İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası?nın (İSMMMO) ??Faiz ve Kâr Transferi – 2011?? adlı raporuna göre; 8 yılda yurtdışına giden para 54 milyar dolar.
Merkez Bankası ve Hazine?nin rakamlarından yararlanılarak hazırlanan rapora göre göre şirketlerin kâr aktarımı, faiz ödemeleri ve portföy yatırımları aracılığıyla 2003-2010 yıllarını kapsayan 8 yılda, Türkiye?den yurtdışına giden ?net kâr transferi? 54 milyar doları buldu. Verilere göre; 2010 yılının 11 ayında gerçekleşen net kâr transferi de 7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) Başkanı Yahya Arıkan ekonominin sıcak paraya değil sanayiciye teslim edilmesi gerektiğini belirterek şöyle konuştu: ??Yabancı sermaye ülkemize gelip, borsada kazanıp hiç vergi vermeden gidiyor. Doğrudan yatırımların payı azalırken, sıcak para girişiyle büyük faiz geliri elde ediliyor. Yabancı sermayenin, vergi vererek daha uzun süreli burada kalmasının yolları bulunmalı.??
İSMMMO Başkanı Arıkan artık iktidarın da mevcut tabloyu gördüğünü, Merkez Bankası aracılığıyla sıcak para girişini sınırlamaya yönelik adımlar atmasının olumlu olduğunu belirtti. Arıkan esas olanın fabrika kurmak için giren para olması gerektiğini vurgulayarak, ??Yabancı para uzun vadeli yatırım araçlarına yönlendirilmeli. Kalıcı yatırıma vergi indirimi ve teşvik olmalı. Olumsuzluğun farkına varılmışsa en önemli çarelerden biri de Tobin vergisi türü önlemleri uygulamaktır. Yoksa tablo hiç iyi değil. Yıl sonu resmi rakamları cari açığı 45 milyar dolara getirebilir. Bu milli gelirin yüzde 6?sını geçmesi demek. Acilen sıcak paranın ateşi alınmalı?? diye konuştu.
Kronikleşen sorun cari açık
| CARİ AÇIK RAKAMI 2010?DA REKORA KOŞTU (Milyon Dolar) | |
| 2003 | -7,515 |
| 2004 | -14,431 |
| 2005 | -22,198 |
| 2006 | -32,193 |
| 2007 | -38,311 |
| 2008 | -41,946 |
| 2009 | -14,297 |
| 2010(11 aylık) | -41,630 |
| 2003-2010 TOPLAM | -212,521 |
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası?nın ??Faiz ve Kâr Transferi – 2011?? adlı raporundaki bulgular ise şöyle:
Merkez Bankası tarafından açıklanan son rakamlara göre Türkiye?nin cari işlemler açığı 2010 yılında kasım ayı sonu itibariyle 41.6 milyar dolara ulaştı ve yılın rekor seviyede bir açıkla kapanması kesinleşti.
Ekonomistler cari açığın yılın tamamında 45 milyar doları aşacağını tahmin ediyor. 2009’un aynı döneminde açık rakamının yaklaşık 14 milyar dolar düzeyinde olduğu dikkate alınırsa çok ciddi bir artışla karşı karşıya olunduğu ortaya çıkıyor.
2009 yılında cari açığın 14 milyar dolar gibi düşük bir rakamda kalmasına karşın ödemeler dengesi bilançosu yılı 800 milyon dolar artıda kapatmıştı. Geçen yıl ise cari açık rekor seviyelere yükselmesine karşın döviz dengesi bozulmadı, sermaye hareketleriyle birlikte ödemeler dengesinde 13 milyar dolarlık bir artı oluştu.
Ekonomik parametreler cari açığın kapatılmasındaki finansmanın ise bankaların aldığı borçlar ve sıcak para girişiyle dengelenmeye çalışıldığını işaret ediyor. Bankalar geçen yılın ilk 11 ayında net olarak 33 milyar dolar borçlanırken cari açığın yüzde 80’ini finanse etmiş oldu. Açığın geri kalanı ise yaklaşık 20 milyar dolarlık kısa vadeli portföy yatırımları girişiyle karşılandı. Bunun 15.6 milyar dolarını devlet iç borçlanma senetleri için gelen yatırımlar, 4.2 milyar dolarını ise hisse senedi alımları oluşturdu.
Doğrudan sermaye yatırımlarında gerileme
Türkiye’ye gelen kalıcı yatırımlar olan doğrudan sermaye yatırımları ise 6.2 milyar dolarda kaldı. Oysa ki 2006’dan 2008’e üç yıllık dönemde doğrudan yatırımlar 20 milyar dolar civarında seyretmişti.
Dünya ekonomisindeki kriz doğrudan yatırımların 2009’da 8.2 milyar dolara inmesine neden oldu. Geçen yıl Türk ekonomisi hızla yukarı bir atak yapmasına, yaklaşık yüzde 8 büyüme hızına karşın doğrudan yatırımlar düşmeye devam etti.
Kâr transferi hız kesmiyor
| 8 YILDA 54 MİLYAR DOLAR NET KAR TRANSFERİ OLDU Yıllar (Milyon Dolar) | |
| 2003 | -5,557 |
| 2004 | -5,609 |
| 2005 | -5,839 |
| 2006 | -6,656 |
| 2007 | -7,103 |
| 2008 | -8,159 |
| 2009 | -8,134 |
| 2010 (11 aylık) | -6,940 |
| 2003-2010 TOPLAM | -53,997 |
Tüm bu rakamların yanı sıra 2010?da ülkeden dışarıya transfer edilen para miktarı yüksek seviyelerini korudu. Şirketlerin kâr transferi, faiz ödemeleri ve portföy yatırımları aracılığıyla yurtdışına transfer edilen para miktarı toplamda 10.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 2009 yılında doğrudan yatırımlar aracılığıyla transfer edilen kâr tutarı 2.9 milyar dolar olurken 2010?un ilk 11 ayında rakam 2.6 milyar doları aştı. Portföy yatırımları aracılığıyla çıkan para 3 milyar dolar, faiz gideri ise 4.8 milyar dolar oldu. Ayrıca ücret ödemeleriyle 158 milyon dolarlık bir çıkış gerçekleşti. Gelir dengesi net olarak 11 ayda 7 milyar dolar açık verdi.
Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yapılan hesaplamaya göre mevcut iktidarın dönemini kapsayan 2003-2010 yılları arasında yabancıların, Türkiye?den yaptıkları kâr transferi 89 milyar dolar oldu. Kar transferleriyle Türkiye’nin elde ettiği 35 milyar dolarlık gelir düşüldüğünde net kâr transferi 54 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Türkiye’den yabancıların 1986’dan itibaren son 25 yılda yaptıkları kâr transferlerinin toplamı ise 165.5 milyar dolar düzeyine ulaştı. Kâr transferiyle elde edilen 59.7 milyar dolar düşüldüğü zaman dışarıya net kâr transferi 105.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
Açığı borçla kapatıyoruz
İlk 11 aylık verilere göre 41.6 milyar dolarlık cari açığın finansmanında bankacılık kesimi ve borçlanma senetlerinin büyük rol oynadığı görülüyor. Bankalar bu dönemde yaklaşık 22.3 milyar dolarlık kaynak sağladı.
Bunun 12.3 milyar dolarını dışarıdan sağlanan mevduat, 10 milyar dolarını ise krediler oluşturdu. Hazine ise gelen sıcak para karşılığında 14.3 milyar dolar borçlanırken, toplamda 36.6 milyar dolar, yani cari açığın yüzde 88’i borçla finanse edildi.
Türkiye’nin dış borcu giderek artıyor
Hazine Müsteşarlığı verilerine göre ise Türkiye?nin brüt dış borç stoku 2010 yılı üçüncü çeyreği sonu itibariyla 282.3 milyar dolar oldu. Verilere göre bu miktarda aslan payı 178.7 milyar dolar ile özel sektörün.
Özel sektör borçlarının toplam dış borç stoku içerisindeki payı yüzde 63.9. Kamu kesimi borçlarının payı ise 91.3 milyar dolar ile yüzde 32.3 oldu. En az borcu olan kurum ise Merkez Bankası. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası?nın yüzde 4.35 oranındaki borcunun toplam tutarı 12.3 milyar dolar.
Türkiye’nin brüt dış borç stoku
|
Kamunun borcu uzun vadeli
Kamu kesimi dış borçlarının büyük bir çoğunluğu orta-uzun vadeli dış borçlardan oluştu. 91,3 milyar dolarlık borcun 84,3 milyar doları uzun vadeli, bu miktarın 43,8 milyar doları tutarındaki kısmı uluslararası finansal piyasalarda gerçekleştirilen tahvil ihraçları stokundan oluşuyor.
Merkezi yönetim dışında kalan mahalli idareler, fonlar, kamu bankaları, KİT’ler ve diğer finansal olmayan kamu kuruluşlarının toplam dış borçları, 2010 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla 13,4 milyar dolar tutarında gerçekleşti.
Özel sektörde ise durum daha ciddi? 178,7 milyar dolarlık borcun 59,5 milyar doları kısa vadeli borçtan oluşuyor. Bu tutar içinde bankacılık sektörünün payı 36,8 milyar dolar ile yüzde 62 oldu. Özel sektörün orta-uzun vadeli dış borçları ise aynı dönemde 119,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Finansal olmayan kuruluşlar 85,4 milyar dolar ile uzun vadeli özel sektör dış borç stoku içinde en büyük paya sahip oldu.
Kamu 2011’de 10,5 milyar dolar ödeyecek
| DEVLET HANGİ YIL NE ÖDEYECEK? (Milyon USD)
|
Devlet, 2011 ve 2012 yıllarındaki 10?ar milyar dolarlık ödemenin ardından, dış borç ödemelerinde görece rahat bir döneme girecek. Ödeyeceği en yüksek miktar ise 2011 yılındaki 10,5 milyar dolar olacak. Devletin yaklaşık 10 yılda ödeyeceği toplam miktar 112 milyar doları aşacak.
Ödenecek tutarlara göre anapara ve faiz dengesi de oldukça ağır bir tabloyu ortaya koyuyor. Yaklaşık 10 yılda ödenecek faiz rakamı 38,5 milyar doları buluyor.
Özel sektörü zor bir yıl bekliyor
Özel Sektör ne kadar dış borç ödeyecek?
2011 yılı 32 milyar dolar
2012 yılı 24,8 milyar dolar
2013 yılı 19,7 milyar dolar
2014 yılı 12,1 milyar dolar
2015 ve sonrası 47,4 milyar dolar
Merkez Bankası?nın raporuna göre ise uluslararası kredi piyasalarının daralmasıyla 2008 yılının son çeyreğinden itibaren özel sektörün dış borç çevirme oranları hızla gerilemiş, 2009 yılının ardından 2010 yılının ilk çeyreğinde de özel sektör net kredi geri ödeyicisi konumda olmuştu. Bu nedenle de haziran ayından itibaren özel sektörün yurt içi bankalardan döviz kredisi kullanma imkânları da artırıldı. Bankacılık sektörünün yurt içine açtığı yabancı para cinsinden kredilerdeki gelişim bu görüşü destekliyor.
2017 yılına kadar toplam 136 milyar dolar olan dış borç ödemesi yapacak olan özel sektör, en büyük tutarı bu yıl ödeyecek. Ödenecek tutar ise 32 milyar dolar.
Vade süreleri göz önüne alındığında özel sektörün 2011?de 32 milyar, 2012?de 24,8 milyar, 2013?de 19,7 milyar, 2014?de 12,1 milyar, 2015 ve sonrasında 47,4 milyar dolar dış borç ödemesi yapması gerekiyor.
En çok borç İngiltere’ye
Özel sektörün ülkelere göre borcu (Milyar USD, 2010 Ocak-Temmuz)
İngiltere 23,8 milyar dolar
ABD 13,3 milyar dolar
Bahreyn 13,1 milyar dolar
Lüksemburg 11,3 milyar dolar
Almanya 11,4 milyar dolar
Hollanda 11 milyar dolar
Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun görünümü de pek iç açıcı değil.
Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun 72 milyar 15,9 milyon doları ABD Doları’ndan, 30 milyar 993,1 milyon doları Euro, 3 milyar 916,9 milyon doları da diğer dövizlerin ABD Doları karşılığından oluşuyor.
Özel sektörün sektörlere göre borç dağılımı
| SEKTÖRLER | Sabit Faizli Kredi % Payı | Değişken Faizli Kredi % Payı | ABD Doları Karşılığı (2010 Ağustos) | Toplam İçindeki % Payı |
| TOPLAM | 35,4 | 64,6 | 117.956.411.813 | 100,0 |
| I- FİNANSAL | 45,1 | 54,9 | 34.013.360.899 | 28,8 |
| 41,8 | 58,2 | 28.272.350.751 | 24,0 | |
| 61,1 | 38,9 | 5.741.010.148 | 4,9 | |
| II- FİNANSAL OLMAYAN | 31,4 | 68,6 | 83.943.050.914 | 71,2 |
| TARIM SEKTÖRÜ | 43,4 | 56,6 | 570.196.622 | 0,5 |
| SINAİ SEKTÖRLER | 29,5 | 70,5 | 36.505.877.651 | 30,9 |
| HİZMETLER SEKTÖRÜ | 32,8 | 67,2 | 46.866.976.641 | 39,7 |
sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.