Türkiye yeniden özel sektöre dayalı, çarpıcı bir büyüme performansı sergiledi

Türkiye ekonomisi 2010?un ilk çeyreğinde, geçen yıla kıyasla yüzde 11.7 oranında büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu?nun (TÜİK) açıkladığı Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla (GSMH) 2010 yılı 1. dönem verilerini değerlendiren Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, 2010 yılı ilk çeyrek büyümesinin, TOBB?un yüzde  12?lik tahminine paralel gerçekleştiğini belirterek, ?2010 yılının tamamı için yaptığımız yüzde 6 büyüme tahminimizi muhafaza ediyoruz? dedi.

Özel sektörün yatırımlarında da canlanma başladığına işaret eden Hisarcıklıoğlu, ekonomideki büyümenin, istihdama da olumlu yansıdığını; son 1 yılda TOBB?un temsil ettiği özel sektördeki kayıtlı istihdam artışının 726 bin kişiye ulaştığını vurguladı. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, açıklamasında, “Türkiye yeniden özel sektöre dayalı olarak çarpıcı bir büyüme performansı sergilemiştir. Bu yüksek büyüme oranında baz etkisinin de payı olmakla birlikte, Türkiye ekonomisinin hızla kendini toparlama kapasitesi olduğu da görülmektedir. 2010 yılı ilk çeyrek büyümesinin motoru, TOBB?un devamlı önemini vurguladığı şekilde, iç tüketim olmuştur. İç tüketim ilk çeyrekte yüzde 9,9 artmıştır. Büyümenin üçte ikisi iç tüketimden kaynaklanmıştır” görüşünü dile getirdi.

Yüzde 11,7’lik büyümenin nereden sağlandığını da Hisarcıklıoğlu şöyle açıkladı:

“Özel iç tüketim artışının payı yüzde  64, kamu harcaması artışının payı yüzde  1, özel sektör yatırım artışının payı yüzde  34, kamu?daki yatırım artışının payı yüzde  -8, diğer yüzde 9. Sektörel bazda; imalat sanayimiz yüzde 20,6, ticaret sektörlerimiz yüzde 22,4, inşaat sektörümü yüzde 8 büyümüştür. Kriz öncesi (2008 yılı) üretim hacimleriyle karşılaştırdığımızda, 2010 yılı ilk çeyrekte imalat sanayi yüzde 94, ticaret yüzde 90, inşaat yüzde 88 oranında kriz öncesi üretim hacmini yakalamıştır. Kriz öncesi seviyeler, turizmde yüzde 101, mali sektördeyse yüzde 116 oranı ile aşılmıştır.”

Büyümede özel sektörün payı

Büyüme rakamlarının yanında özel sektörün yatırımlarında da canlanma olduğunu hatırlatan Hisarcıklıoğlu’nun değerlendirmesi şöyle:

“Özel sektörün makine-teçhizat yatırımları yüzde 23,4 büyümüştür. Ekonomideki büyüme, istihdama da olumlu yansımaktadır. İstihdamdaki sorunun çözümü, hep vurguladığımız gibi ekonominin büyümesidir. 2010 Mart ayı itibariyle son 1 yılda TOBB?un temsil ettiği özel sektördeki kayıtlı istihdam artışı 726 bin kişiye ulaşmıştır. Öte yandan ekonominin büyüme sürecinde en büyük sorun dış ticaret alanında yaşanmaktadır. Dış ticaret ekonomide büyüme ivmesini yeterli desteği vermemektedir. İhracat yılın ilk beş ayında yüzde 16 artarken, ithalat yüzde 37 büyümüştür. Bunun sonucunda dış ticaret açığı ikiye katlanmış ve 22,6 milyar dolara ulaşmıştır. Dış ticaretteki bu olumsuz tablo olmasaydı. 2010 yılı ilk çeyrek büyümesi yüzde 15,5 olacak ve tarihi bir rekora imza atılabilecektik. İlk 5 aydaki ithalat artışının yüzde 41?i sanayi aramalı ithalatından kaynaklanmıştır. Yatırım malı ithalatı yüzde  12, Tüketim malı ithalatı ise yüzde 11 artmıştır. Yine bu dönemde imalat sanayi ihracatımız 5 milyar dolar artarken, sanayi aramalı ithalatının 7,4 milyar dolar artmış olması da özellikle dikkate alınmalıdır.”

Büyümeyi etkileyecek süreler

Yüksek büyüme sürecini 2010 yılında devam ettirmek ve özellikle de Yunanistan?da başlayan ve sonrasında AB?nin geneline yayılan olumsuz dalganın Türkiye?ye olan etkilerini hafifletmek için,  tüketici ve yatırımcı güvenini arttırıcı önlemlere ve yapısal reformlara devam edilmesinde büyük fayda gördüklerini ifade eden Hisarcıklıoğlu, referandum sürecinin aksamadan sürmesi ve tamamlanmasının da 2010 yılında istikrar ve büyüme için olumlu bir faktör olacağı görüşünü ortaya koydu.

Hisarcıklıoğluna göre, 2010 büyümesini olumlu etkileyecek faktörler; canlanan iç tüketim, azalmış olan stokların yenilenmesi, bankaların elindeki likidite fazlası ve kamu borcunun yenilenme oranının azalması; 2010 büyümesini olumsuz etkileyecek faktörler ise, artan enerji ve sanayi aramalı bağımlılığı, dış ticaretteki performansın yetersiz kalması, kapasite kullanımındaki düşük seviyenin yatırımlardaki artışı olumsuz etkilemesi ve tarım sektöründeki yaşanan sıkıntıların tarımsal üretim hacmine olumsuz yansıması.

Veriler toparlanmaya işaret ediyor

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük de 2010 yılı ilk çeyrek büyüme rakamlarıyla ilgili olarak, “Beklentilerimizin biraz altında kalsa da büyüme,  iki haneli gelerek moralleri düzeltmiştir” dedi.

İSO Başkanı Küçük’ün açıklaması şöyle:

“Yüzde 11,7?lik büyümede, geçen yılın aynı dönemindeki yüzde 14,5?lik küçülmenin baz etkisi olsa da bu, ekonomide toparlanmaya işaret eden,  önemli bir orandır.  İmalat sanayindeki, yüzde 20,6?lık katma değer artışı, elde edilen büyümede, her zaman olduğu gibi yine sanayimizin lokomotif görevini üstlendiğini göstermektedir. Yılın ilk üç ayında imalat sanayi üretimi yüzde 19,8 artmıştı. Üretim artışı ile katma değer artışı arasındaki farkın, daha önceki çeyreklere göre nispeten azalması, sanayimizin, verimlilik artışında, bir başka deyişle, imkanlarını zorlamakta sınıra yaklaştığının işareti olması açısından önemlidir. Baz etkisi faktörünün giderek zayıflayacağı önümüzdeki çeyreklerde de, büyümenin devam edebilmesi için mutlaka sanayimize destek verilmelidir. Diğer taraftan, özel nihai tüketim harcamalarında ve özel sektör yatırım harcamalarındaki  artış çok olumludur. Ancak yine, şunun altını çizmeliyiz ki, elde edilen artış oranları, geçen yılın aynı dönemindeki küçülme oranlarının gerisinde kalmıştır. Dolayısıyla, kayıplar henüz tam telafi edilememiştir. Bu yönüyle de büyüme verileri, olumlu gelişmelere rağmen, ekonomide rehavete kapılma lüksümüzün olmadığını hatırlatır  niteliktedir. Sanayiciler olarak bizler üretimi ve katma değeri artırma  mücadelemizi devam ettireceğiz. Beklentimiz, dikkatlerin ekonomide olması, hükümet ve ekonomi yönetiminin bu mücadelemize destek vermesidir.”

Yılsonu büyüme rakamları revize ediliyor: Güclü olasılık yüzde 5,8

Öte yandan ekonomistler açıklanan rakamlardan dolayı, yıl sonu büyüme tahminlerini revize etmeye başladı. Ticaret ve Sanayi Bakanı Nihat Ergün, kapasite kullanım verisinin açıklamasından sonra yaptığı yazılı açıklamada, ekonominin öncü göstergelerinden biri olarak kapasite kullanımının, aylık ve yılık bazda artmaya devam ettiğini belirterek, “Son 20 ayın en yüksek seviyesine ulaşan kapasite kullanım oranı, kriz öncesindeki seviyeye doğru ilerlemektedir” görüşünü dile getirmişti. Ergün göstergelerde yaşanan olumlu seyrin, Türkiye’nin 2010 yılı büyüme tahminlerini de yukarıya çektiğini söyledi. Ergün, “3,5 ile yüzde 4,5 arasında değişen tahminlerin, bugün yüzde 6’nın üzerine çekildiğini görüyoruz” açıklamasını yaptı.

Akademisyenler de yıl sonu büyüme rakamlarını revize etti. T-Bank Başekonomisti Dr. M. Veyis Fertekligil yaptığı açıklamada şu görüşlere yer verdi:

“Yılın Ocak-Mart dönemindeki büyüme oranı aslında başta da söylediğimiz gibi çok şaşırtıcı değil. Ekonomik krizin etkisinin en derin olarak göründüğü 2009 yılının ilk çeyreğinde ekonominin çok sert daralması sonucunda bu yılın ilk çeyreğinde bu derece güçlü bir büyüme görmekteyiz. Zaten mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış büyüme rakamı da aslında büyümenin bir önceki çeyreğe göre değişmediğini göstermekte. Bu rakamlar çeyrekler itibariyle büyümenin hızının yavaşladığına işaret etmekte. Yine de ekonomik toparlanmanın oldukça güçlü olduğu gerçeğini gözardı etmemeliyiz. Çin?in yüzde 11.9?luk ilk çeyrek büyümesinden sonra G-20 ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ekonomi Türkiye ekonomisi oldu. Ancak yılın geri kalanında aynı ivmenin yakalanması hususunda soru işaretleri taşımaktayız. İkinci çeyrekte de büyümenin her ne kadar iki haneli olmasa da yüzde 7.5-8 dolaylarında olmasını bekleyebiliriz. Yılın ikinci yarısında ise hem olumsuz giden dış talep koşulları ve özellikle Euro Bölgesi?ndeki krizin derinleşme belirtileri göstermesi, hem de iç talepteki toparlanmanın hızının azalması ile birlikte baz etkisinin hafiflemesi gibi nedenlerle büyüme oranında ciddi bir düşüş olması ihtimal dahilindedir. Bu değerlendirmeler ışığında 2010 yılı büyüme tahminimizi yılın ilk yarısındaki olası güçlü büyüme nedeniyle yüzde 5.8?e revize ediyoruz.”