Bu yasa ile iktisadi hayatın kendi doğası ile bağdaşmayan işyerlerine vergi levhası asma zorunluluğu kaldırılıyor. AB standartlarının da dikkate alındığı yasayla Türkiye?de tek kişilik yönetim kuruluna sahip ve 1 üyeli yönetim kurulu olan anonim şirket kurmak mümkün oluyor. En az 5 kişiyle anonim şirket kurulması ve en az 3 kişilik yönetim kurulu zorunluluğu kaldırılmaktadır.
Kanunun limited şirketleri kapsayan 573?cü maddesinin birinci fıkrasında; Limited Şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından (574?ncü madde ile ortak sayısı en çok elli kişi sınırlandırılmaktadır.) Bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur ifadesi ile tanımlanmaktadır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ortakların, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlü oldukları hükmü ile rizikolar şirket sermayesi ile sınırlandırılmaktadır.
Avrupa Birliği’nde 1 Euro?luk mini GmbH, 1 Pound?luk limited uygulamaları doğrultusunda bir yönelim gözlenmekteyken tasarıyı hazırlayan komisyon başkanı tarafından yapılan değerlendirmede KOBİ?lerin odak noktasına yerleştirildiği öne sürülen kanunun yeni şeklinde Türkiye?de eski kanunda uygulanmakta olan 5000 TL?lik en az kuruluş sermayesi sınırı yeni kanunun 580?inci maddesi ile limited şirketin esas sermayesi en az 25 bin Türk Lirası’na yükseltilmektedir. Bu sermaye barajı ile kurumlaşmayı hayal eden küçük girişimci hayal kırıklığına uğrayacaktır.
Adalet Komisyonu tarafından 580?inci maddede 25 bin Türk Lirası olarak tasarlanan asgari kuruluş sermayesi miktarı TBMM üyeleri Mustafa Elitaş (Kayseri), Ahmet Kenan Tanrıkulu (İzmir), Ali İhsan Köktürk (Zonguldak), Ufuk Uras (İstanbul), Abdurrahman Arıcı (Antalya) tarafından verilen değişiklik önergesi ile 10 bin Türk Lirası olarak değiştirilerek kabul edilmiş olduğu Meclis Genel Kurul Tutanakları’ndan anlaşılmaktadır.
Ayrıca Genel Kurul Tutanakları’nda Adalet Komisyonu Başkanı Ankara Milletvekili Ahmet İyimaya tarafından yorumsuz olarak meclisin takdirine bırakılan ve Hatay Milletvekili ve Adalet Bakanı Sadullah Ergin?in hükümeti temsilen yine yorumsuz olarak katılım beyanı ile limited şirketler için belirlenmiş olan asgari sermaye miktarının, ekonomik gerekçeler değerlendirilerek ve asgarî sermayenin Bakanlar Kurulu kararıyla artırılabileceği de gözönüne alınarak, 10 bin Türk Lirası olarak değiştirilmesinde yarar görülmüş olduğu kayıtlara geçmiş bulunmaktadır.
Yeni Türk Ticaret Kanunu’na yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi Türkiye?de daha çok esnaf ve sanatkâr tanımı içinde yer almalarını da dikkate alarak sadece küçük, orta ve büyük işletme kümelerini tanımlama gereği duymuştur. Ancak 2005 KOBİ Tanımı ve Yönetmeliği’nde yıllık 5 milyon olarak belirlenen satışlar ve ciro sınırları sırası ile küçük işletmelerin lehine 12 milyon ve 6 milyon TL olarak yükseltilmiştir. Orta büyüklükteki işletmelerde ise yıllık satışlar tutarı 25 milyon TL?den 50 milyona yükseltilirken bilanço değerinde aleyhte bir değişikliğe gidilerek 25 milyonluk bilanço değeri sınırı 20 milyon olarak düşürülmüştür. Genel Kurul Tutanakları’ndan da bu ölçülerin halen Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca yayımlanmış bulunan yürürlükteki küçük ve orta ölçekli işletme ölçüler ile tam uyuşmadığı ve bu ölçülerin birbirleri ile tutarlı olmalarının gerektiğine değinilmiş ve uygulamada ölçüt karmaşasına neden olmaması için 1522’nci maddeyle bağlantı kurulması uygun görülmüştür.
Odalara kayıtlı 1,9 milyon işletmeden yüzde 99,3?ünün küçük ve mikro işletme sınıfına girdiği Türkiye gibi bir ülkede özellikle AB normlarının dikkate alınmış olması halinde kurumsallaşmanın da anahtarı rolündeki en çok rağbet edilen şirket türlerinden olan limited şirketlerin kuruluş ve muhasebe sistemleri gibi bürokratik ve mali külfetlerinin azaltılmasına yönelik iyileştirilmelerin olması beklenmekteyken aksine onaylanan kanunda arzulanan hedeflerden uzaklaşıldığı anlaşılmaktadır.
Tablo 2: Türkiye?de KOBİ Tanımı (2005 KOBİ Yönetmeliği?ne göre)
| KOBİ Tanımı | Çalışan sayısı | Yıllık ciro veya bilanço büyüklüğü |
| Mikro İşletme | 10?dan az | 1 milyon |
| Küçük İşletme | 50?den az | 5 milyon |
| Orta Büyüklükte İşletme | 250?den az | 25 milyon |
Kaynak: 19.10.2005 tarihli Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik.
Yasanın birçok maddesinde olduğu gibi kanunun ruhuna orta ve büyük ölçekli işletmelere yönelik uygulamalar hâkimdir. Limited şirketlere yönelik bazı maddelerde, 635?inci maddede olduğu gibi ?Anonim şirketin denetçiye ve işlem denetçileriyle denetime ve özel denetime ilişkin hükümleri limited şirkete de uygulanır? denilerek geçilmektedir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu ile küçük hatta mikro ölçeklere dâhil olmalarına rağmen kanunu ruhu gereği daha çok halka açık, piyasa ile mali ilişkiler içerisinde bulunan orta ve büyük ölçekli şirketleri ilgilendiren denetim mekanizmasına da dâhil edilmektedirler. Türkiye Büyük Millet Meclisi?nde görüşülmekte olan “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı”nın “Denetçi, ancak ortakları, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir sıfatını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir” şeklindeki 400. maddesinin küçük işletmeler üzerindeki bürokratik maliyetleri arttıracağı gerekçesiyle kanun metninden çıkarılması TBMM üyeleri Mehmet Şandır, Ahmet Kenan Tanrıkulu, Recep Taner, Mustafa Enöz ve Osman Durmuş tarafından teklif edilmiştir. Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya tarafından meclisin takdirine bırakılan teklif hükümet adına Maliye Bakanı Mehmet Şimşek?in itirazı ile (Trabzon Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi tarafından da karşıt görüşlerin dile getirilmiş olmasına rağmen) reddedilmiş ve 400. madde tasarıdaki haliyle onaylanmıştır. 400. maddenin 1. fıkrasına göre; denetçi, ancak üyeleri, yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir sıfatını taşıyan bir bağımsız denetleme kurulusu olabilir. Küçük anonim şirketler, en az iki yeminli malî müşaviri veya serbest muhasebeci malî müşaviri denetçi seçebilirler.
Kanun tasarısında 351. maddesinin 1. fıkrası ile anonim şirketlerin kuruluşunda ön görülen kuruluşun denetlenmesine ilişkin rapor işlem denetçisi tarafından verilir. Bu raporu, küçük ölçekli ve halka açık olmayan anonim şirketlerde en az iki yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir de düzenlemeye yetkilidir şeklindeki yorumu limited şirketler için de öngörülmüş ancak genel kurulda limited şirketler kapsam dışında bırakılmıştır.
Avrupa Birliği?nin ilgili komisyonlarının güncel programlarında küçük şirketlerin muaf tutulması yönünde bir eğilim hâkim olmasına rağmen 526. maddenin 1. fıkrası ile küçük ölçekteki şirketler ile merkezleri yurtdışında bulunan şirketlerin Türkiye?deki şubelerinin içeriği Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından belirlenecek özet finansal tabloları yayınlama mecburiyeti getirilmektedir.
Limited şirket kuruluşunu bürokratikleştirip zorlaştıracak olan 586. madde ?limited şirket kuruluşunda işlem denetçisinin görevlerine bakıldığında, söz konusu görevler sicil müdürlüğü tarafından yürütülen görevleri kapsamaktadır. Bu şekilde işlem denetçisinin kuruluşta öngörülmesi şirket kuruluş maliyetlerini önemli ölçüde artıracağı,? gerekçesiyle kısmen kolaylaştırıcı bir değişiklikle onaylanmıştır. Ancak 635. maddenin 1. fıkrasında aynen onaylanan ?Anonim şirketin denetçiye ve işlem denetçileriyle denetime ve özel denetime ilişkin hükümleri limited şirkete de uygulanır? hükmünün yapılan değişikliklerin dikkate alınması halinde yeniden düzenlenmesi icap etmektedir.
Limited şirket kuruluşunu düzenleyen 587. maddenin 1. fıkrası ile şirket sözleşmesinin tamamı, kurucuların imzalarının noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde, şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilân edilecektir. Aynı madenini 1. fıkrasının i) bendi ile diğer geleneksel bilgilere ilaveten ?Denetçinin yerleşim yeri, merkezi, varsa ticaret siciline tescil edilmiş şubesi, denetçinin yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir olması hâlinde adı, soyadı, yerleşim yeri, meslek odası numarasının? yer alması mecburiyeti getirilmektedir. Bu uygulama ile daha kuruluştan itibaren bir mali müşavire bağımlılık mecburiyeti getirilmektedir.
Küçük ölçekli su taşımacılığının düzenlendiği 1096. madde ile her gemide her yolculukta eşya veya safranın yüklenmeye başlanması anından itibaren geçecek belli başlı olayların yazılacağı gemi jurnali denilen bir defter tutulması mecburiyeti yer almaktadır. Aynı maddenin 3. fıkrası ile bir liman içinde yolculuk yapan küçük gemilerde jurnal tutmak yükümlülüğü kaldırılmaktadır.
Kanunun 11?inci maddesinin 1?inci fıkrasındaki ?Ticarî işletme, esnaf isletmesi için öngörülen sınırı asan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir? ifadesi ile esnaf ve çiftçilik kümeleri kapsam dışında tutulmaktadır. Ayrıca aynı maddenin ikinci fıkrası ?Ticarî işletme ile esnaf isletmesi arasındaki sınırın, Bakanlar Kurulu’nca çıkarılacak kararnamede gösterileceğini belirtmektedir.
Altı kitaptan oluşan kanunun ticarî işletmeleri kapsayan birinci kitabının birinci kısmındaki 14?ncü maddesinin birinci fıkrasında; ister gezici olsun, ister bir dükkânda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalışmasına dayanan ve geliri 11’inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak kararnamede gösterilen sınırı aşmayan ve sanat veya ticaretle uğrasan kişiler esnaf olarak tanımlanmaktadır.
Kanunun kavramlar başlıklı 135?inci maddesinin 2?inci fıkrası ?Küçük ve orta ölçekli şirketler belirlenirken, şahıs şirketleri için 1522, sermaye şirketleri hakkında ise 1523’üncü maddelerde öngörülen ölçütlerin uygulanması ile işletme ölçeklerini tüm hükümlerde uygulanmak üzere yeniden tanımlamaktadır. Bakanlar Kurulu’na on katına kadar artırmak ve onda birine kadar düşürmek yetkisi veren yeni kanuna göre işletme büyüklükleri aşağıdaki gibi belirlenmektedir.
1. Ölçeklerine göre ticarî işletmeler;
MADDE 1522, Fıkra 1, Küçük ve orta ölçekli ticarî isletmeleri tanımlayan ölçütler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin görüsü alınarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik, Resmî Gazete’de yayımlanır. Bu ölçütler, bu kanunun ticarî defterler ile finansal tablolara ve raporlamaya ilişkin olanlar başta olmak üzere, ilgili tüm hükümlerine uygulanır.
2. Ölçeklerine göre sermaye şirketleri
MADDE 1523, 1?inci Paragraf; Aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini asamayanlar küçük sermaye şirketi olarak kabul edilir: a) Aktifte görülen zararın çıkarılmasıyla bulunan bilânço toplamı altı milyon Türk Lirası. b) Hesap döneminin son gününden (bilânço günü) önceki on iki ay içindeki satışlar toplamı oniki milyon Türk Lirası. c) Yıllık ortalama çalışan sayısı elli kişi.
Tablo 1: Yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre işletme ölçekleri
| İşletme ölçeği | Ölçeklerin uygulanışı | Çalışan sayısı | Satışlar toplamı TL | Bilanço değeri TL |
| Mikro | – | – | – | – |
| Küçük | En az ikisini aşmayanlar | < 50 Kişi | < 12 Milyon | < 6 Milyon |
| Orta | Öncekilerin en az ikisini aşıp, bu üç ölçütün en az ikisini aşmayanlar | < 250 Kişi | < 50 Milyon | < 20 Milyon |
| Büyük | En az ikisini aşanlar | >/= 250 | >/= 50 Milyon | >/= 20 Milyon |
Kaynak: Yeni Türk Ticaret Kanunu
2?inci fıkra; birinci fıkrada öngörülen büyüklük ölçütlerinden en az ikisini asan ve aşağıdaki üç ölçütün ikisini asmayanlar orta büyüklükte sermaye şirketi olarak kabul edilir. a) Aktifte görülen zararın çıkarılmasıyla bulunan bilânço toplamı yirmi milyon Türk Lirası, b) Hesap döneminin son gününden önceki oniki ay içindeki satışlar tutarı elli milyon Türk Lirası, c) Yıllık ortalama çalışan sayısı ikiyüzelli kişi.
4?ncü fıkra; ikinci fıkrada belirtilen ölçütlerden en az ikisini asan sermaye şirketi büyük sermaye şirketi olarak kabul edilir. Menkul kıymetleri, Türkiye?de menkul kıymetler borsalarında veya Sermaye Piyasası Kurulu’nun her yıl ilân edeceği listede yer alan ülkelerin menkul kıymetler borsalarında işlem gören ya da işlem görmek üzere kota edilmiş yahut kotasyon için başvurusu yapılmış bulunan bir şirket, bu fıkradaki ölçütleri aşmamış olsa bile, büyük sermaye şirketi olarak kabul edilir.
1523?ncü maddenin 5?nci fıkrasında ise, birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda öngörülen büyüklük ölçütleri, bilânço günü itibarıyla, birbirini izleyen iki faaliyet döneminde aşılmışsa veya bu ölçütlerin altında kalınmışsa şirketin büyüklük yönünden konumunun değişeceği hükmü getirilmektedir.
Bilişim Sanayicileri Derneği, TÜBİSAD?ın geçtiğimiz yıl hayata geçirdiği ve Türkiye?de KOBİ?lerin Bilgi Teknolojileri kullanımlarını artırmak üzere yola çıktığı Gelecek İçin Bilişim KOBİ e-Dönüşüm araştırması sonuçlarına göre:
>> Türkiye genelinde KOBİ?lerin yüzde 59?unun kullandıkları bir e-posta adresi ve yüzde 75?inin ise web sitesi yok iken,
>> KOBİ?lerin yüzde 68?i e-ticaret yapmayı planlamıyor iken,
>> KOBİ?lerde ihtiyaca rağmen teknolojiyi kullanmayı bilmeyenlerin oranı yüzde 30 seviyelerinde iken doğru yönlendirme ve danışmanlık destekleri olmaksızın elektronik işlemler ve bilgi toplumu hizmetlerinden yararlanması hayalden ibaret kalmaktadır.
Kanunun 1524. maddesinin 1. fıkrasına göre her sermaye şirketi bir web sitesi açmaya ve bu sitenin açıkça belirlenmiş bir bölümünü, sayılacak içerik ile sınırlı olmamak üzere, şirketçe kanunen yapması gereken ilânlara, pay sahipleri veya ortakları açısından önem taşıyan açıklamalara; yönetim ve müdürler kurulu ile genel kurul toplantılarının hazırlıklarına; anılan kurulların yapılmasına ilişkin bilgilere; ortaklara ve pay sahiplerine sunulması gereken belgelerin yayımlanmasına; bu kurullara ait olanlar da dâhil olmak üzere her türlü çağrıya; oy verme, şeffaflık ve kamuyu aydınlatma yönünden zorunlu ve bilgi toplumu bağlamında yararlı görülen tüm hizmetlerin ve bilgilerin sunulmasına; bilgi almaya yönelik sorulara, cevaplara ve benzeri diğer işlemler ile bu kanunda ve diğer kanunlarda pay sahiplerinin veya ortakların aydınlatılmasının öngörüldüğü konulara, özgülemek zorundadır. Ayrıca, finansal tablolar, bunların dipnotları, ekleri, yönetim kurulunun yıllık raporu dâhil, hesap durumlarına, ara finansal tablolara, yönetim kurulunun kurumsal yönetim ilkelerine ne oranda uyulduğuna ilişkin yıllık değerleme açıklamasına; denetçinin, özel denetçinin, işlem denetçilerinin raporlarına ve yetkili kurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri pay sahiplerini ve sermaye piyasasını ilgilendiren konulara ilişkin olarak, şirketin cevapları ve bildirimleri ve diğer ilgili hususlar şirketin web sitesinde yayınlanır. Bu hükümdeki yükümlülüğe uymama, kanuna aykırılığın ve yönetim kurulunun görevini yerine getirmemesinin bütün hukukî sonuçlarını doğurur. Ceza hükümleri saklıdır. Finansal tabloları ile her türlü rapor üç yıl sitede kalır.
2. fıkrada ise web sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış kısmının ticaret siciline kaydı da dâhil olmak üzere, bu maddenin amaçlarına özgülenmiş bulunan bu kısmının herkese açık nitelik taşıdığı, burada yer alan mesajlar ile bilgilerin ilgililere yönlendirilmiş açıklamalar ve hukukî iradeler olduğu, sitenin bu kısmına ulaşılmasının usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Bu maddenin de küçük şirketleri kapsamayacak şekilde yeniden düzenlenmesi icap etmektedir.
KAYNAKÇA
GÜRSOY, Turgut. ?Gelecek İçin Bilişim KOBİ Araştırması Sonuçları? Uyduca.com , http://www.uyduca.com/2010/04/gelecek-icin-bilisim-kobi-arastrmas.html (14.01.2011).
SİRKECİ, Osman ?Kobilere Yeni Yaklaşımlar Açısından Mikro Girişimlerde Mali Teşvikler?, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Maliye Doktora Programı, İzmir, 2011.
TEKİNALP, Ünal. ?Türk Ticaret Kanunu Tasarısı – Geleceği Hazırlayan Bir Düzenleme? Vergi Portalı. Com, http://www.vergiportali.com/Content.aspx?Type=LeftMenuD&Id=56 (15.01.2011).
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23. Dönem 5. Yasama Yılı 51. Birleşim Genel Kurul Tutanağı 13/Ocak /2011 Perşembe. http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic?P4=20839&P5=H&page1=63&page2=63 (15.01.2010), ss. 1-124.
sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.