Sayısal takograf sisteminin Türkiye?de uygulanması

RİFAT HİSARCIKLIOĞLU >> Kamyon, otobüs, TIR gibi ağır ticari vasıtaları kullanan sürücülerin hızını ve aynı zamanda araç kullanma ve dinlenme sürelerini ölçen takograf cihazlarının son nesli; ?sayısal takograf? olarak tabir edilmektedir. Bu cihaz, diğer çeşitli takograf cihazlarının aksine, özel çipli kartlar ile çalışabilen, sürücülerin tüm faaliyetlerini kayıt altına alabilen, suiistimal ve usulsüzlükleri çok büyük oranda engelleyen bir cihazdır.

Sayısal takograf uygulaması ile profesyonel sürücülerin davranışlarına/faaliyetlerine ilişkin daha fazla ve güvenilir veri toplayarak, karayolu güvenliğinin artırılması amaçlanmaktadır. Karayolu taşımacılığında kullanılan yeni araçlarda sayısal (dijital) takograf kullanılması Avrupa Birliği?nin ilgili mevzuatı uyarınca 1 Mayıs 2006 tarihinden itibaren AB?ye üye ülkelerde zorunlu hale getirilmiştir.

Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM-AEK) ?Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Araç Mürettebatının Çalışmasıyla ilgili Avrupa Anlaşması (AETR)? çerçevesinde, Avrupa Birliği?ne üye olmayan fakat AETR?ye taraf olan, içerisinde Türkiye?nin de bulunduğu ülkelere, 16 Haziran 2010 yılına kadar, uluslararası karayolu taşımacılığında, sayısal takograf uygulamasına geçilmesi konusunda bir geçiş süreci tanınmıştır. Geçiş sürecinin tamamlanması ile birlikte yeni tescil edilecek ve uluslararası taşımalarda kullanılacak ticari yük ve yolcu araçlarında sayısal takograf (ST) kullanımı zorunlu hale gelmiştir.

Ancak, 16 Haziran 2010?a kadar, çoğu ülkelerde, Sayısal Takograf sistemini bir bütün olarak uygulamak mümkün olmadığından,  söz konusu geçiş süreci 31 Aralık 2010 tarihine kadar uzatılmıştır. Böylelikle, usulüne uygun olarak kalibre edilmiş, ST takılı yük ve yolcu araçlarına, ?ST sürücü kartları? olmaksızın AB Bölgesine taşama yapma imkânı sağlanmıştır.  Diğer bir ifadeyle, belirli koşullar esas alınmak şartıyla, 31 Aralık 2010 tarihine kadar bir ?tolerans periyodu?nun uygulanması sağlanmıştır.

Bu koşullar;

>> 16 Haziran 2010 tarihinden itibaren yeni tescil edilecek ve uluslararası taşımacılık sektöründe kullanılacak yük ve yolcu araçlarında sayısal takograf (ST) cihazı bulundurulması gerekmektedir.

>> ST takılı araçlar ilk seyahatleri esnasında giriş yapacakları ilk AETR?ye Taraf AB üyesi ülkede araçlarında bulunan ST?ın aktivasyon ve kalibrasyon işlemlerini gerçekleştirebilecek bir yetkili atölyeye (workshop) uğramaları ve bu işlemi yapmaları gerekmektedir.

>> Yol kenarı denetimlerinde sürücüler, kalibre edilmiş ST?lerinden yazıcı çıktısı alarak kurallara uyduklarını kanıtlamak zorundadırlar.

Dolayısıyla, özellikle Avrupa Birliği Ülkelerine yönelik taşıma yapan taşımacıların/sürücülerin bir takım cezalara maruz kalmaması için, yılsonuna kadar, (2010 yılı sonu)  mutlaka bu koşullara uymaları gerekmektedir.

Sayısal Takograf (ST) Sisteminin Türkiye?de uygulanması için Sn. Başbakan tarafından Ulaştırma Bakanlığı, 04 Ocak 2010 tarihinde ?Ulusal Otorite? olarak görevlendirilmiştir.  Bu görev Ulaştırma Bakanlığında Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmektedir.

Ulaştırma Bakanlığı Ulusal Otorite olarak söz konusu sistemin ülkemizde uygulanmasını teminen,  kurumlar arası koordinasyon ile teknik, idari ve organizasyonel tüm görevleri yerine getirmektedir. Ulaştırma Bakanlığı, Ulusal Otorite olarak, Sayısal Takograf (ST) Sisteminin Türkiye?de bir bütünleşik sistem olarak, uygulanması için, ilgili Bakanlıklarla koordineli olarak,  3 temel öncellik üzerinde yoğunlaşmaktadır.

>> Akıllı sayısal takograf kartlarının basımı ve dağıtımı ile ilgili sistemi kurmak (Sürücü Kartı, Kontrol (Polis) kartı, Taşımacı Firma Kartı, Atölye (Workshop) kartı),

>> Dijital takografın, montajı, kalibrasyonu, onarımı, vs için kurulacak Atölyelerin kriterlerini belirlemek, onayı ve denetimine ilişkin sistemi oluşturmak,

>> Yol kenarı ve iş yeri kontrol ve denetiminin gerçekleştirilmesi için etkin bir sistem oluşturmak.

Bu nedenle,  Sistemin aksaksız yürütülmesi için Ulaştırma Bakanlığının yanı sıra Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına önemli görev ve sorumluluklar düşmektedir.

Ulaştırma Bakanlığı; Ulusal Otoritenin yetkisi altına giren bazı teknik iş ve işlemleri yerine getirmek üzere TOBB?u yetkilendirmiştir. Yetki devrini iki kurum arasında 16 Nisan 2010 tarihinde imzalanan bir Protokol ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan Yetki Devri çerçevesinde; takograf kartlarına ilişkin başvuruların alınması, değerlendirilmesi, kartların sertifikalandırılması, kartların kişiselleştirilmesi ve sahiplerine dağıtılması sürecindeki iş ve işlemler TOBB tarafından deruhte edilecektir.

TOBB, bu protokol çerçevesinde yetkilendirildiği hususların bir kısmının veya tamamının yerine getirilmesi işlevini Bakanlığın onayı ile Alt Yüklenicilere veya Hizmet Sağlayıcılara gerekirse verebilecektir. Bunun yanında, TOBB bu sistemin Türkiye?de kurulması için öz kaynakları kullanarak yatırım yapmıştır. Bu bağlamda, TOBB kendi bünyesinde Sayısal Takograf Araştırma ve Uygulama Merkezi’ni (STAUM) kurarak hizmete açmıştır.

İlk kartın dağıtımına en geç 1 Ekim 2010 tarihinde başlanılacaktır. Bununla birlikte 22 Eylül 2010 tarihinde ise resmi başvurular alınmaya başlanacaktır. Sayısal Takograflarda kullanılacak farklı akıllı kartlardan birini (Sürücü kartı, Şirket kartı ve Servis kartı) almak isteyen kişi, firma, kurum veya kuruluşların; staum.tobb.org.tr internet sitesi üzerinden yapacakları önbaşvuruyu takiben TOBB?un önceden ilan edeceği il merkezlerindeki TOBB?a bağlı Ticaret veya Ticaret ve Sanayi Odalarına doğrudan başvurmaları gerekmektedir.

Sürücüler için Kart başına alınacak ücret 50 TL olarak belirlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, özellikle kart kullanımına ilişkin potansiyel talep, her bir kartın yenileme süresi, Türkiye?nin sosyo-ekonomik yapısı dikkate alınarak makul bir fiyat belirlenmiştir.

Bu haliyle, Avrupa?daki en ucuz Sayısal Takograf kartını Türkiye?deki sürücüler almış olacaklardır. Avrupa ülkelerinde bu ücret 40 ile 80 EURO arasında yani 80 ile 160 TL arasında değişmektedir.

Bu yazı TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun 16 Eylül 2010 tarihinde Ankara’da düzenlenen, sayısal takograf sisteminin tanıtım toplantısında yaptığı konuşmadan oluşmaktadır.