşünüyorum. Forum Oyia?da 240 mağaza olacak. 25 Türk perakende firmasıyla kira kontratı imzalamış durumdayız.

Libya?da da organize AVM yok. Bizim projemiz ilk olacak. Nüfus az ama doğal kaynak gelirleri hayli fazla. Türk perakende firmaları açısından bu ülkede de ciddi potansiyel olduğunu düşünüyorum. Yasaları taklit ürünlerle mücadele konusunda yetersiz. Gerekli yasal düzenlemeler yapılırsa organize perakendecilik hızla büyüyecektir.

Çin yatırımınız nasıl gidiyor? Bu ülkede Türk perakendecilerin şansını nasıl görüyorsunuz?

Çin?in Şenyang şehrindeki Plaza Shenyang?ın inşaatına 2008 yılında başlamıştık. Bu projede Fiba Holding ve Umman Devlet Fonu?yla ortağız. Yaklaşık 500 milyon dolarlık bir proje. Şu ana kadar Fiba Holding ve bizim harcadığımız para 280 milyon doları buldu. Yani Çin?deki en büyük Türk yatırımı. Kiralama konusunda hiç sıkıntı yaşamadık. Sanıyorum dünyaca ünlü birçok markanın bir arada bulunduğu nadir AVM?lerden biri. Ikea?yla daha projeye başlamadan önce anlaşma imzalamıştık. Dünyanın en büyük Ikea mağazasını açtılar. Türkiye?den de Silk & Cashmere, Kiğılı gibi birkaç perakende firması yer alıyor. Çin ve diğer Uzakdoğu markalarından da yoğun ilgi gördük. Plaza Shenyang?ı önümüzdeki ekim ayında açıyoruz.

Çin, AVM bakımından ne durumda? Bu ülkede AVM kurmayı düşünenlere neler tavsiye edersiniz?

Çin?de iç tüketim devamlı artıyor. Hatta perakende sektöründeki büyüme, ülkenin toplam büyümesinin üstünde. Buna karşılık AVM?ler eski ve yetersiz. Şu anda birçok şehirde yüzlerce AVM inşa ediliyor. Çin?de AVM kurmayı düşünen Türk firmalara inşaatı anahtar teslimi şeklinde Çinli firmalara yaptırmalarını öneriyorum. Çünkü inşaat sektörüyle ilgili prosedürleri çok fazla. Yabancı sermayeli inşaat şirketlerine karşı yoğun bir bürokrasi var.

Çin?de kira konusunda da farklı uygulamalar var. Kira kontratları günlük bedel üzerinden yapılıyor. Örneğin, şubat ayında daha az kira ödüyorlar. Cirodan pay alma sisteminde de sıkıntı var. Mağaza kiraları Türkiye?ye göre biraz daha ucuz ancak arada uçurum yok. Örneğin, Plaza Shenyang?da mağaza kiraları konumuna göre metrekare bazında 15 ile 75 dolar arasında değişiyor. Bu ülkede birkaç projemiz daha var. Ancak şimdilik bekletmeye aldık. Çünkü önce bu AVM?nin sonucunu görmek istiyoruz.

Size göre Türk markalarının Çin?de rekabet şansı var mı?

Çin gayrimenkul sektörü hızlı büyüyor. Buna paralel olarak mağaza sayısı da hızla artıyor. Perakendeciler de bunu değerlendiriyor. Çin?de daha çok Amerikan, Avustralyalı, Singapurlu ve Hong Konglu perakende zincirleri var. Tabii yerel markalarının sayısı da çok fazla. Avrupa markalarına özenti var ama Avrupalı firma sayısı çok değil. Türk perakendecilerin bu ülkedeki bilinirlikleri yok denecek kadar az. Yani işe sıfırdan başlamak durumundalar. Dolayısıyla bu pazara girdiklerinde yüzlerce mağaza birden açmaları lazım. Aksi takdirde başarılı olmaları çok zor. Bu pazara girmek için şu anda fırsat var. Bana göre 5 yıl sonra çok geç kalınmış olabilir.

?Gerçek piyasa değerleri ortaya çıkacak?

Bu sıralar Türkiye?deki bazı AVM?ler el değiştirmeye başladı. Birçoğu için de pazarlıkların sürdüğünü duyuyoruz. Levent Eyüboğlu da ileride bazı AVM?leri satabileceklerini belirtiyor. Eyüboğlu, piyasa değerlerinin henüz oturmadığını, birkaçının el değiştirmesiyle birlikte AVM?lerin gerçek değerinin ortaya çıkacağını düşünüyor:

?Bazı uluslararası fonlar satın almak için görüşmelerde bulunuyor. Bunu olumlu bir gelişme olarak görüyorum. Alışveriş merkezi yatırımcıları için en kötü durum herhangi bir AVM?nin kapanmasıdır.?

(Para Dergisi)