“Yapısal bütçe dengesinde 2006 yılından itibaren bir bozulma yaşanıyor”

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV),  2010 yılında bir önceki yıla oranla bütçe açığında olumlu bir performans görülse de, yapısal bütçe dengesinde 2006 yılından itibaren yaşanan bozulmaya dikkat çekerek, “Mali duruş, olumsuz bir tablo sergilemektedir” dedi.  Açıklamada ayrıca, ekonomik konjonktürün bütçe üzerindeki etkisinin 2009 yılına oranla iyileşse de halen olumsuz olduğu bildirildi.

TEPAV İstikrar Enstitüsü tarafından hazırlanan “2010 Yılı Bütçe Uygulama Sonuçları: Konjonktürel ve Yapısal Bir Bakış” başlıklı Mali İzleme Raporu açıklandı.

Rapor’da “Bütçenin Ekonomik Büyümeye Duyarlılığı ve Yapısal Bütçe Dengesi” başlıklı bir bölüme yer verildi.  2010 yılının bütçe dinamikleri önceki iki yılla karşılaştırıldığında çok daha olumlu bir tabloyla karşılaşıldığı ifade edilen Rapor’da, “Bu yaşanan iyileşme maliye politikasındaki yapısal ve uzun dönemli bir iyileşmeyi yansıtabileceği gibi özellikle gelir kalemlerinin ekonomik konjonktüre olan duyarlılığından da kaynaklanıyor olabilir. Dolayısıyla, maliye politikasının ve bütçe dengelerinin devresel hareketler arındırıldıktan sonra değerlendirilmesi, uzun dönemli bir maliye politikası analizi için daha sağlıklı sonuçlar verecektir” denildi. Faiz dışı bütçe dengesinin, yapısal ve devresel (ekonomik konjonktüre bağlı) faktörlerine ayrıştırarak incelendiği çalışmaya şöyle devam edildi:

“Küresel krizin faiz dışı bütçe dengesi üzerinde 2009 ve 2010 yıllarında sırasıyla GSYH’nın yüzde 0.9’u ve yüzde 0.4’ü kadar olumsuz bir etkisinin olduğu hesaplanmıştır. Dolayısıyla 2010 yılında bütçede görülen iyileşmenin etkisini tamamen devresel faktörlere bağlamak doğru olmayacaktır.

Öte yandan daha dikkat çekici olan nokta, maliye politikasının uzun dönemli duruşunu yansıtan yapısal bütçe dengesinde son beş yıl içinde önemli bir bozulma görülmektedir. 2006 yılında yapısal faiz dışı bütçe fazlası GSYH’nın yüzde 5.2’si kadarken, son iki yılda bu değişkende önemli bir bozulma göze çarpmaktadır. Yapısal faiz dışı bütçe dengesindeki değişmeyle ölçülen “mali duruş (fiscal stance)”  2010 yılındaki hafif toparlanmayı saymazsak olumsuz bir tablo sergilemektedir. Bu da maliye politikasının uzun dönemli dinamiklerinin kötüleştiğini göstermektedir.”

TEPAV’ın Raporu’nda ayrıca, söz konusu çalışmanın bulgularından yola çıkılarak, 2007 yılında, seçimin de etkisiyle uygulanan “aşırı” genişleyici maliye politikası hatırlatıldı ve bu dönemde ekonomideki ısınmanın artmasına rağmen yapısal faiz dışı bütçe dengesinde görülen önemli düşüşe dikkat çekildi.

TABLO: Yapısal ve Devresel Faiz Dışı Bütçe Dengesi (GSYİH’ya Oran, yüzde)

Faiz          Yapısal   Devresel    Üretim

Dışı Bütçe     Kısım       Kısım     Açığı

2006       5,5            5,2         0,3       3,4

2007       4,2            3,6         0,5       3,9

2008       3,5            3,5         0,0       1,3

2009       0,1           1,0         -0,9       -6,3

2010       0,8           1,2         -0,4       -1,3