Keçi sütü ve peyniri kıymete bindi

?Koyunun olmadığı yerde keçiye Abdurrahman Çelebi derler?… Atalarımız koyunun etinin, sütünün daha değerli olduğunu anlatmak için bu sözü söylemiş. Tabii o zamanlar keçi sütünün yapısının ve içindeki besin değerinin anne sütüne en yakın olduğunu biliyorlar mıydı tartışılır.

Evet, bu kıymetli süte ve peynire son zamanlarda market raflarında daha sık rastlamaya başladık. Üstelik koyun ve inek ürünlerinden çok daha pahalı fiyatlarla. Eskiden sadece köylerde yaşayanların ya da köylerde akrabaları olanların ulaşabildiği keçi sütü ve ürünleri artık gıda sanayicisinin de ilgi alanına girdi. Bu alanda yatırımlar yapılıyor. Balıkesir merkezli Kaysüt, Bolu merkezli Bolana, dondurmacı Mado ve Atatürk Orman Çiftliği bunlara örnek gösterilebilir. Son dönemlerde birçok girişimcinin İzmir, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Afyon ve Kahramanmaraş?ta küçük çiftlikler kurduğu görülüyor.

2009 yılı TÜİK verilerine göre, Türkiye?de 26.8 milyon baş koyun ve keçi varlığı bulunuyor. Bu sayının 5.1 milyonu keçiden oluşuyor. 2009?da 11 bin 675 ton keçi eti, 192 bin 210 litre de keçi sütü tükettik. Ortaya çıkan keçi derisi 603 bin adet, tiftik miktarı ise 174 tona ulaştı.

Keçi, etinden, sütünden, kılından, derisinden yararlanılan bir hayvan. Keçi sütü ürünlerine ilgi arttıkça ekonomik boyutu da büyüyecek gibi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı?nın keçi sütünü hibeler yoluyla teşvik ettiğini de belirtelim.

Sözleşmeli üretim modeli tuttu

Keçi sütü ve ürünlerine yatırım yapan firmaların başında Bolu Kalite Yem Sanayi iştiraki Bolana geliyor. Bolca Hindi?nin kardeş kuruluşu olan Bolana?nın hem keçi çiftliği hem de keçi sütü ürünleri tesisi mevcut. Söz konusu tesislerde ayda 120 ton keçi sütü işleniyor. Şirketin kendisine ait 200 baş sağmal keçisi var. Kalan kısımsa sözleşmeli üretim yapan köylülerden temin ediliyor. Bolana, Bolu ve çevresinde yaptığı keçi dağıtımlarıyla 3 bin baş hayvan sayısına ulaşmış. Yakın zamanda bu sayının 5 bin başa ulaşması planlanıyor.

Bolana, 2000 yılında 500 bin TL?lik ilk yatırımla bu alana adım atmış. 2010?da ilave 1.2 milyon TL?lik çiftlik ve işleme tesisi yatırımı yapılmış. Şirket halen beyaz peynir, kaşar, otlu peynir ve salata-makarna peyniri olarak bilinen popcheese ve süt üretimi yapıyor. Bolana ürünleri İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Adapazarı, Düzce ve Bolu?daki Macrocenter, Migros ve Carrefour marketlerinde satışa sunuluyor.

Tüketicinin ilgisi artıyor

Bolana Genel Koordinatörü Kamil Erbayram, ?Projemiz ve yatırımlarımız bebek maması, keçi sütünden dondurma ve peynir altı suyu içecekleri gibi yeni ürünlerle büyümeye devam edecek? diyor. Keçi sütü temini için sözleşmeli hayvancılık modeli uygulayan Bolana, köylülere 600-800 TL fiyatlarla anaç ve dişi çebiç (genç dişi keçi) satıyor. Keçi sütüne ilginin giderek arttığını söyleyen Erbayram, sözlerini şöyle sürdürüyor:

?Sağlıklı beslenme trendi giderek yayılıyor. Keçi sütü, inek sütüne göre daha küçük boyutlarda yağ molekülleri içeriyor. Bu da daha kolay sindirilebilmesini sağlıyor. Laktoz içeriğinin düşük olması, süt alerjisine yol açmaması gibi özellikleriyle de çocuk, yaşlı ve hastaların beslenmesinde ön plana çıkan bir besin.?

Aslında keçi sütüne en ciddi yatırımlardan birini 2007 yılında dondurma markası Mado?nun sahibi Mehmet Sait Kanbur yapmıştı. Kahramanmaraş?ta 80 milyon dolara keçi çiftliği kuran Mado, dondurmada kullandığı sütün büyük kısmını kendi çiftliğinden temin ediyor. Sözleşmeli hayvancılık modeliyle süt temin eden Mado, keçi peyniri ve sütünü dondurmanın yanı sıra Mado Cafe?lerin kahvaltı tabaklarında da tüketiciyle buluşturmaya başladı. Şirket, günlük keçi sütü satışını ise şimdilik sadece Kahramanmaraş?ta yapıyor. Büyükşehirlere satış için çalışmaların sürdüğünü söyleyen Mado?nun patronu Mehmet Sait Kanbur, keçi çiftliği yatırımından memnun olmalı ki yeni yatırımların da sinyalini veriyor. Kanbur, keçi çiftliği projesinin iyi gittiğini ve yeni yatırımlar yapabileceklerini söylüyor:

?Biz bu işi biraz da sosyal sorumluluk projesi olarak görüyoruz. ?Mado beyazı? süt keçisi üretimi istikrarlı bir şekilde devam ediyor. 2009 yılından itibaren 25?erli gruplar halinde bazı ailelere sağmal süt keçisi ve süt sağım makineleri verdik. Beşinci yıldan itibaren sütten kazandıklarıyla borçlarını ödeyecekler. Üreticilerimiz Ziraat Bankası yatırım kredisiyle borçlanıyor ve 5 yılda ödüyor. Bu borca karşılık Mado olarak biz yetiştiriciye kefil oluyoruz.?

AOÇ da kervana katıldı

Keçi sütüne son yatırım AOÇ?den (Atatürk Orman Çiftliği) geldi. AOÇ, tek kullanımlık şişelerde 0.5 ve 1 litrelik pastörize keçi sütünün yanı sıra ayran, köy peyniri, beyaz peynir, kaşar ve toprak kaplarda keçi yoğurtlarını tüketicilerin beğenisine sundu. AOÇ ürünleri halen Ankara, İstanbul ve Eskişehir?de satılıyor.

AOÇ, keçi sütlerini Bolu, Eskişehir ve Ankara?nın Ayaş ilçelerinden alıyor. AOÇ Genel Müdürü Ömer Bülent Arslan, ?İnek sütü ve süt ürünleri üretimimiz zaten vardı. Keçi sütüyle ilgili ayrı bir yatırım yapmadık. Keçi sütüne ilgiyi değerlendirmek ve ürün çeşitliliğimizi artırmak amacıyla bu alana girdik? diyor. Girişimcilere keçi çiftliği kurmalarını tavsiye eden Arslan, keçi sütü pazarının daha da büyüyeceğini, bu alanda fırsatların bulunduğunu vurguluyor.

Son zamanlarda market raflarında en dikkat çeken keçi sütü ürünü Balıkesir merkezli Kay Süt?e ait. Keçi sütü konusunda iddialı olan Kay Süt?ün peynir çeşitleri de mevcut. Süt ve süt ürünlerinde hızla büyüyen şirket, 169 milyon TL?lik 2009 yılı üretimden satışlarıyla İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesinde 292?nci sırada yer alıyor.

Keçi sütünün faydaları

>> Bakteri miktarı diğer hayvanların sütünden daha az.

>> Sağıldıktan sonra ısıtılmadan tüketilebiliyor. Hatta aynı şekilde bebeklere içirilebiliyor.

>> Kalsiyum açısından zengin bir besin kaynağı olan keçi sütünün yağı, organizmada iltihaplanmayı önleyici olduğu saptanan yağ asitlerini içeriyor.

>> Keçi sütünün yağ molekülleri daha ufak ve proteinin oluşturduğu pıhtı daha yumuşak olduğu için sindirimi inek sütünden daha kolay. Mide asitlerini dengeliyor ve bağırsakları koruyor.

>> Astım, alerji, sindirim sistemi rahatsızlıkları, hazım sorunları, cilt hastalıkları, bebek egzamaları ve varise iyi geliyor.

>> Keçi sütünde yüksek oranda fosfor var. Çok fazla et ve balık yemeyen ya da yiyemeyenler fosfor ihtiyacını keçi sütüyle giderebilir.

>> Bebeklerde hazmı kolaylaştırıyor, yetişkinlerde ise ketozis (kandaki glikozun düşmesiyle oluşan hastalık) ve karaciğer hastalıklarına iyi geliyor.

>> Stres-gerginlik, sinirsel nedenlerle hazımsızlık ve kabızlık durumlarında yaşanan sorunlara iyi geliyor. Yüksek B1, B2 vitamini içeriyor.

>> Anne sütüyle beslenemeyen bebekler keçi sütü içebilir. Çünkü yapısı anne sütüne çok benziyor.

Keçi çiftliği için faizsiz kredi imkanı

Keçi ve çebiç fiyatları 600 ile 800 TL arasında değişiyor. Tarım Bakanlığı, küçükbaş hayvancılığı teşvik amacıyla koyun ve keçi yetiştiriciliği yapacaklara faizsiz kredi uygulaması başlattı. Bu teşviklerden yararlanmak isteyenlerin, bulundukları bölgedeki Ziraat Bankası şubelerine müracaat etmesi gerekiyor. Bakanlık ayrıca, Damızlık Hayvancılık Kararnamesi kapsamında Koyun Keçi Birliği?ne üye olan yetiştiricilere, damızlık anaç hayvan başına 10 TL, koyun ve keçi sütünün litresine de 10 kuruş hibe destek veriyor.

Keçi, inek ve anne sütü karşılaştırması

Bileşen (100 gram) Keçi sütü İnek sütü Anne sütü

Kuru madde 13 12.1 13

Protein (g) 3.6 3.3 1.0

Yağ (g) 4.2 3.3 4.4

Karbonhidrat (g) 4.5 4.7 6.9

Kalori (mg) 69 61 70

Fosfor (mg) 111 93 14

Kalsiyum (mg) 134 119 32

Magnezyum (mg) 14 13 3

Demir (mg) 0.04 0.05 0.03

Çinko (mg) 0.30 0.38 0.17

Sodyum (mg) 50 49 17

Potasyum (mg) 204 152 51

Vitamin A (IU) 185 126 241

Tiamin (mg) 0.05 0.04 0.014

Vitamin B6 (mg) 0.05 0.04 0.01

Keçi sütü ve peyniri fiyatları (TL)

Pastörize keçi sütü (0.5 litre) 2.1

Pastörize keçi sütü (1 litre) 3.7

Keçi yoğurdu (toprak kap-1 litre) 13.8

Kültür keçi peyniri (1 kilogram) 17.2

Klasik keçi peyniri (1 kilogram) 30.5

Keçi kaşarı (1 kilogram) 35.5