Dr. VEYİS FERTEKLİGİL >> T-Bank Başekonomisti >> Eylül ayında bütçe açığı 6.9 milyar TL olurken; faiz dışı açık 2.9 milyar TL olarak gerçekleşti. Geçen senenin Eylül ayında bütçe açığı 9.5 milyar TL olarak gerçekleşmişken, faiz dışı açık 4.5 milyar TL?yi bulmuştu. Eylül ayında faiz giderlerindeki önemli oranda azalma nedeniyle bütçe giderleri azalırken, bütçe gelirlerinde artış kaydedildi.
Yılın Ocak-Eylül dönemi rakamlarına bakıldığında bütçe açığının 21.3 milyar TL, faiz dışı fazlanın 17.9 milyar TL olduğu görülmekte. Geçen yılın aynı döneminde bütçe açığı 40.8 milyar TL olurken; faiz dışı fazla 4.7 milyar TL düzeyindeydi. Yılın dokuz aylık döneminde giderler reel fiyatlarla azalırken, gelirler artış gösterdi. Bütçe açığında da geçen yılın aynı dönemine göre önemli oranda gerileme oldu.
Ocak-Eylül döneminde toplam giderlerin reel olarak yüzde 2.8 azalarak 208.8 milyar TL?ye ulaştığı görülmekte; bunda faiz giderlerindeki daralmanın büyük payı bulunmakta. Aynı dönemde faiz dışı giderler geçen yılın aynı dönemine göre reel olarak yüzde 2.6 artarak 169.5 milyar TL, faiz giderleri ise yüzde 20.8 oranında azalarak 39.3 milyar TL oldu. Cari transferler ise reel olarak yüzde 1.6 arttı. Sosyal yardım ve sağlık ödemeleri reel olarak yüzde 4.1 azaldı ve 43.1 milyar TL oldu. Tarımsal destekleme ödemeleri 4.95 milyar TL olurken; yerel yönetim payları ise 15.6 milyar TL oldu. Buna ek olarak, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderlerinde reel olarak yüzde 43.2 oranında artış oldu. Bu artışta 15 Ocak 2010 tarihinden itibaren genel sağlık sigortası kapsamına alınan kamu personeli için genel sağlık sigortası primi ödenmeye başlaması etkili oldu. Buna paralel olarak mal ve hizmet alım giderlerinde ise yüzde 10.2?lik bir gerileme kaydedildi.
Aynı dönemde bütçe gelirleri ise reel olarak yüzde 10.1 artarak 187.5 milyar TL?ye ulaştı. Vergi gelirleri reel olarak yüzde 12.6 artarken, vergi dışı gelirlerde yüzde 3.6?lık bir azalma oldu. Vergi gelirlerinde, banka ve sigorta muameleleri vergisi ve gelir vergisi dışındaki kalemlerde önemli oranda artış kaydedildi.
Ocak-Eylül dönemi bütçe verileri bütçe performansındaki olumlu eğilimin Eylül ayında da sürdüğünü göstermekte. Zaten Orta Vadeli Program?da (OVP) 2010 yılsonu bütçe açığı hedefinin 50 milyar TL?den 44 milyar TL?ye indirildiği (GSYİH?nın yüzde 4?ü) görülmektedir. Merkezi Yönetim faiz dışı dengesinde ise 7.4 milyar TL?lik bir açık verilmesi öngörülmüştür. Burada eski bütçe hedefinde faiz dışı fazla verilmesi planlanmaktaydı. Hükümetin gelirlerdeki artışa karşılık faiz dışı harcamaları da eski programa göre önemli oranda artırdığı göze çarpmakta. Yılın son üç ayında da Eylül ayındaki bütçe açığı ve yılsonu hedefi gözönüne alındığında özellikle harcama ve yatırım kalemlerinde hızlı bir artış olacağını öngörebiliriz. 2011 bütçesinde de sıkı maliye politikasının sürdüğünü görmekteyiz. Bütçe açığı 33.5 milyar TL?ye düşmekte, açığın GSYİH?ya oranı da yüzde 2.8?e gerilemekte ve faiz dışı fazla verilmesi planlanmaktadır. Hükümetin seçim yılı olmasına rağmen iddialı bir bütçe hazırladığı anlaşılmakta. 2011 yılında da gelirlerin giderlerden daha hızlı artmasının planlanmakta olduğunu, vergi gelirlerindeki yükselmenin süreceğinin ve faiz harcamalarında da düşüşün devam edeceğinin tahmin edildiğini görmekteyiz. Umarız ekonomi yönetimi 2011 yılında da bu bütçe performansını devam ettirir. Diğer taraftan, 2011 bütçe hedeflerinin, uygulanması öngörülen ancak daha sonra vazgeçilen mali kural hedefleriyle de örtüştüğü anlaşılmakta. Burada akla gelen soru hükümetin mali kural uygulamasından neden vazgeçmiş olduğudur. Çünkü 2013?e kadar uygulanması hedeflenen OVP?nin kamu maliyesi hedefleri oldukça sıkı bir bütçe ve maliye politikasına işaret etmekte ve burada mali kuralla çelişir bir taraf bulunmamakta. Anladığımız kadarıyla bunun yanıtı hükümetin kendisini bütçe ve mali politikalar konusunda bir yasayla sınırlandırmak istememesi olarak verilebilir. Çünkü OVP ekonomi yönetimi için ulaşılması gereken bir hedefler bütünü olsa da, mali kuralın tersine herhangi bir bağlayıcılığı, hesap verme durumu ya da uygulanmadığı zaman bir yaptırımı bulunmamakta.
sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.