İstihdam yükü KOBİ’lerde kârlar büyüklerin cebinde

Türkiye?nin ilk 1000 büyük sanayi firması son 13 yıllık dönemde istihdamda cimrileşip ekonomide daha da devleşirken, KOBİ?ler ve Anadolu Kaplanları ise adeta havlu attı.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası?nın (İSMMMO) ?1000 Büyük Sanayi Firması ve Türkiye Ekonomisinin Gerçekleri? araştırmasına göre, son 13 yıllık dönemde dev firmaların çalışan sayısı azalırken, karları sürekli arttı.

Rapora gore; 1000 büyük sanayi firması 1998 yılında 746 bin 614 kişi çalıştırırken, aradan geçen onca yıla karşın 2010 yılında istihdamda artış bir yana 500 kişiye yakın azalma oldu. Firmaların çalışan başına elde ettiği karlar ise adeta patladı. Dev sanayi firmaları 1998 yılında çalıştırdıkları kişi başına 577 lira kar elde ederken 2010 yılında bu tutar 12 bin 178 liraya ulaştı. Diğer bir ifadeyle dev firmalar bir çalışanın üzerinden kazandığı parayı 13 yılda ortalama 21 kat artırdı.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Başkanı Yahya Arıkan KOBİ?ler ve Anadolu Kaplanları diye ifade edilen firmalara sağlanan destekler, teşvikler ve kredilere rağmen Türkiye ekonomisinde, istenen rekabetçi ve eşitlikçi yapının kurulmasında zorluklar yaşandığını dile getirdi. Raporu değerlendiren Arıkan, üretim ve istihdamın kaynağı olarak görülen küçük ve orta ölçekli şirketlerde beklenen hızlı büyümenin gerçekleşmemesine karşın, dev şirketlerin ekonomideki ağırlıklarını düzenli olarak arttırdığına vurgu yaptı. Türkiye?de kurumlar vergisinin yüzde 52?sini 50 şirketin ödediği de anımsatan Arıkan, ?Türkiye?de 2010 yılı sonu itibariyle 650 bin kurumlar vergisi mükellefi var. verilere gore bu şirketlerin 50?si toplam verginin yüzde 52?sini ödedi. 1000 firma sanayiye hükmediyor ama esas hakim güç 50 firmayı geçmez? diye konuştu.

1000 DEV FİRMADA ÇALIŞAN SAYISI AZALDI, KAZANÇLAR KATLANDI
Yıllar	Çalışan sayısı	Kişi başı kar (TL)
1998	746,614	577
1999	695,063	-220
2000	705,899	567
2001	676,183	-2,424
2002	664,396	1,863
2003	696,146	1,941
2004	711,649	3,476
2005	698,068	3,033
2006	718,119	4,672
2007	741,606	9,060
2008	730,363	2,625
2009	700,161	11,134
2010	746,179	12,178

Türk sanayisi mi, devlerin ekonomisi mi?

Türkiye İstatistik Kurumu, Hazine, İstanbul Sanayi Odası ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği verileri üzerinden yapılan çalışmaya gore; sanayi sektörünün yarattığı milli gelir içinde ilk bin firmanın payı ise yüzde 52.67?ye ulaşıyor.

Bir başka ifadeyle Türkiye?de ?imalat?, ?madencilik ve taşocakçılığı?, ?elektrik-gaz üretim ve dağıtımı? sektörlerinden oluşan sanayi sektörünün yarattığı milli gelirin yarısından fazlası Türkiye?nin en büyük 1000 sanayi kuruluşu tarafından ortaya çıkartılıyor. Geri kalan ve sayıları yüzbinlerle ifade edilebilen KOBİ olarak tanımlanan küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşları ise pastanın ancak yüzde 47.33?lük bölümünü yaratmak için çalışıyor.

TÜRK SANAYİNİN YARISI 1000 FİRMAYA AİT
Yıllar (*)	Milli Gelirdeki Payı (%)
1998	33.27
1999	35.75
2000	38.60
2001	38.91
2002	55.69
2003	53.18
2004	55.31
2005	48.95
2006	53.35
2007	51.36
2008	47.18
2009	54.80
2010	52.67

(*) İmalat, madencilik, enerji sektörlerinin yarattığı GSYİH içindeki pay

KOBİ?ler kan kaybediyor

İSMMMO?nun yayınladığı ?1000 Büyük Sanayi Firması ve Türkiye Ekonomisinin Gerçekleri? araştırmasına gore Türkiye’de sanayi sektöründe faaliyet gösteren yaklaşık 412 bin KOBİ?nin 1000 dev firma karşısındaki güçleri de giderek eriyor.

Sanayi sektörünün toplam katma değerinin yarısı 1000 büyük işletme tarafından sağlanırken geri kalan yarısı da 412 bin küçük ve orta ölçekli işletme tarafından yaratılıyor. Bu 412 bin işletmenin toplam GSYİH içindeki payı ise yüzde 10 düzeyinde bulunuyor.

?İstanbul, Anadolu Kaplanları’nı yutuyor”

Rapora gore; uzun yıllardır devam eden ?Anadolu Kaplanları? söylemine karşılık yaratılan katma değerde de İstanbul merkezli sanayi kuruluşlarının payının arttığı gözleniyor.

1998?de ilk 500 firma içindeki İstanbul merkezli 220 firmanın yarattığı brüt katma değerin GSYİH içindeki payı yüzde 4,46?dan 2010?da yüzde 5.04?e çıkmış durumda. İstanbul firmalarıyla Kocaeli firmaları birlikte düşünüldüğünde ise aynı yıllar itibariyle pay yüzde 6.25?ten yüzde 6.79?a tırmanıyor. Türkiye?deki sanayi sektörünün yarattığı milli gelir içinde İstanbul ve Kocaeli merkezli firmaların payı da 1998?de yüzde 23,32 düzeyindeyken 2010?de yüzde 35,3?e yükselmiş. Rapordaki tespite gore bu durum söylenenlerin aksine ekonomide Anadolu sermayesinin değil İstanbul merkezli sermayenin ağırlığının arttığını gösteriyor.

İhracat devlerin işi oldu

2010?da 114 milyar dolara ulaşan Türkiye?nin toplam ihracatının yaklaşık 109 milyar doları sanayi ürünlerinden oluşuyor. Rapora gore madencilik ve taşocakçılığı, elektrik ve gaz üretim-dağıtımı ile imalat sanayiinden oluşan sanayi sektörü 2010 verileriyle ihracattta yüzde 95?lik paya sahip. Türkiye?nin en büyük bin sanayi kuruluşu ise Türkiye?nin toplam ihracatının yüzde 54,4?ünü gerçekleştiriyor. İlk 500 kuruluşun ihracattaki ağırlığı ise hayli fazla. 1998?de toplam ihracatın yüzde 43,3?ünü gerçekleştiren ilk 500 kuruluş 2010?da ihracattaki payını yüzde 47,2?ye yükseltmiş durumda.

İHRACAT PASTASI DA DEVLERİN
Yıllar	1000 firmanın ihracatı (Bin USD)	Türkiye ihracatındaki payları (%)
1998	14,247,977	52.82
1999	14,182,398	53.34
2000	14,487,880	52.16
2001	17,528,168	55.94
2002	20,488,912	56.82
2003	27,750,826	58.73
2004	38,647,360	61.18
2005	42,777,538	58.22
2006	50,176,542	58.66
2007	62,278,707	58.06
2008	76,717,542	58.11
2009	53,478,468	52.36
2010	61,950,780	54.40

İkinci 500 sanayi kuruluşunun payının ise 1998?deki yüzde 9,52 düzeyinden 2010?da yüzde 7,2?ye gerilediği görülüyor. Bu veriler, yıllar içinde artan ihracat hacminde büyük şirketlerin paylarını düzenli şekilde artırdıklarını kanıtlıyor.

İSMMMO raporunun sonuç bölümünde ise ?Türkiye?nin en büyük 500 sanayi kuruluşu, katma değerde, ihracatta ve karlılıkla hemen ardından gelen diğer 500 sanayi kuruluşuna dahi açık ara fark atarken Türkiye?de istihdamın kaynağı olarak görülen yüzbinlerce KOBİ ve onbinlerce Anadolu Kaplanı ancak büyüklerin tozunu yutmakla yetiniyor? değerlendirmesinde bulunuluyor.